قرارداد هوشمند
قرارداد هوشمند یک پروتکل کامپیوتری برای ایجاد یا بهبود قرارداد است. قرارداد هوشمند امکان ایجاد تراکنش های معتبر بدون واسط را فراهم می کند. این تراکنش ها قابل پیگیری و غیرقابل برگشت هستند. قراردادهای هوشمند شامل تمام اطلاعات مربوط به شرایط قرارداد و اجرای تمام اقدامات هدف گذاری شده به طور خودکار می شوند. اصطلاح قرارداد هوشمند اولین بار در سال ۱۹۹۴ توسط Nick Szabo استفاده شد.
قرارداد هوشمند می تواند بدون نیاز به فرد یا نهادی اجرا و اعمال شود. از این رو می تواند امنیت بیشتر و هزینه کمتری داشته باشد. در مقابل، مواردی نظیر امکان بروز خطای انسانی (در هنگام نگارش کدهای قرارداد)، قوانین حقوقی غیرشفاف کنونی در کشورهای مختلف در قبال این شکل از قرارداد و نیز هزینه بالای نگارش آن توسط برنامه نویسان از مهم ترین معایب قراردادهای هوشمند به شمار می روند. گفتنی است برخی از انواع ارز دیجیتال پیاده سازی هایی برای قرارداد هوشمند ارائه کرده اند.
این ایده ابتدا توسط دانشمند کامپیوتر و رمز نگاری، نیک سابو در سال ۱۹۹۴ مطرح شد. او اصول اصلی کار را تعریف کرد، اما در آن زمان فضای مناسب برای تحقق ایده ها وجود نداشت. با ظهور فناوری بلاک چین (زنجیره بلوکی)، ایدهٔ قراردادهای هوشمند عملیاتی شد. بیت کوین به عنوان اولین ارز دیجیتال غیرمتمرکز جهان پایه گذار نوعی قرارداد در بلاک چین بود اما پروتکل بیت کوین فقط با هدف ایجاد یک ارز خصوصی توسعه یافته بود و نمی توانست تمام نیازها و فرایندها را انجام دهد. اتیریم امکان ایجاد قراردادهای هوشمند را برای تمام پروژه ها عملی کرد و گام نوینی در جهت هوشمند سازی جهان برداشت.
از قراردادهای هوشمند در زمینه های مختلفی می توان استفاده کرد. این زمینه ها شامل انتخابات، موسسات مالی و بانک ها، بیمه ها، دولت ها، املاک ، رسانه ها، خدمات سلامتی و … می باشد.
قرارداد هوشمند چیست و چگونه کار می کند
فناوری بلاک چین، با حذف واسطه و نهاد مرکزی قدرت، امکانات زیادی پیش پای کاربران خود گذاشته است. یکی از این امکانات، ایجاد قرارداد هوشمند (smart contract) در حوزههای مختلف با سرعت، ایمنی و هزینه کمتر نسبت به ابزارهای سنتی است. (پیشنهاد ما این است اگر با بلاک چین آشنا نیستند اول پست بلاک چین چیسترا مطالعه بفرمایید)
فرض کنید که میخواهید خانه خود را بفروشید. فروش خانه فرآیندی نسبتاً پیچیده و اندکی نگرانکننده است و شما را ملزم به کاغذبازی فراوان و دادوستد با شرکتها و افراد مختلفی میکند که از صحت و صداقت عملکرد آنها مطمئن نیستید. به همین دلیل، بهناچار مجبور هستید به یک مشاور املاک رجوع کنید، فرمهای متعددی آماده کنید و پس از دردسرها و مذاکرات خستهکننده، در نهایت نیز بخش قابلتوجهی از سود خود را به واسطه معامله بدهید. علاوه بر این، گاهی طرفین معامله با دستکاری در اسناد و از طریق تقلب، معامله را بهشکلی ناعادلانه پیش میبرند. قرارداد هوشمند راهحل مناسبی برای تمام این مشکلات است.
قرارداد هوشمند چیست؟
قرارداد هوشمند توافقنامهای است که بهطور خودکار و براساس شروط خاصی بین خریدار و فروشنده اجرا میشود. تمام شرایط این قرارداد، به وسیله کُدهای رمزنگاری نوشته و در شبکه بلاک چین ثبت میشوند. با ثبت در شبکه توزیعشده و غیرمتمرکز بلاک چین، تمام دادوستدها و تراکنشها با نظارت مستقیم اعضای شبکه و بدون نیاز به واسطه انجام میشوند.
قراردادهای هوشمند توافقنامهای دیجیتالی با امنیت و شفافیت بیشتر نسبت به قراردادهای سنتی هستند.
به عبارت سادهتر، قراردادهای هوشمند شما را قادر میسازد تا اموال، پول، سهام و هر چیز با ارزش دیگری را با امنیت و شفافیت بیشتر مبادله کنید. علاوه بر این، از آنجا که تمام اطلاعات و جزئیات مربوط به قرارداد، در شبکه بلاک چینی ایمن و توزیعشده ثبت میشوند امکان دستکاری و تقلب در قراردادهای هوشمند تقریباً به صفر میرسد.
چه کسی ایده قرارداد هوشمند را مطرح کرد؟
ایده قرارداد هوشمند اولین بار در سال ۱۹۹۴ و توسط نیک سابو (Nick Szabo)، متخصص آمریکایی علوم رایانه، مطرح شد. او همچنین خالق اولین ارز مجازی به نام بیت گلد (Bit Gold) در سال ۱۹۹۸ است، ده سال پیش از تولد بیت کوین. البته، بیت گلد به علت مشکلاتی که در پروتکل خود داشت از پس حفظ ایمنی شبکهاش برنیامد؛ مشکلی که ده سال بعد توسط بیت کوین رفع شد.
نیک سابو، اولین نظریهپرداز قراردادهای هوشمند
در سال ۱۹۹۷، سابو در مقالهای تحت عنوان «رسمیت بخشیدن و افزایش ایمنی روابط در شبکههای اجتماعی» (Formalizing and Securing Relationships on Public Networks) اظهار داشت:
قراردادهای هوشمند میتوانند هر مرحله از یک قرارداد را با استفاده از پروتکلها و رابطهای کاربری بهبود ببخشند و تسهیل کنند.
۱۶ سال بعد از انتشار مقاله سابو، در سال ۲۰۱۳، ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin)، همبنیانگذار اتریوم وایت پیپری با عنوان «اتریوم: پلتفرمی برای جدیدترین نسل قرارداد هوشمند و برنامههای غیرمتمرکز» (Ethereum: The Ultimate Smart Contract and Decentralized Application Platform) در وبسایت خود منتشر کرد.
در این مقاله، بوترین مفهوم قراردادهای هوشمند را در قالب سیستم بلاک چینِ اتریوم معرفی و پیادهسازی کرد. این نقطه از تاریخِ فناوری، مبداء پیدایش و بهکارگیریِ یکی از مهمترین دستاوردهای فناوری بلاک چین و دفتر کل توزیعشده به شما میرود.
گفتنی است که قراردادهای هوشمند با راهاندازی پلتفرم اتریوم پا به میدان بلاک چین نهادند. با این حال، در حال حاضر بسیاری دیگر از پلتفرمهای مبتنی بر بلاک چین نیز به کاربران خود اجازه ایجاد و اجرای قرارداد هوشمند را میدهند.
قرارداد هوشمند چگونه کار میکند؟
هر قرارداد هوشمندی شامل چهار اصل اساسی است:
- موضوع قرارداد: موضوع قرارداد چیزی است که به قرارداد هوشمند اجازه دسترسی به کالاها یا خدماتی میدهد که تحت نظارت قرارداد هستند.
- امضاهای دیجیتالی: هر عضو بلاک چین، برای شرکت در قرارداد هوشمند نیازمند داشتن امضاهای دیجیتالی یا همان کلیدهای خصوصی (private key) است. درواقع، این امضاهای دیجیتالی آغازگر قرارداد هستند.
- شروط قرارداد: در شروط قرارداد، ترتیب عملیات و نقشه مسیر قرارداد مشخص میشوند. علاوه بر این، پاداش و جریمه انجام تعهدات یا عدول از قوانین قرارداد نیز در شروط قرارداد تعیین میشود.
- پلتفرم غیرمتمرکز: بستر ایجاد و اجرای قرارداد هوشمند پلتفرمی غیرمتمرکز چون شبکه بلاک چین است که از امنیت و صحت اطلاعات ثبتشده در قرارداد اطمینان حاصل میکند.
ایجاد، اجرا و نظارت بر قراردادهای هوشمند توسط کُدهای رمزنگاریشده انجام میشود. بنابراین، توسعهدهندگان برای نوشتن قراردادهای هوشمند به زبانهای برنامهنویسی ویژهای احتیاج دارند. در قراردادهای هوشمند هدف، شرایط و تعهدات طرفین قرارداد روی پلتفرمی مبتنی بر بلاک چین ثبت میشوند.
دفتر کل توزیعشدهی بلاک چین تمامی موارد و مشخصات قرارداد را ثبت و بین تمام کاربران پلتفرم توزیع میکند. بنابراین، هر آنچه که طبق قراردادهای هوشمند انجام میشود، غیرقابلدستکاری و قابلرهگیری هستند.
مبنای شکلگیری قراردادهای هوشمند پلتفرمهای غیرمتمرکز هستند.
همچنین، این قرارداد بهصورت هوشمند و خودکار روی اجراشدن تعهدات و شروط نظارت دارد و پاداش و جریمه درنظرگرفتهشده برای انجام یا عدم انجام تعهدات را به صورت خودکار بین طرفین مبادله میکند.
علاوه بر این، قرارداد هوشمند میتواند براساس نیازهای افراد، بهطور مستقل کار کند یا بخشی از مجموعهای بزرگتر باشد و با سایر قراردادهای هوشمند همکاری کند.
مثالی از یک قرارداد هوشمند
به عنوان مثال، فرض کنید یک شرکت حملونقل از قراردادهای هوشمند برای حصول اطمینان از انتقال ایمن کالاها و دریافت وجوه استفاده میکند. در این صورت:
- طرفی که مایل به انتقال کالا است، با اطلاع کامل از شرایط شرکت حملونقل در قرارداد هوشمند، با استفاده از کلیدهای خصوصی خود، بهصورت دیجیتالی وارد قرارداد میشود.
- کالا، مشخصات و مکان فعلی آن از طریق اینترنت روی پلتفرم قراردادهای هوشمند مربوطه ثبت میشود.
- هنگامیکه رسیدن کالا به مقصد و تأمین ایمنی آن در طول جابهجایی از طریق شبکه ایمن بلاک چین تأیید شد (تحقق شرایط خاص قرارداد)، بارنامه تأیید و میزان ارزش تعیینشده در قرارداد بهطور خودکار به حساب شرکت حملونقل واریز میشود (اجرای تعهد).
- در این فرآیند، میتوان از یک قرارداد هوشمند استفاده کرد یا برای هر کدام از مراحل جابهجایی کالا، قراردادی ویژه نوشت که انجام و تأییدشدن هرکدام، قرارداد هوشمند بعدی را به کار میاندازد.
اما طی انجام هر کدام از این مراحل که به صورت دیجیتالی و خودکار انجام میشوند، افراد احتیاج به دریافت یا پرداخت پاداشهایی دیجیتالی و ارزشمند دارند تا به اجرای تعهدات و تأمین امنیت شبکه قراردادها تشویق شوند. این واحدهایِ دیجیتالیِ ارزش، توکن نام دارند.
توکن واحد ارزشی مالی یا حقوقی است که بین طرفین قراردادهای هوشمند مبادله میشود.
توکن چیست؟
به تعبیر ساده، توکن ارز دیجیتالی است که در شبکه بلاک چینی خاص به کار گرفته میشود تا صحت عملکرد و امنیت شبکه تأمین شود. در قراردادهای هوشمند، توکنها به دو بخش اصلی تقسیم میشوند.
برخی توکنها میتوانند صرفاً ارزشی مالی داشته باشد و برای پرداختهای طرفین استفاده شود. درواقع، هر ارز دیجیتال را به نوعی میتوان یک توکن با ارزش مالی دانست.
نوع دوم، توکنهایی هستند که حق و امتیازی ویژه، از جمله مالکیت دارایی یا سهامی خاص، برای دارنده توکن ایجاد کند. طرفین در هر قرارداد هوشمند، متعهد به پرداخت یا شایستهی دریافت میزان مشخصی توکن در صورت اجرای مفاد قرارداد هستند.
مزیت قرارداد هوشمند چیست؟
پیش از این، به برخی از مزایای استفاده از قراردادهای هوشمند اشاره کردیم. در این بخش نیز بهطور خلاصه، مزایای کلیدی استفاده از این پروتکلها را بیان خواهیم کرد.
- حذف واسطهها و معامله مستقیم با مشتریان: قراردادهای هوشمند با حذف نیاز به واسطهها، بین ارائهدهنده و مشتری خدمات ارتباطی شفافتر و مستقیمتر برقرار میکنند.
- محافظت در برابر دستکاری و ضمانت اجرا: در قراردادهای هوشمند، طرفین قرارداد وابسته به تصمیم و اِعمال قدرت هیچ واسطه و شخص ثالثی نیستند. علاوه بر این، هیچ مرجعی نیز کنترل داراییها و وجوه مالی را بر عهده ندارد. ویژگی غیرمتمرکزبودن بلاک چین به قراردادهای هوشمند کمک میکند تا بدون دستکاری یا تقلب انجام شوند.
علاوه بر این، در صورت بروز هرگونه مشکلی در انجام و اجرای شروط، الگوریتمهای ریاضی به کمک افراد دخیل در قرارداد میشتابند تا خللی در یکپارچگی سیستم و دادهها ایجاد نشود.
- افزایش صحت، شفافیت و اعتماد متقابل: شرایط و ضوابط قراردادهای هوشمند، پیش از آغاز به کار، تعیین و تعبیه میشوند. به محض تحقق شرایطی خاص، پاداش مشخصشده پرداخت میشود. علاوه بر این، اجرای خودکار توافقنامههای هوشمند تجاری، تغییرناپذیری و عدم شکست این قراردادها موجب افزایش اعتماد طرفین درگیر در قرارداد خواهد شد.
- کاهش جرایم و خرابکاری: در قراردادهای سنتی، با دخالت بسیاری از واسطهها، احتمال دستکاری اطلاعات در هر مرحلهای از فرآیند وجود دارد. اما در قراردادهای هوشمند، دادههای توزیعشده و غیرمتمرکز زیر نظر تمام اعضای بلاک چین پردازش میشوند. همچنین، رمزنگاری به علاوه کلیدهای خصوصی و عمومی (public and private keys) که درواقع امضاهای دیجیتالی قرارداد هستند، امنیت قراردادها را تأمین و از هرگونه تقلب یا اِعمال قدرت سودجویانه جلوگیری میکنند.
- کاهش هزینهها: حذف واسطهها باعث کاهش هزینههای اضافی شده و به کسبوکارها اجازه میدهد تا بدون نیاز به هزینههای مربوط به کاغذبازی یا رجوع به واسطهها، با مشتریان خود بهطور مستقیم تعامل داشته باشند. تنها هزینه قراردادهای هوشمند، مربوط به کارمزدی است که زیرساختهای اصلی شبکه بلاک چینی دریافت میکنند.
- ثبت اسناد: جزئیات تمام قراردادهای هوشمند بهترتیب زمانی در بلاک چین ثبت میشوند و بهراحتی، با صرف انرژی، هزینه و زمان بسیار کم، برای حسابرسی در دسترس تمام اعضای بلاک چین هستند.
- اتوماسیون و صرفهجویی در وقت: دخالت واسطهها و لایههای میانجی قراردادهای سنتی باعث اتلاف وقت میشود و انجام یک فرآیند ساده، گاهی روزها یا هفتهها به طول میانجامد. قراردادهای هوشمند به شکلی برنامهریزی میشوند که بدون نیاز به نیروی کار انسانی، بتوانند دشوارترین امور را طی چند ثانیه پردازش کنند.
قراردادهای هوشمند در کدام حوزهها کاربرد دارند؟
تاکنون، قراردادهای هوشمند در بسیاری از پروژههای بلاک چینی مورد استفاده قرار گرفتهاند و تبدیل به یکی از محبوبترین حوزههای صنعت بلاک چین شدهاند. برخی از مهمترین کاربردهای این قراردادها عبارتند از:
- بانکداری: بانکداری و امور مالی احتمالاً مهمترین صنعتی است که تاکنون توانسته از قراردادهای هوشمند استفاده کند. قراردادهای هوشمند میتوانند کار پرداخت و دریافت وجوه و وامها را انجام دهند و تقریباً هر فرآیند بانکی را میتوان بهوسیله این کُدها بهطور خودکار انجام داد.
- زنجیره شناخت مشتری: بانکها، نهادها و موسسات مختلف میتوانند برای سازوکار شناخت مشتری (KYC) از قراردادهای هوشمند استفاده کنند. بر اساس این قراردادها، اطلاعات مشتریها و قوانین نظارتی به طور خودکار چک میشود. علاوه بر این، اسناد مربوط به احراز هویت، مجوز و تأیید هویت مشتریان را نیز میتوان با استفاده از این قراردادها ثبت و به طور دیجیتالی بررسی و تأیید کرد.
- مراقبتهای درمانی: قراردادهای هوشمند میتوانند فرآیند آزمایشهای بیمه، دسترسی به دادههای بین سازمانی و حفظ حریم خصوصی بیمار را بهشکل چشمگیری بهبود ببخشند. با استفاده از قراردادهای هوشمند، سابقه پزشکی بیمار بهشکلی توزیعشده اما محرمانه در سرتاسر بلاک چین نسخهبرداری میشود تا پزشک و مرکز تأمین دارو، فرآیند تشخیص، ارائه خدمات دارویی و درمان بیماری را ظرف مدتی بسیار کوتاه و با هزینهای کمتر طی کنند.
- زنجیره تأمین: در زنجیره تأمین، قراردادهای هوشمند میتوانند رهگیری موجودی و تأمین مالی فرآیندها را تسریع بخشیده و خطر سرقت و کلاهبرداری را کاهش دهند.
- مسائل حقوقی: مدل سنتی حل مسائل و مشکلات حقوقی، تأیید مدارک و ثبت در دفتر اسناد، فرآیندی پیچیده، خستهکننده و طولانی است. قراردادهای هوشمند راهحلی خودکار، ارزانتر و بهدور از تعصب یا تقلب برای انجام تمام این فرآیندهای قانونی محسوب میشوند.
- املاک و مستغلات: برای معامله زمین، خانه و هر ملک مسکونی و تجاری دیگری، قراردادهای هوشمند منبعی عالی برای ثبت دادهها، انجام تراکنشها، مبادله اموال، تأمین موجودی و مدیریت اجارهها هستند.
- دولتها: بهکارگیری فناوری بلاک چین در اداره دولتها و انجام فرآیندهای پیچیده سیاسی برای نظریهپردازان و فعالان سیاسی بسیار جالب است. قراردادهای هوشمند و بلاک چین میتوانند فرآیند رأیگیری، انتخابات، تصمیمگیریها و سایر موارد مربوط به اداره سیستمهای سیاسی را شفافتر و دموکراتتر کنند.
- اینترنت اشیاء: اینترنت اشیاء به تعبیری ساده، به اتصال تمام اشیاء و ذخایر ارزشمند به اینترنت گفته میشود. ادغام دو فناوری اینترنت اشیاء و قراردادهای هوشمند میتواند ثبت، کنترل، نگهداری، مدیریت و بهکارگیری اشیاء مختلف را در صنایع متفاوت، با هزینه کمتر و کارایی بیشتر انجام دهد.
سخن پایانی
فناوری قرارداد هوشمند در حال تغییر شکل صنایع و فرآیندهای تجاری سنتی است. این فناوری که ریشه در بلاک چین دارد، میتواند بهصورت خودکار و بدون نیاز به واسطه، بر انجام و اجرای شروط یک توافقنامه نظارت داشته باشد.
نتیجه چنین فرآیندی کاهش زمان و هزینه ارائه خدمات، بهبود کیفیت و کارایی فرآیندها و کاهش خطرهای احتمالی است. قراردادهای هوشمند موجی جدید از ابداعات و ابتکارات را در تمامی صنایع به راه انداختهاند که بهشکلی روزافزون در حال گسترش و قدرت گرفتن است.
شاید، زمان آن فرا رسیده که جای بیشتری برای استفاده روزمره از کُدهای دیجیتالی در تمامی امور و تعاملهای زندگی خود باز کنیم.
قرارداد هوشمند (Smart Contract) چیست؟
آینده ی جهان به سمت فناوری هایی قدم برمی دارد که شاید درک آن برای خیلی از مردم قدری مشکل باشد. آینده ای که همه چیز را دست فناوری می سپارد و دست واسطه ها را کوتاه می کند. آری این دقیقا آیندهای است که قرارداد هوشمند آن را می سازد.
تصور کنید که وارد یک فروشگاه می شوید و هر آنچه را نیاز دارید برمیدارید و وقتی وارد قسمت پرداخت می شوید دستگاه تمام خریدهای شما را رصد می کند و هزینه خرید شما از کیف پول الکترونیکی شما پرداخت می شود و شما بدون اینکه با مالک فروشگاه ارتباط داشته باشید توانسته اید خرید کنید. در واقع شاید این مسئله برای شما شبیه به یک فیلم علمی تخیلی باشد اما این آغاز جهانی خواهد بود که قرار است با قرارداد های هوشمند اداره شود.
اطلاعاتی راجع به قرارداد هوشمند
قرارداد هوشمند یا Smart Contract یک کد برنامه نویسی می باشد که بر روی بلک چین اجرا می شود. در واقع این قرارداد پروتکلی برای تنظیم قراردادها می باشد. از آنجا که هر قراردادی دارای شرایط خاصی می باشد پس لازم است که اطلاعات مربوط به هر قرارداد به صورت خودکار اجرا شود. مهمترین موضوع در این قراردادها انجام انواع تراکنش ها بدون دخالت اشخاص ثالث می باشد.
روند این قرارداد به صورت دیجیتالی و کامپیوتری می باشد که عملکرد آن بسیار آسان می باشد و پس از تایید به صورت دیجیتالی به اجرا در می آید. هر تراکنشی که با این قراردادها اجرا شود قابل ردیابی هستند اما امکان برگشت پذیری آن ها وجود ندارد.
همانطور که گفتیم یک سری کد به بلاک چین داده می شود که این کدها شامل یک سری شرایط خاص و دستورات هستند که اگر این شرایط رعایت شود دستور لازم اجرا می شود. به طور کلی در آینده این بلاکچین ها هستند که انقلابی بزرگ به پا می کنند و ما را از اعتماد به دیگران بی نیاز می کنند.
تاریخچه قرارداد هوشمند
قرارداد هوشمند از سال ۱۹۹۴ توسط نیک سابو که یک روزنامه نگار بود کلید خورد. ایده این عمل که بعضی از قراردادها را به صورت کد رایانه ای می توان تعریف کرد در این سال توسط این روزنامه نگار تحقق پیدا کرد. در صورت تحقق چنین قراردادی برخی از شرایط به صورت خودکار فعال خواهد شد. این ایده آغازی برای انجام برخی از خدمات شرکت هایی است که از طریق شخص ثالث فعالیت خود را ادامه می دهند که پیاده سازی و اجرای آن برای این ارگان ها مانند بانک نیازی به دخالت شخص ثالث نخواهد داشت.
مزیتی که تمایل افراد به اجرایی شدن این ایده را قوت بخشید عدم نیاز به شخص ثالث در اجرای یک معامله است چون تمام فعالیت ها در بستر امن رایانه انجام می شود و درصد خطا و اشتباه در آن به صفر می رسد چون تمام کنترل ها توسط رایانه است و قابل برگشت نیز نخواهد بود.
نیک سابو سال های زیادی روی این ایده کار کرد و حتی کتابی تحت عنوان قراردادهای هوشمند: ایجاد بلوک برای بازارهای دیجیتال آزاد را نوشت اما چون در سال ۱۹۹۴ فناوری بلک چین وجود نداشت این ایده اجرا نشد. اجرایی شدن فرآیند بلاکچین با استفاده از بیت کوین در سال ۲۰۰۹ رقم خورد. در سال ۲۰۱۵ هماتریوم توسط Vitalik Buterin تاسیس شد و با تاسیس آن اولین کاربرد قرارداد هوشمند نیز عملی شد.
تفاوت قرارداد معمولی با قرارداد هوشمند
در قراردادهای معمولی که روزانه هزاران مورد آن را می بینیم بین چند شخص بخاطر خرید یا فروش محصول و یا دریافت خدماتی منعقد می گردد. اما در مورد قرارداد هوشمند قدری متفاوت تر است. زیرا فناوری بلک چین در آن استفاده شده است که نقش مهمی در حذف واسطه ها داشته است.
در این نوآوری برای هر قراردادی کدی تعریف می شود و این کد روی بلک چین فعال خواهد شد تا بدون حضور شخص ثالث و تنها بر اساس شرایط تعریف شده در کد معامله را بین طرفین به صورت دیجیتال بررسی و اجرا نماید.
زمانی که بر روی اتریوم این قرارداد اجرایی می شود توقف آن غیر ممکن است و اجرای آن حتمی است. پس پروژه ها و برنامه هایی که با این قرارداد اجرایی می شوند امکان لغو آنها غیر ممکن است حتی خود برنامه نویس های قرارداد هم نمی توانند کدهای وارد شده را تغییر دهند و مهمترین مزیتی که دارند عدم از کار افتادگی است و می توانند بدون واسطه به صورت متمادی کار کنند.
برای درک بهتر این موضوع مثالی از عملکرد دستگاه هایی که تقریبا با این گونه قراردادها مشابه هستند را بیان میکنیم. اگر به مترو یا امکان عمومی و بزرگ مراجعه کرده باشید حتما دستگاه های فروش قهوه، نوشابه و انواع نوشیدنی ها را دیده اید که بدون هیچ واسطه و اپراتوری کار می کند در این دستگاه ها شما پول خود را وارد دستگاه می کنید دستگاه پس از پردازش خودکار پول، نوشیدنی مورد نظر شما را تحویل می دهد.
در این دستگاه برای هر نوشیدنی مبلغ مشخصی تعریف شده است و شما تنها با پرداخت دقیق همان مبلغ می توانید نوشیدنی خود را دریافت کنید. در صورتی که در کافه های معمولی پس از خرید می توانید پول را پرداخت کنید و یا حتی سفارش خود را لغو کنید.
ویژگی های قرارداد هوشمند
درک مفهوم قرارداد هوشمند برای بیشتر افراد آسان است. اگر به اطراف خود نگاهی بیندازید خواهید دید که بیشتر مشاغل فعال دارای قراردادها و توافق نامه هایی هستند که تعامل طرفین قرارداد با هم باعث ارائه نتیجه نهایی خواهد شد. مثلا سرو قهوه در یک رستوران تنها یک سرو کردن ساده نیست و قراردادهای زیادی طی می شوند تا یک فنجان قهوه با کیفیت سرو شود. به طور مثال قراردادهایی بین کارکنان و صاحبان کسب و کارها، قرارداد برای تبلیغات کافه، قرارداد بین تامین کنندگان مواد مصرفی، قرارداد بین مالک کافه و … که همگی این ها در نتیجه نهایی موثر هستند.
در حال حاضر در بیشتر کشورها بیشتر کسب و کارها بر اساس قراردادهایی قانونی اجرا می شوند مثلا در ایران اقتصاد توسط سازمان های متمرکز مانند بیمه و بانک هدایت می شوند و توسط قوه قضاییه پشتیبانی می شوند در نتیجه اجرای تمامی قراردادها برای حفظ جوامع و اقتصاد به سازمان های شخص ثالث نیاز خواهد داشت..
از لحاظ قدرتی هر دو قرارداد سنتی و معمولی برابر هستند فقط در نمونه های هوشمند نیاز به شخص ثالث قابل اعتماد در قرارداد نخواهد بود و تنها کدهای کامپیوتری هستند که قرارداد را پیش می برند و پس انعقاد قرارداد بدون هیچ چون چرایی اجرا خواهد شد. این تکنولوژی بسیار دقیق است و فناوری ای است که می تواند دنیا و خدمات را رسانی را کاملا تغییر دهد.
هدف قرارداد هوشمند
قرارداد هوشمند یا Smart Contract در صنایع بزرگ انقلابی عظیم به پا می کند چون این فناوری به قدری هوشمندانه تنظیم و اجرا می شود که تحولی بی عیب و نقص را تضمین می کند. به طور مثال شما قصد فروش ملک یا وسیله ای را دارید و برای این کار به بنگاه ها ی زیادی مراجعه می کنید و لازم است که وقت و انرژی زیادی صرف این کار کنید. اینگونه معامله ها تا پایان انجام آن دوندگی زیادی دارد و فرد باید کاملا بر روی روند اجرای معامله نظارت داشته باشد و اگر قرارداد اجرا شود فرد باید به واسطه ها کمیسیون پرداخت کند که این خود نوعی ضرر مالی به حساب می آید.
اما قراردادهای هوشمند از این جهت کارآمد هستند که موضوع اعتماد را به کلی حل کرده اند. در این گونه قراردادها برای فروش خانه مبلغی مشخص تعریف شده است و فرد تنها در صورتی می تواند مالکیت خانه را داشته باشد که مقدار پول ثبت شده در سیستم را پرداخت کند. پس دو قراداد هوشمند چیست؟ نکته اصلی در این قرارداد وجود دارد یک ثبت ارزش مالی خانه و ثبت مالکیت آن می باشد و پس از انجام معامله دو طرف قرارداد به هر آنچه که می خواهند می رسد. افراد زیادی امکان مشاهده این قراردادها را دارند و در نهایت درصد ضرر و زیان آن بسیار کم خواهد شد.
پارامترهای اساسی در قرارداد هوشمند
در هر قرارداد هوشمند ما به چند جزء اصلی نیاز داریم که در زیر به بررسی این پارامترها می پردازیم.
موضوع قرارداد: هر کالا و یا خدماتی که در محیط قرارداد قرار گرفته می شود. باید قرارداد بدون محدودیت بتواند به آن دسترسی داشته باشد.
امضاهای دیجیتال: از اصلی ترین جزء این قرار داده امضاکنندگان (Signatories) می باشند. باید طرفین قرارداد از طریق کلیدهای اختصاصی که در اختیار دارند توافقنامه را امضا کنند. هر چند فردی که در این قرارداد قرار دارند باید قواعد و قوانین را بپذیرند.
شرایط قرارداد: در هر قراردادی یک سری شرایط تعیین می شود که لازم است تمام شرکت کنندگان شرایط مندرج را در قرارداد را بپذیرند و آن را امضا کنند.
پلتفرم غیر متمرکز: برای اجرای این قراردادها لازم است که قرارداد بر روی بلاک چین پلتفرم قرار بگیرد و به کاربران اجاره انجام معامله را بدهد. این سیستم در حال حاضر برای ارزهای دیجیتال مورد استفاده قرار می گیرد که بسیار موفق عمل می کند.
کاربرد قرارداد هوشمند در صنایع امروزی
قرارداد هوشمند به دلیل مزایای گسترده ای که دارد در حوزه های مختلفی به کار گرفته می شود. در زیر به چند نمونه از کاربردهای این این قراردادها اشاره می کنیم.
رأیگیری: وقتی داده های مربوط به نتایج رای گیری را به صورت رمز گذاری شده و ناشناس بتوان انجام داد در واقع امکان تقلب در این حوزه به کلی از بین خواهد رفت در این قرارداد نتایج رای گیری به روی بلک چین گذاشته می شود و در بین گره های شبکه توزیع می شود
علوم پزشکی:
قراردادهای هوشمند کمک شایانی به علوم پزشکی کرده است از طریق این فناوری می توان پرونده های پزشکی را رمز گذاری کرد و اجازه دسترسی به پرونده را تنها به یک سری کد اختصاصی داد و کدها را بر روی بلک چین ذخیره نمود. همچنین هر خدمتی که مربوط به بیمه باشد را قراداد هوشمند چیست؟ می توان در بلاک چین ذخیره و برای شرکت بیمه ارسال کرد. از دیگر کارکردهای این قراردادها نظارت بر داروها، رعایت مقررات، نتایج آزمایشات و مدیریت منابع پزشکی و بهداشتی می باشد.
لجستیک:
در برخی از قراردادها مانند زنجیره تامین لازم است که هر لینک تاییدیه خود را از لینک قبل دریافت نماید چون در موضوع قرارداد این گونه درج می شود. اما اگر به صورت هوشمند اجرا شود شرکت کنندگان خواهند توانست که در زمان کمتری پیشرفت زیادی را از نتیجه کار ببینند.
این قراردادها هوشمندانه عمل می کنند و به قدری موضوع قرارداد شفاف عنوان می شود که درک آن برای همه شرکت کنندگان آسان باشد از همه مهمتر درصد خطا و اشتباه در این گونه موارد به صفر می رسد و امکان کلاهبرداری اصلا وجود نخواهد داشت.
حوزه ی کاربرد این قراردادها روز به روز در حال گسترش است و بسیاری از بانک ها، مدیریت، بیمه، املاک و … خواستار استفاده از این شیوه معامله هستند و در پی اجرایی کردن آن هستند.
مزایای اجرای قرارداد هوشمند در دنیای واقعی
از مهمترین مزایایی که اجرای قرارداد هوشمند یا Smart Contract در دنیای واقعی به دنبال دارد شامل موارد مهم زیر است.
استقلال: برای عقد اینگونه قراردادها نیاز به حضور شخص ثالث و وابسته ای نظیر وکیل، کارگزار یا طرفین معامله نیست.
اعتماد: مدارک مرتبط با قرارداد به صورت رمز گذاری شده بر روی دکل کل قرار می گیرند و یک سری شرایط برای هر قرارداد در نظر گرفته می شود که لازم است طرفین آن را پذیرا باشند.
پشتیبانی: در روی شبکه بلک چین نسخه های پشتیبانی متعددی وجود دارد.
صرفه جویی: وقتی هیچ واسطه ای برای اخذ قرارداد نباشد قطعا در زمان و هزینه صرفه جویی می شود.
دقت بالا: این فناوری سرعت و دقت بالایی در تراکنش ها دارد و خطاهای معمول را کاهش می دهد.
شرکت خود را به بهترین شکل مدیریت کنید
هر مدیر خوب نیازمند ابزاری قدرتمند است تا بتواند مجموعه خود را به بهترین شکل مدیریت کند. مجموعه نرم افزار مالی و منابع انسانی فینتو ابزاری قدرتمند است که می تواند به مدیران در کنترل کارمندان و محاسبه حقوق و دستمزد آنها کمک کند.
شما همیشه یک مدیر لایق هستید و باید بهترین ها برای شما باشد. با استفاده از نرم افزار حسابداری آنلاین فینتو کار مدیریت خود را بسیار آسان تر کنید.
درس 3 : قرارداد هوشمند چیست؟
در این درس به معرفی قرارداد هوشمند و نحوه کارکرد آن میپردازیم و مزایا و محدودیتها، برنامههای کاربردی و پلتفرمهای معروف قرارداد هوشمند را تشریح میکنیم.
قرارداد هوشمند چیست؟
این یک حقیقت شناختهشده است که بلاکچین کل فضای کریپتو را تغییر داده است. ویژگیهای کلیدی این فنآوری مانند سادگی، تغییرناپذیری، عدم تمرکز، و امنیت تغییرات چشمگیری را در فرآیند کسب و کار ارائه کرده است.
اما، حذف واسطهها ویژگی دیگری است که بلاکچین را مشهورتر کرد. این فنآوری به شکل قراردادهای هوشمند به صرفهجویی در وقت کمک میکند و فرآیند را سریعتر، مقرون به صرفهتر و کارآمدتر میسازد.
در این مقاله، رهنمون کاملی در مورد قراردادهای هوشمند و جنبههای کلی آن به شما ارائه خواهیم کرد. حال بگذارید به این دستورالعمل قراردادهای هوشمند بپردازیم.
قرارداد هوشمند چیست؟
قرارداد هوشمند یک پروتکل کامپیوتری است که برای توسعه، بررسی یا اجرای یک قرارداد به صورت دیجیتال، طراحی شده است. اصطلاح «قرارداد هوشمند» اولین بار در سال 1994 توسط نیک سابو Nick Szabo ابداع شد که رمزنگار و دانشمند کامپیوتر آمریکایی بود.
قراردادهای هوشمند به شما امکان میدهند تا داراییها را در یک اکوسیستم مبتنی بر بلاکچین باز و عاری از تعارض به اشتراک بگذارید. قرارداد هوشمند ساخته، و سپس در بالای بلاکچین به کار گمارده میشود. آنها نسخههای خودکار یا دیجیتال قراردادهای سنتی هستند.
قراردادهای هوشمند چگونه کار میکنند؟
قرارداد هوشمند را میتوان با دستگاههای فروش خودکار مقایسه کرد. شخصی به وکیل یا دفتر اسناد رسمی مراجعه میکند، هزینههایش را میپردازد و سپس منتظر مجوز میماند. اما در مورد قراردادهای هوشمند، فقط نیاز است که بیت کوین را در دفتر کل رها کنید. بعد مجوز، سند رسمی یا هرچیز دیگری به حساب شما وارد میشود.
مشابه قرارداد سنتی، قراردادهای هوشمند نیز برخی قوانین و جریمههایی پیرامون یک توافقنامه تعریف میکنند. به علاوه، آنها به طور خودکار آن تعهدات را اعمال میکنند. قراردادهای هوشمند میتوانند به تنهایی کار کنند و نیز میتوانند در راستای هر تعداد قرارداد هوشمند دیگر اعمال شوند.
مزایای قراردادهای هوشمند
1) امنیت: قرارداد هوشمند وبسایتهای کاملاْ امنی برای اسناد کاربر فراهم میکند. این امنیت عملاً کرک و هککردن را غیرممکن میکند. و آنها یکی از بهترین مکانها برای اوراق شما هستند.
2) بی وقفهبودن: هیچگونه وقفه یا دخالت شخص ثالث در قراردادهای هوشمند وجود ندارد. نیازی به انتظار برای تائید هیچ وکیل یا واسطهای نیست. از اینرو، کل فرآیند کاملاْ عاری از تبدیل خودکار نوع داده است.
3) عملکرد سریع: معمولاً اجرای فرآیند به صورت دستی زمانگیر است. قراردادهای بلاکچین هوشمند به طور دیجیتال کار میکنند. از طریق نرمافزار و اینترنت، آنها همهی امور را به صورت خودکار پردازش میکنند که در وقت صرفهجویی میشود.
4) سود: زمانی که هرگونه واسطه یا شخص ثالثی وجود داشته باشد شما ناچارید مقداری کمیسیون یا کارمزد پرداخت کنید. قراردادهای هوشمند این مشکل را برطرف، و به صرفهجویی موثر در هزینه کمک میکنند.
5) عاری از خطا: در زمان پردازش دستی خطاهای زیادی وجود دارد. اما، در قرارداد هوشمند خودکار از آنجا که آنها به طور خودکار کل فرآیند را اجرا میکنند، حتی یک اشتباه واحد هم وجود نخواهد داشت.
برنامههای کاربردی قراردادهای هوشمند
قراردادهای هوشمند کاربردهای گسترده خود را در صنایع مختلف پیدا میکنند که میتوان به شرح ذیل توضیح داد:
1) بازار املاک: یکی از کاربردهای اصلی قراردادهای هوشمند، بازار املاک و مستقلات است. صنعت املاک و مستقلات با به کارگیری این شیوه بسیار سادهتر و آسانتری شده است. برای نهاییکردن برخی قراردادها، نیازی به ملاقات رو در رو نیست. بدان دلیل که دیجیتالیشدن این فنآوری بلاکچین هوشمند کامل است.
2) مدیریت زنجیره عرضه: تمام رکوردها از آغاز جمعآوری مواد تا تحویل محصول، به وسیله بلاکچین قراردادهای هوشمند پشتیبانی میشوند. جزئیات کامل کل فرآیند به وسیله افراد مربوطه ثبت میگردد.
3) ذخیره سوابق(رکوردها): قراردادهای هوشمند به کاربران امکان میدهند رکوردها را ذخیره، منتشر و در صورت نیاز به روزرسانی کنند. آنها همچنین میتوانند هر رکوردی را درصورت لزوم برای همیشه حذف کنند.
4) سیستم رهن: با استفاده قراداد هوشمند چیست؟ از بلاکچین قرارداد هوشمند کل روند گرفتن رهن بسیار ساده، ارزان، و سریع خواهد بود. کلیه روندها برای همه اعضای طرفین درگیر کار، باز خواهد بود.
5) خدمات مراقبت پزشکی: فنآوری قرارداد هوشمند همچنین میتواند توسط نهادهای پزشکی برای ثبت سوابقشان مورداستفاده قرار گیرد. در چنین مواردی، نیاز به اطلاعات وسیع برای عملکرد و اهداف امن آن وجود دارد. فنآوری بلاکچین قادر به مدیریت عدد وسیعی از رکوردهاست.
6) فعالیتهای تجاری: قراردادهای هوشمند دخالت واسطه را در امور مالی معاملات رد میکنند. این موضوع کل فرآیند مالی معامله را بسیار ساده و کارآمدتر میکند. همچنین متضمن هزینه کمتری برای خریداران و تامینکنندگان است.
7) خدمات انتخابات دولتی: سیستم انتخابات محافظتشده دفتر کل با قرارداد هوشمند همراه است. این سیستم، کدگذاری بسیار امن و توان محاسباتی پیشرفتهای را عرضه میکند. رمزگشایی و دسترسی به کل ماشین به صورت مجازی غیرممکن است. در عین حال، این مکانیسم کاملا معتبر و سریعتر از سیستم انتخابات دستی است.
پلتفرمهای معروف قرارداد هوشمند
1) اتریوم: زمانی که اتریوم به قراردادهای هوشمند ورود کرد، به عنوان پیشتاز بازار درنظر گرفته شد. پلتفرم قراداد هوشمند چیست؟ اتریوم در سال 2015 بنیانگذاری شد. آنها بالاترین مقدار سرمایهگذاری بازار را دارند که آن را در صدر فهرستها قرار میدهد.
2) هایپرلجر فابریک: هایپرلجر فاربریک به عنوان بزرگترین رقیب اتریوم که پیشتاز بازار است، شناخته میشود. پروژه هایپرلجر در سال 2015 آغاز شد. آنها در مقایسه با اتریوم به لحاظ ایمنی و مسائل امنیتی آسیبپذیری کمتری دارند.
3) استلار: استلار از اتریوم سادهتر است و رابط کاربرپسندتری دارد. آنها معمولا در قراردادهای هوشمند و ICOها متمرکزند. استلار قدیمیترین پلتفرم قرارداد هوشمند مبتنی بر بلاکچین است که در سال 2014 بنیانگذاری شد.
4) نئو: نئو معمولا به « اتریوم جدید» یا «اتریوم چینی» موسوم است. در اصل اتریوم است اما قویتر و سریعتر. دولت چین و IBM به نئو کمک میکند. نئو میتواند در هر ثانیه 10000 معامله را توسعه دهد.
5) اناکستی: اناکستی در سال 2013 بنیانگذاری شد و در واقع قدیمیتر از استلار و اتریوم است. اناکستی به شما امکان میدهد که با امضای اوراق قرضه و روندهای پیچیده و بدون دردسرهای یک سیستم متعارف قراردادی، داراییهای خود را انتقال دهید.
محدویتهای قراردادهای هوشمند
1) رازداری و قابلیت اعتماد: برخی نمونههای قرارداد هوشمند مانند هایپرلجر وجود دارند که برای کاربرانشان قرارداد هوشمند خصوصی ارائه میدهند اما قراردادهای هوشمندی مانند اتریوم آن حریم خصوصی را به کاربرانش عرضه نمیکند.
2) خطا: فنآوری قرارداد هوشمند با کدگذاری رمزدار شده است. اما شانس بروز اشتباه توسط کدگذاران در کدها وجود دارد. این موضوع در نهایت منجر به برخی خلاءهای قانونی میشود.
3) اطلاعات نامعتبر: احتمال ذخیره اطلاعات اشتباه وجود دارد. این موضوع در نهایت منجر میشود کل فرآیند با اطلاعات غلط به خطا برود.
4) قراردادهای سرکش: قراردادهای بلاکچین هوشمند، خوداجراء هستند. یک هکر قادر خواهد بود هرگونه فعالیت غیرقانونی را انجام دهد، غیر از مواردی که به طور ناخواسته دستگاه را به خطر بیاندازد.
قراردادهای هوشمند به شما امکان میدهد تا داراییها، املاک و مستقلات، سهام یا هرچیز با ارزشی را معامله کنید. این قرارداد به شیوهای مستقیم و عاری از تعارض انجام میشود و در عین حال خدمات واسطه را حذف میکند. قراردادهای هوشمند با کنارگذاشتن وکیل یا نماینده، پول زیادی برای شما ذخیره میکنند.
هدف قراردادهای هوشمند، ایجاد پیشرفتهای اساسی در شیوهای است که ما به وسیلهی آنها در حال حاضر شرکت را اداره میکنیم. هر تراکنش در آن شبکه، شفاف، قابلردیابی و برگشتناپذیر است. ویژگیهای منحصر به فرد قراردادهای هوشمند سیستم را بسیار جذاب و کارآمد میکند.
قرارداد هوشمند
آکادمی کوین ایران: ارائه پکیج آموزشی رایگان دوره توسعه بلاک چین و قرارداد هوشمند
مجموعه کوین ایران بنابه مسئولیت اجتماعی خود که افزایشِ دانش و آگاهی کاربران فارسیزبان در زمینهٔ رمزارزها و بلاک چین…
اولین دوره تخصصی آموزش برنامهنویسی بلاکچین و قرارداد هوشمند با زبان برنامهنویسی سالیدیتی
صنعت نوپای بلاک چین و کریپتوکارنسی به سرعت جای خود را در اقتصاد جهانی و دنیای فناوری اطلاعات باز کرده…
اوراکل (Oracle) چیست؟
اوراکلها (Oracle) خدمات واسطهای هستند که اطلاعاتی را از دنیای خارج به درون بلاک چین و قرارداد هوشمند وارد میکنند.…
پروتکل کامپاند (Compound) چیست؟ معرفی توکن COMP
پروتکل کامپاند چیست؟ کامپاند (Compound) یک پروژه اتریوم است که تمرکزش بر اجازه دادن به وامگیرندگان برای گرفتن وام و…
راهاندازی انجمن توسعه قرارداد هوشمند توسط زنان توانمند ایرانی
انگار همین دیروز بود که تصمیم گرفتیم با قدم گذاشتن در راهی جدید به مخاطبان فارسی زبان کمک کنیم تا…
دیفای (defi) و کاربرد های نو ظهورش یا خدمات مالی سنتی؟
در حالی که بیت کوین به عنوان پول غیرمتمرکز شناخته می شود، برنامه های دیفای بر بستر اتریوم راه های…
خبرنامه امنیت در قرارداد هوشمند، شماره 42
این بولتن خبری هر دو هفته یک بار توسط تیم ارزیاب Consensys Diligence منتشر شده و به موضوعات، رخداد ها…
توضیح ساده توکن غیر قابل تعویض (Non-Fungible Tokens)
در این مقاله میخواهیم توضیحی ساده از توکن غیر قابل تعویض یا همان NFT ها (Non-Fungible Tokens) ارائه دهیم. برای…
قرارداد هوشمند چیست؟ (Smart Contract)
قرارداد هوشمند چیست؟ به طور حتم با افزایش محبوبیت شبکه اتریوم، این سوال یکی از پرتکرارترین پرسشهای یک یا دو…
کوین ایران اولین و بزرگترین رسانه خبری فارسی زبان حوزه رمزارز ها، فناوری های غیرمتمرکز و پلتفرم های مرتبط با بلاکچین است. مجموعه کوین ایران اولین مجموعه ثبت شده این حوزه نیز میباشد که در تاریخ 1395/07/18به صورت رسمی ثبت گردیده است. فعالیت وب سایت کوین ایران از سال 1392 با هدف اطلاع رسانی، مشاوره و آموزش صحیح به جامعه مخاطب فارسی زبان و علاقمندان به تکنولوژی بلاکچین و رمزارزها آغاز گردید. در 14 دی ماه 1392 اولین مقاله وب سایت با عنوان “بیتکوین چیست؟” منتشر شد
در سال 1395 اهداف بلند مدت و استراتژی کوین ایران تدوین گردید و بر این اساس راهبری وب سایت و تحریریه به تیمی از افراد متخصص و فعال در این حیطه و هماهنگ با تیم مدیریتی واگذار شد. از جمله اهداف ترسیم شده در استراتژی بلند مدت کوین ایران میتوان به ایجاد محیطی پژوهشی و آموزشی در راستای آگاهی رسانی صحیح و استفاده از فناوری بلاکچین برای جامعه مخاطب فارسی زبان و همچنین کمک به گسترش اکوسیستم رمزارز و بلاکچین در داخل کشور اشاره نمود. فعالیت های این رسانه با تصمیمگیری جمعی هیات مدیران اداره میشود.
کوین ایران اولین و بزرگترین پایگاه خبری فارسی زبان در حوزه فناوری بلاکچین ، ارزهای رمزگزاری شده و پلتفرم های مرتبط با بلاکچین است .
دیدگاه شما