صندوق سرمایه گذاری چیست؟ — به زبان ساده
در آموزش‌های قبلی مجله فرادرس، مطالبی با عنوان «آموزش بورس رایگان | گام به گام برای همه | به زبان ساده» و «بورس چیست ؟ آموزش بورس (+ دانلود فیلم آموزش رایگان)» را ارائه کردیم و در آن، با بازار بورس، فرابورس و بازار پایه و موضوعاتی مانند تابلوخوانی، نوسان‌گیری و تحلیل فاندامنتال در بورس آشنا شدیم. در این آموزش، با صندوق سرمایه گذاری آشنا می‌شویم و انواع آن را معرفی خواهیم کرد.
صندوق سرمایه گذاری چیست؟
یکی از تعاریف ساده سرمایه‌گذاری، خریدن کالایی است که در حال حاضر مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و در آینده با فروش آن سود کسب خواهد شد. حال این کالا ممکن است ملک، خودرو، طلا، سهام، اشیاء قیمتی و… باشد. به طور کلی، سرمایه‌گذاری را میتوان در دو نوع مستقیم و غیرمستقیم دسته‌بندی کرد. در سرمایه‌گذاری مستقیم، سرمایه‌گذار مستقیماً وارد بازار می‌شود و به خرید و فروش سهم می‌پردازد. این کار نیازمند داشتن دانش و تجربه کافی و البته صرف زمان برای بررسی بازار است.
پر واضح است که همه دانش و تجربه کافی را برای معامله در بورس و سایر بازارها ندارند. از طرف دیگر، ممکن است افرادی که باتجربه و خبره نیز باشند، زمان لازم را برای حضور در بازار نداشته باشند. این افراد می‌توانند از طریق واسطه‌های مالی، مانند سبدگردان‌ها و صندوقهای سرمایه‌گذاری در بورس سرمایه‌گذاری کنند. واسطه‌های مالی تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار قرار دارند و مجوزهای لازم را اخذ کرده‌اند. علاوه بر این، صندوق‌ها و سبدگردانان تیم‌های تخصصی دارند که مرتباً بازار را پایش کرده و سهام سودآور را شناسایی می‌کنند. سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها از انواع سرمایه‌گذاری‌های غیرمستقیم است. صندوقهای سرمایه گذاری، با وجوهی که از طرف سرمایه‌گذاران در اختیار دارند، سبد‌های متنوعی را تشکیل داده و در ازای آن از سرمایه‌گذاران کارمزد دریافت می‌کنند.
فیلم آموزش صندوق سرمایه گذاری مشترک
در این فیلم آموزشی، مفهوم صندوق سرمایه گذاری مشترک، چگونگی عملکرد، مزایا و معایب و چگونگی سرمایه‌گذاری با استفاده از آن، شرح داده شده است.
انواع صندوق های سرمایه گذاری
صندوقهای سرمایه گذاری مشترک (معمولاً کلمه مشترک برای اختصار حذف می‌شود) انواع مختلفی دارند که در این بخش آنها را معرفی می‌کنیم.
صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت
در این صندوق‌ها، حداقل ۷۰ تا ۹۰ درصد از دارایی‌ها باید در اوراق مشارکت، سپرده بانکی و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری شود. باقیمانده دارایی‌های صندوق نیز بنا به تصمیم مدیر صندوق و تا سقف ۱۰ درصد در بورس سرمایه‌گذاری می‌شود. با توجه به درصد بالای سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت، این صندوق‌ها ریسک پایینی دارند و مناسب افرادی هستند که ریسک‌پذیری پایین‌تری دارند. صندوقهای سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، معمولاً یک حداقل سود تضمین شده دارند و در فواصل زمانی مشخص، مثلاً سه ماه یک بار، آن را به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌کنند. سرمایه‌گذار به راحتی میتواند به این صندوق‌ها مراجعه کرده و سرمایه خود را نقد کند. اغلب صندوقهای سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، بخشی به نام ضامن دارند که معمولاً یک نهاد مالی معتبر بوده و نقطه اطمینانی برای سرمایه‌گذاران است. سود صندوقهای سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، معمولاً ۳ تا ۴ درصد بیشتر از سود بانکی است.
صندوق سرمایه گذاری در سهام
حداقل ۷۰ درصد از دارایی‌های صندوق سرمایه گذاری در سهام در سهام سرمایه‌گذاری می‌شود. ۳۰ درصد باقیمانده دارایی‌ها نیز با صلاح‌دید مدیر صندوق، در اوراق مشارکت، سهام، بانک و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌شود. در نتیجه، ریسک این صندوق‌ها نسبت به صندوقهای سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت بیشتر است و سود تضمین شده ندارند. صندوقهای سرمایه‌گذاری در سهام بیشتر مناسب افرادی است که قصد سرمایه‌گذاری در بورس را دارند، اما زمان یا دانش زیادی برای این کار ندارند. تعداد زیادی از این صندوق‌ها نیز ضامن نقدشوندگی دارند.
صندوق سرمایه گذاری مختلط
در صندوق سرمایه گذاری مختلط، حداکثر ۶۰ درصد از دارایی در سهام و حداقل ۴۰ درصد از آن در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌شود. ریسک این نوع صندوق، چیزی بین صندوق با درآمد ثابت و صندوق سرمایه‌گذاری در سهام است. بسیاری از این صندوق‌ها دارای ضامن نقدشوندگی هستند، اما تضمینی برای حداقل سود ندارند.
از آنجایی که درک مفاهیم مرتبط با سرمایه‌گذاری، نقش بسزایی در موفقیت یا شکست سیاست‌های پولی یک سازمان یا دولت دارد، «فرادرس» اقدام به انتشار فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه در قالب آموزشی ۱۵ ساعت و ۵۳ دقیقه‌ای کرده که در ادامه متن به آن اشاره شده است.
- برای دیدن فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه+ اینجا کلیک کنید.
صندوق سرمایه گذاری شاخصی
در صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی، پرتفوی سهام با شاخص بازار منطبق می‌شود. سرمایه‌گذاری در صندوقهای شاخصی، مبتنی بر یکی از شاخص‌های موجود در بازار است و تقریباً معادلات آتی انجام نمی‌دهد. از مزیت‌های این صندوق میتوان به هزینه‌های نسبتاً کم و حذف ریسک مدیریت صندوق اشاره کرد.
در صندوقهای سرمایه‌گذاری شاخصی، مدیریت نقش غیرفعالی دارد و تلاش‌ها تنها در جهت تطبیق ترکیب وزن اوراق سبد با شاخص مبنا است.
صندوق سرمایه گذاری قابل معامله
دارایی پایه این نوع صندوق‌ها اوراق بهادار یا دارایی‌های فیزیکی است. واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله، به صورت سهام در فرابورس داد و ستد می‌شود. صندوقهای سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، سرمایه‌گذاری در سهام و سرمایه‌گذاری مختلط، همه می‌توانند صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله نیز باشند. از آنجایی که واحدهای این نوع صندوق‌ها در بورس معامله می‌شود، عرضه و تقاضا میتواند بر قیمت سهام آنها تأثیرگذار باشد.
صندوق سرمایه گذاری نیکوکاری
صندوق سرمایه‌گذاری نیکوکاری، نوعی سرمایه‌گذاری مولد است که در آن، اصل سرمایه حفظ شده و عواید آن بین نیازمندان تقسیم می‌شود. البته سرمایه‌گذار میتواند اصل سرمایه یا تنها بخشی از سود را به امور خیریه اختصاص دهد. مجوز این صندوق‌ها را سازمان بورس و اوراق بهادار صادر میکند و مدت زمان فعالیت آنها از تاریخ مجوز به مدت سه سال است و بعد از آن باید مطابق اساسنامه تمدید شود. مصرف منافع حاصل از صندوقهای نیکوکاری در امور نیکوکارانه، تقریباً تضمین شده است.
صندوق های تأمین مالی
همان‌طور که می‌دانیم، صندوقهای سرمایه‌گذاری برای تأمین مالی ایجاد شده‌اند. از انواع صندوقهای تأمین مالی میتوان به صندوقهای پروژه، صندوقهای زمین و ساختمان و صندوقهای جسورانه اشاره کرد.
صندوق پروژه
صندوق پروژه به طور تخصصی به طرح‌های اقتصادی مرتبط با پروژه‌های اقتصادی می‌پردازد. صندوق پروژه برای اجرای پروژه، طبق مقررات، یک شرکت سهامی خاص به نام شرکت پروژه تأسیس و ثبت کرده و و پس از آغاز بهره‌برداری، آن را به یک شرکت سهامی عام تبدیل میکند و سپس، در بورس یا خارج از آن قابل معامله خواهد بود. پس از عرضه سهام شرکت، همه دارایی‌ها و بدهی‌های صندوق به شرکت منتقل می‌شود و صاحبان واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق، به همان اندازه صاحب سهام شرکت پروژه خواهند شد.
صندوق سرمایه گذاری زمین و ساختمان
این صندوق‌ها در قالب یک شخص حقوقی و با مجوز سازمان بورس تأسیس می‌شوند. صندوقهای سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان، در کنار وام، یکی از منابع مالی سازندگان پروژه‌های ساختمانی هستند.
صندوق سرمایه گذاری خطر پذیر
صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر، در زمینه راه‌اندازی کسب‌وکارهای نوآفرین و شرکتهای کوچک که به منابع مالی دسترسی آنچنانی ندارند، فعالیت می‌کنند. شرکتهای نوپا و کوچک معمولاً ریسک بالایی برای سرمایه‌گذار دارند. البته، این شرکت‌ها در کنار ریسک بالای سرمایه‌گذاری، در صورت سودآوری، سود بالایی خواهند داشت.
صندوق سرمایه گذاری اختصاصی بازار گردانی
در این نوع صندوق‌ها، سرمایه سرمایه‌گذاران جمع شده و طبق تعهدات، بازارگردانی آن از این محل خواهد بود. هدف بازارگردان متعادل نگه داشتن سهم با دوری آن از صف‌های خرید و فروش و سوق دادن آن به سمت ارزش ذاتی سهم است.
مزایای صندوق های سرمایه صندوق بازارگردانی چیست؟ گذاری
صندوقهای سرمایه گذاری مزایای فراوانی دارند که در ادامه، به برخی از مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم.
سرمایه گذاری آسان
یکی از مزایای مهم صندوقهای سرمایه‌گذاری، این است که سرمایه‌گذار وقت و انرژی خاصی برای افزایش سرمایه صرف نمی‌کند. تنها کاری که سرمایه‌گذار باید انجام دهد، این است که صندوق سرمایه گذاری مناسب را انتخاب کرده و به آن مراجعه کند و کارهای مربوط به آن را انجام دهد. ادامه کارهای مرتبط با سرمایه‌گذاری توسط صندوق انجام می‌شود و نیازی به پیگیری و تحلیل بازار توسط سرمایه‌گذار نیست. در این صورت، در وقت سرمایه‌گذار نیز صرفه‌جویی می‌شود.
قابلیت نقدشوندگی مناسب
هر سرمایه‌ای که داشته باشید، در نهایت شاید بخواهید آن را نقد و به پول تبدیل کنید. حال سؤال اینجاست که آیا هر زمان که اراده کنیم، می‌توانیم سرمایه خود را نقد کنیم؟ سهولت و سرعت تبدیل سرمایه به پول، یکی از مهم‌ترین عوامل در انتخاب سرمایه‌گذاری است.
بازار بورس و سهام نیز که معمولاً معامله در آن انجام می‌شود، همواره قابلیت نقدشوندگی ندارد. برای مثال، گاهی ممکن است یک سهم به دلایلی تا مدتی بسته شود یا اینکه در صف فروش گرفتار شود و نتوان سهام آن را نقد کرد. از سال ۱۳۸۶ به بعد، سرمایه‌گذاران می‌توانند در صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کرده و به این ترتیب، دغدغه‌ای برای نقد کردن سهام خود نخواهند داشت. ضامن نقدشوندگی این اطمینان خاطر را ایجاد میکند.
کاهش ریسک
بر اساس قوانین سازمان بورس و اوراق بهادار، صندوق‌ها باید سبد متنوعی از دارایی‌های نقدی و اوراق بهادار تشکیل دهند. برخی از این دارایی‌ها، مثل سپرده‌های بانکی و اوراق مشارکت، دارای درآمد ثابتی هستند و به همین دلیل ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهند. بدین ترتیب، ریسک سرمایه‌گذاری شخصی به مقدار قابل توجهی کاهش پیدا میکند.
نظارت و شفافیت اطلاعات
متولی، حسابرس و سازمان بورس و اوراق بهادار، سه نهادی هستند که در بازه‌های زمانی منظم صندوق‌ها را مورد بازرسی قرار می‌دهند. بنابراین، همه فعالیت‌های صندوق‌ها به صورت شفاف اطلاع‌رسانی می‌شود.
سرمایه گذاری حرفه ای
همان‌طور که گفتیم، یکی از ویژگی‌های مهم صندوق‌ها این است که تیمی متخصص دارند و سرمایه‌گذاری طبق نظر این تیم متخصص انجام می‌شود. این تیم و مدیریت آن همواره در تلاش هستند سبد سرمایه‌گذاری را به گونه‌ای بچینند که خروجی و بازده بهینه حاصل شود.
تنوع سرمایه گذاری
همان‌طور که می‌دانیم، صندوقهای سرمایه‌گذاری از سرمایه‌های خرد تشکیل می‌شوند و به همین دلیل، مجموع سرمایه آنها عدد قابل توجهی خواهد شد. پر واضح است که اگر میزان سرمایه زیاد باشد، انتخاب‌های بیشتر و متنوع‌تری برای سرمایه‌گذاری وجود خواهد داشت.
چگونه در صندوق بازارگردانی چیست؟ صندوق ها سرمایه گذاری کنیم؟
اولین کار برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها این است که میزان ریسک‌پذیری خود را بدانید و با توجه به آن، نوع صندوق سرمایه‌گذاری را انتخاب کنید. در گام بعدی، باید از میان صندوق‌هایی که فعالیت می‌کنند، با توجه به سابقه و خدماتی که به مشتریان ارائه می‌دهند، صندوق سرمایه‌گذاری را انتخاب کنید. هر یک از صندوقهای سرمایه‌گذاری دارای شعبی هستند که با در دست داشتن مدارک لازم باید به آنها مراجعه کنید. این شعب که توسط خود صندوق معرفی می‌شوند، می‌توانند بانک، کارگزاری یا یک شرکت تأمین سرمایه باشند. پس از انجام کارهای اداری معمول، گواهی سرمایه‌گذاری صادر شده و می‌توانید آن را دریافت کنید.
فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه
برای آشنایی بیشتر با صندوقهای سرمایه‌گذاری و موضوعات مربوط به آن، می‌توانید به فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه مراجعه کنید. در این آموزشِ ۱۵ ساعت و ۵۳ دقیقه‌ای، می‌توانید با انواع بازارهای مالی آشنا شوید. در درس اول این آموزش، با بازارهای مالی و بازارهای تابعه آنها آشنا خواهید شد. درس دوم درباره نرخ بهره و نحوه تعیین آن و درس سوم درباره نرخ بهره و ارزش‌گذاری اوراق قرضه است. لینک آموزش مذکور در ادامه آورده شده است.
- برای دیدن فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه+ اینجا کلیک کنید.
مطالعه موردی بازار پولی و نرخ بهره در درس چهارم این آموزش بیان شده و موضوعات درس‌های پنجم و ششم، به ترتیب، بررسی بازار پول و مدیریت بازار اوراق قرضه هستند. مطالب مربوط به بررسی تسهیلات و سیستم بازار تسهیلات رهنی نیز در درس هفتم آورده شده است.
شناخت سهام و جزییات بازار آن نیز یکی از موضوعات این آموزش است که در درس هشتم به آن پرداخته شده است. بازار پول‌های بین المللی و بازار اوراق بهادار تعهد شده نیز در درس‌های نهم و دهم مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در نهایت، در درس پایانی و یازدهم این مجموعه آموزش موضوعاتی درباره مؤسسات مالی با صندوق مشترک و پوششی سرمایه‌گذاری ارائه شده است.
سخن پایانی
در این مقاله از مجموعه مقالات اقتصادی مجله فرادرس، صندوقهای سرمایه‌گذاری، کاربرد، انواع و مزایای سرمایه‌گذاری در آنها را به صورت خلاصه شرح دادیم. در پایان، از شما دعوت به عمل می‌آوریم پرسش‌ها و تجربیات خود پیرامون بهره‌گیری از این صندوق‌ها را با ما و دیگر خوانندگان مجله فرادرس در میان بگذارید و از این طریق به کامل‌تر شدن هر چه بیشتر این مطلب کمک کنید.
سلب مسئولیت مطالب اقتصاد: این مطلب صرفاً با هدف افزایش آگاهی عمومی در حوزه اقتصاد نوشته شده است. برای سرمایه‌گذاری، تجارت و آگاهی دقیق از قوانین مربوط به آنها، لازم است حتماً از دانش و مشاوره افراد متخصص کمک گرفته شود. دقت داشته باشید که قوانین بازار سرمایه و قوانین تجاری و اقتصادی کشور، همواره در حال تغییر هستند و بر همین اساس، ممکن است برخی موارد ذکر شده در این مطلب، دیگر صحت نداشته باشند. مسئولیت هر گونه بهره‌برداری از این نوشتار با هدف سرمایه‌گذاری، تجارت، کسب درآمد و غیره، بر عهده خود افراد بوده و مجله فرادرس هیچ مسئولیتی در این رابطه ندارد. برای اطلاعات بیشتر + اینجا کلیک کنید.
مطلبی که در بالا مطالعه کردید بخشی از مجموعه مطالب «آموزش بورس رایگان به زبان ساده» است. در ادامه، می‌توانید فهرست این مطالب را ببینید:
اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:
بازارگردانی بورس چیست و بازارگردان کیست؟
آیا می دانید بازارگردانی بورس چیست و توسط چه افرادی انجام می شود؟ این که بازارگردانی بورس چیست و بازارگردان کیست برای خیلی از افراد سوال ایجاد کرده است ولی نکته ای که در این خصوص باید در نظر داشته باشید اینجاست که بازارگردانی مفهومی نیست که در روزمره سرمایه گذاری خود با آن سروکار داشته صندوق بازارگردانی چیست؟ باشید و تنها این که بدانید بازارگردانی بورس چیست و به چه کاری می آید، کفایت می کند، لذا در این مطلب به این پرداخته ایم که بازارگردانی در بورس یعنی چی و تاثیر بازارگردانی بر قیمت سهام چیست، پس تا انتها همراه ما بمانید.
بازارگردانی بورس چیست ؟
بازارگردان در واقع یک شخص حقیقی یا حقوقی می باشد که سهام را در قیمت مشخصی در سیستم معامله گری، مورد معامله قرار می دهد. بازارگردان ها، بازارساز نیز هستند و همواره در تلاشند تا نوسانات شدید قیمت سهام را کاهش دهند. سیستم معاملاتی بازار بورس تصمیم گیری می کند که بازارگردان هر روز چه میزان سهام را خریداری کنند و یا به فروش برسانند. البته این را نباید از خاطر برد که معاملات الگوریتمی و ربات ها هم در حال حاضر، نقش زیادی در کمک رسانی به بازارگردان ها برای ارتقا عملکرد در طول ساعت معاملاتی در بازار بورس ایفا می کنند.
حتما برایتان جالب است : نقش دولت در بازار بورس چیست؟
افزایش نقدشوندگی و وجود عرضه و تقاضا برای سهام و کنترل قیمت سهم در محدوده معین و کاهش هزینه های معاملاتی از طریق کاهش شکاف قیمتی خرید و فروش، حفظ نقدینگی در بازار، کنترل دامنه نوسان قیمت در بازار از طریق خرید و فروش سهام، جلوگیری از نوسانات شدید قیمتی در بازار از طریق کنترل قیمت سهام، افزایش احتمال نقدشوندگی هر چه بیشتر در بازار و کاهش هزینه های معاملات از مهم ترین وظایف بازارگردانان بورسی به حساب می آید که با ترفند های خاصی که دارند، همواره در تلاشند تا این اهداف را محقق سازند.
بازار گردانی در بورس چگونه اجرا می‌شود؟
در روند ثبت بازارگردانی، شرکت های کارگزاری و متقاضیانی که صلاحیت انجام آن را دارند، تقاضای خود را در اختیار سازمان بورس قرار می دهند و سازمان بورس نیز ظرف حداکثر 15 روز بعد از دریافت درخواست متقاضی، نظر خود را اعلام خواهد کرد. جالب است بدانید که در صورت موافقت تاریخ شروع و پایان فعالیت در مجوزی به آن ها اعطا خواهد شد. مجوز فعالیت بازارگردانی حداکثر برای یک سال امکان تمدید خواهد داشت، البته این در حالی است که وظایف و اختیارات بازارگردان به صورت کامل تعریف شده باشد.
بر اساس ماده 6 قانون سازمان بورس، بازارگردان ها وظیفه دارند فعالیت بازارگردانی سهامی را در کد بازارگردانی انجام دهند. به منظور انتقال اوراق به کد بازارگردانی، باید فرمی را که به تایید مالک یا مالکان ورقه بهادار رسیده تکمیل کنند و به شرکت سپرده گذاری مرکزی ارائه دهند تا تعداد اوراق به کد انتقال یابد و در ادامه می بایست به بازارگردان برای انجام معاملات، ایستگاه معاملاتی تخصیص داده شود.
بازارگردان ها همچنین وظیفه دارند در مقاطع 3 ماهه تمامی معاملات ورقه بهادار، دریافت ها، پرداخت ها، هزینه ها و درآمدهای مرتبط با بازارگردانی را در سرفصل حساب های جداگانه ثبت کرده و در اختیار سازمان بورس ایران صندوق بازارگردانی چیست؟ قرار دهند. همواره سوالی که وجود دارد، این است که بازارگردان ها چگونه سود به دست خواهند آورد؟ باید گفت فعالیت بازارگردانی به علت تعهد معامله سهام و نگهداری دارایی، ریسک بالایی دارد. بازارگردان ها همیشه با ریسک از دست دادن ارزش یک اوراق بهادار بعد از خرید آن روبرو هستند.
حتما برایتان جالب است : ارز دیجیتال بهتره یا بورس ایران؟
ولی با این وجود از شکاف قیمتی بین سفارش های معامله سود به دست می آورند. برای مثال سهمی را در قیمت 2500 تومان خریداری می کنند و در قیمت 2505 تومان به فروش می رسانند. اگرچه هدف از بازار گردانی به دست آوردن سود نمی باشد، ولی این شکاف های قیمتی در حجم معاملات بالا، سود روزانه بسیار خوبی را به همراه خواهد داشت. به علاوه مزایایی برای صندوق های بازارگردانی و به صورت کلی بازارگردان های بورس در نظر گرفته شده است که یکی از این آن ها معافیت از پرداخت مالیات مقطوع 0.5 درصدی از منبع خرید و فروش هاست.
عوامل موثر در بازارگردانی کدامند؟
1) عمق بازار : از منظرگاه علم اقتصاد، در صورتی که منحنی عرضه و تقاضا، حول ارزش دارایی بازار مالی کشش پذیر و پیوسته باشند، این معنی را می دهد که بازار مورد بررسی عمق دارد. به عبارت دیگر چنانچه ارسال سفارش های خرید و فروش در قیمت های بالاتر و یا پایین تر از قیمت تعادلی از طرف سرمایه گذاران، به شکل دائمی و پیوسته در جریان باشد، حکایت از عمق بازار خواهد داشت. در بازار ایران، پس از هر رشد و یا هر افت قیمتی، صف خرید و یا فروش ایجاد می شود و مانعی است برای شکل گیری عمق بازار.
2) عرض بازار : هنگامی که تعداد خریداران و فروشندگان در قیمت تعادلی که نشان دهنده ارزش ذاتی آن سهم است زیاد باشد، بیانگر میزان عرض بازار است. در حقیقت وجود جریان دائمی در معاملات سهام، عرض بازار را مشخص خواهد کرد. بازاری که با چنین ویژگی مواجه باشد، از نقدشوندگی بالایی برخوردار است، از همین روی بازارسازان تمایل بیشتری دارند تا در این بازارها حتی با کسب سود کم، فعالیت نمایند.
3) نسبت سرمایه گذاران اطلاعات مدار به سرمایه گذاران نقدمدار : می توان سرمایه گذاران را به دو گروه اطلاعات مدار و نقدمدار تقسیم کرد. سؤال اصلی این است که هر کدام از این گروه ها چگونه در بازارهای مالی سرمایه گذاری می کنند و چه تاثیری بر بازار خواهند داشت؟ سرمایه گذاران نقدمدار، با وارد کردن سرمایه اضافی خود به بورس، به افزایش نقدینگی موجود در بازار کمک می کنند.
حتما برایتان جالب است : شاخص کل بازار بورس چیست؟
ولی سرمایه گذاران اطلاعات مدار، معمولا مطابق با اطلاعاتی که از یک سهم خاص کسب می کنند، اوراق بهادار را ارزیابی کرده و معاملات خود را انجام می دهند. با توجه به این نکته که امکان دارد بعضی اوقات اطلاعات نادرستی در اختیار سرمایه گذاران قرار گیرد، سفارشات نامتعادل در بازار افزایش می یابد و این عدم تعادل در بازار، ضرورت فعالیت بازارسازان را بیشتر می کند که به کسب سود بیش تر برای آنان منتهی خواهد شد.
بازارگردانان چگونه معاملات را تسهیل می کنند؟
با توجه به وظایف بازارسازان، می توان گفت که آن ها با تامین عرضه و تقاضا صندوق بازارگردانی چیست؟ در بازار سهام، موجب می شوند تا سهام میان خریداران و فروشندگان انتقال یابد. به منظور دستیابی به این هدف، آن ها بایستی در جهت عکس سرمایه گذاران عادی حرکت نمایند.
بدین ترتیب وقتی که سهامداران قصد فروش سهام خود را می کنند و صف های فروش ایجاد می شود، بازارسازان به عنوان خریدار ورود می کنند و به روند تبدیل سهام به پول نقد در بازار کمک شایانی می نمایند، ولی چنانچه سهامداران به علت انتشار یک خبر و یا اطلاع از ارزشمندی سهام یک شرکت، برای خرید آن تصمیم گیری کنند و صف های خرید تشکیل دهند، بازارسازان به عنوان فروشنده وارد عمل شده و این کار را تا وقتی که قیمت به یک تعادل نسبی برسد، ادامه می دهند.
هدف از بازارگردانی چیست؟
بازارگردان وظیفه دارند در زمان افزایش قیمت سهم با فروش سهام از رشد هیجانی جلوگیری نماید و در هنگام ریزش های بازار نیز با خرید سهام شرکت، مانع افت هیجانی و شدید ارزش سهام شرکت گردد، لذا بازارگردان ها در راستای کنترل عرضه و تقاضای حاکم بر بازار، می بایست پشتوانه قوی مالی داشته باشند.
بازارگردان با در اختیار داشتن مدیریت تعداد مشخصی از سهام و منابع مالی و اعتباری، در صورت احتیاج اقدام به معامله سهام شرکت می کند. با این که هدف بازارگردان کسب سود از معاملات نیست، در بعضی شرایط امکان دارد خرید سهام با قیمت کم و فروش سهام با قیمت بالاتری انجام شود که به کسب سود حاصل از نوسان قیمت منتهی شود.
بازارگردان ها با توجه به وظایفی که در قبال معامله سهام شرکت ها بر عهده دارند، همیشه با ریسک بالایی روبرو می باشند. این شرکت ها در شرایطی سود به دست می آورد که بتوانند سهام خریداری شده خود را با قیمت بالاتری بفروشد و از اختلاف قیمتی میان خرید و فروش آن سهم در راستای کسب سود استفاده نماید.
حتما برایتان جالب است : صنایع فعال در بورس ایران کدامند؟
از طرفی وقتی که بازار سهام روند نزولی به خود می گیرد، بازارگردان به علت تعهدی که مبنی بر خرید سهام دارد، بایستی روزانه تعداد مشخصی سهم بخرد و تحت شرایطی که همچنان فشار عرضه بالا بود، با افت قیمت ها در بازار، بازارگردان هم با ضرر روبرو خواهد شد و از طرف دیگر در هنگام تشکیل صف خرید، بازارگردان باید سهم خریداری شده را در قیمت معاملاتی روز به مشتریان به فروش برساند و این عملیات برای بازارگردان زیان به همراه خواهد داشت.
نتیجه گیری و کلام پایانی
بازارگردانی و فعالیت آن ها در بورس کمک فراوانی به افزایش عمق بازار بورس می کند و همین طور از نوسانات هیجانی قیمت سهام شرکت ها جلوگیری می نماید. وجود بازارگردان در بازار بورس در کنار افزایش نقدشوندگی بازار، اعتماد به این بازار نزد سرمایه گذاران خرد را افزایش می دهد و به آن ها کمک می نماید تا با خیال راحت تری در این بازار جذاب سرمایه گذاری نمایند.
البته این نکته را نباید فراموش کرد که مشاوره سرمایه گذاری، به صورت اصولی به وسیله کارگزاران در کنار نقش حائز اهمیت بازارگردان ها، می تواند در افزایش نقدشوندگی بازار کمک بسیاری در راستای اعتمادسازی سرمایه گذاران نسبت به این بازار داشته باشد، پس می توان این طور انتظار داشت با بازارگردانی درست و مشاوره سرمایه گذاری اصولی، در آینده نزدیک شاهد افزایش عمق بازار سرمایه ایران و همین طور سرمایه گذاری در بورس باشیم.
همان طور که ابتدای مقاله به شما قول دادیم، به ذکر این که بازارگردانی بورس چیست و چطور انجام می شود، پرداختیم.
اگر همچنین به سرمایه گذاری در ارزهای دیجیتال علاقه دارید، از این مقاله جامع تر در اینترنت پیدا نخواهید کرد (به شرط) .
فعالیت صندوق بازارگردانی تاک در راستای آیین نامه جدید بورس
بر اساس آیین نامه حفظ و ثبات بازار سرمایه و صیانت از حقوق سهامداران مورخ 20/06/1399 توسط شورای عالی بورس و اوراق بهادار با تاکید بر لزوم معرفی و داشتن حداقل یک بازارگردان برای هر یک از شرکتهای بورسی از این پس شاهد نقدشوندگی بالاتر درسهام و جلوگیری از نوسانات قیمت سهام خواهیم بود، در همین راستا صندوقهای بازارگردانی ابزاری مناسب جهت حصول به این امر میباشند.
این صندوق‌ها برای بالا بردن نقد شوندگی سهام و جلوگیری از نوسانات شدید قیمتی به وجود آمدهاند و در عین حال برای به ارزش رساندن قیمت سهام به ارزش ذاتی آن بسیار مورد استفاده قرار میگیرد.
از جمله ویژگی های این صندوق مشارکت در تعهد پذیره‌نویسی یا تعهد خرید اوراق بهادار موضوع بازارگردانی و امکان تأمین حداکثر ۷۰ درصد از سرمایه صندوق به صورت سهام و حق‌تقدم و 30 درصد به صورت نقد است که این امکان را به صندوق میدهد تا در هر شرایطی آمادگی لازم برای خرید یا عرضه سهام موضوع بازارگردانی را داشته باشد.
از جمله مزایای این صندوق برای اشخاص حقوقی میتوان به کاهش کارمزد و هزینه‌های معاملات صندوق به واسطه معافیت‌های در نظر گرفته شده، کاهش محدودیت‌های اعطای اعتباردهی و تسهیلات به صندوق با عنایت به اساسنامه آن، در اختیار قرار دادن ایستگاه معاملاتی برای انجام معاملات اشاره کرد.
بازارگردان با عرضه و تقاضای خود به نقدشوندگی سهم کمک شایانی میکند که همین امر، خصوصا در حالت های خاص بازار سرمایه که شاهد صفوف خرید و فروش هستیم، میتواند منفعت زیادی را نسیب سرمایه گذاران کند. بنابراین با رونق گرفتن این صندوق ها، اشخاص حقیقی نیز منتفع خواهند شد.
صندوق بازارگردانی تاک با مدیریت شرکت مشاورسرمایه گذاری مدبران هما، با بهره مندی از نیروی متخصص و حرفه ای، سابقه درخشان در مدیریت دارایی افراد در داخل و خارج از کشور و استفاده از خدمات نوین از جمله الگوریتم تریدینگ، تجربه ی خوبی را برای تمامی ذینفعان در مقوله بازارگردانی به ارمغان می آورد.
پیش تر این شرکت مدیریت حرفه ای خود را در صندوق سهامی سرو سودمند مدبران و صندوق با درآمد ثابت افران نشان داده است.
به نظر میرسد با توجه به شرایط اقتصادی و سیاسی کشور و به نوعی جدید بودن بازار سرمایه برای قشر زیادی از سرمایه گذاران فعلی، الزام شرکت ها به داشتن حداقل یک بازارگردان، از جمله تصمیمات مهم و تاثیرگذار سازمان بورس و اوراق بهادار در این برهه از زمان است که امید است با رونق این نوع از صندوق ها، صندوق بازارگردانی چیست؟ شاهد افزایش نقدشوندگی بازار سهام حتی در شرایط خاص باشیم.
برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص صندوق بازارگردانی اختصاصی تاک با شماره های زیر تماس بگیرید:
نقش بازارگردان‌ها در بورس امروز چیست؟/ تاثیر مکانیزم بازارگردانی بر حال و روز بازار سرمایه
بازار سرمایه کماکان میتواند وظیفه حفظ و نگهداری نقدینگی را ایفا کند. اما انتظار افزایش رشد شارپی حداقل تا پایان سال ۹۹ و اسفند ماه وجود ندارد. به صندوق بازارگردانی چیست؟ این معنا که در یک حالت خوشبینانه، یک میلیون و ۲۰۰ تا ۳۰۰هزار واحد، حداکثر دامنه شاخص خواهد بود.
اقتصاد‌آنلاین _ سیده زینب رزم گیر؛ فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با اقتصاد‌آنلاین گفت: نحوه فعالیت بازارگردان، چه در دامنه نوسان غیرمتقارن و یا متقارن-۵ تا +۵درصد، هیچ تفاوت خاصی ندارد و از طریق تفاهم‌نامه و انعقاد قراردادی میان ضامن، بازارگردان و نهاد ناظر مانند سازمان بورس، شرکتهای بورس یا فرابورس منعقد و این چارچوب مشخص می‌شود. تغییری که به وسیله اعمال محدوده نوسان نامتقارن حاصل شده، کاهش محدوده نوسان قیمت و میل بیشتر به افزایش دامنه نوسان منتج به محدود کردن دامنه فعالیت خریداران بالقوه برای استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه به منظور کسب سودآوری شده است. زیرا دامنه فعالیت آنها محدود شده است و حجم معاملات و در نهایت میزان نقدشوندگی سهام نسبت به گذشته به مرور زمان کاهش پیدا خواهد کرد.
آقابزرگی تصریح کرد: کما اینکه اگر بررسی دقیقی کنیم، در ابتدای هفته جاری که این سیستم به اجرا درآمد، حدود ۴۰ تا ۵۰درصد از حجم معاملات مربوط به اوراق دولتی مانند اراد، صندوق پالایش یا دارا یکم و معاملات بلوک است؛ درصورتی که تا پیش از این، قسمت عمده مربوط به سهام یا سایر صندوق بازارگردانی چیست؟ اوراق بهادار می‌شد. بنابراین هیچ تفاوت خاصی در تعیین چارچوب‌ها نداشتیم، اما در حال حاضر به جایگاهی رسیده‌ایم که متاسفانه با کندتر کردن مکانیزم گردش معاملات، وظایف بازارگردانان به مرور زمان مقداری افزایش پیدا خواهد کرد. چراکه انتظار بر این است که بازار یک طرفه‌ای را پیش رو خواهند داشت و باید به طور مرتب، یک سویه خرید کنند.
وی اظهار داشت: به طور حتم یکی از ارکان مهم در تغییر شکل و ذائقه فعلی بازار، بازارسازان و بازارگردانان هستند. تفاوتی که ما باید قائل شویم این است که در سایر نقاط در دنیا که market maker یا بازارساز درکنار کار سوق دادن قیمت سهم به سوی ارزش ذاتی، فرایند نقدشوندگی را نیز افزایش می‌دهند، در بازار سرمایه ما وظیفه‌ای را برعهده نهادی به عنوان صندوق بازارگردانی گذاشته‌ایم تا بدون دخالت در مکانیزم نزدیک کردن ارزش ذاتی سهام، یک سویه فعالیت‌های خاص خود را در قالب یک چارچوب انجام دهد. به همین دلیل من فکر نمی‌کنم تغییر شگرف و قابل توجهی بتوانند، ایجاد کنند. هرچند شاید یکی از راه‌های بهبود وضع و حال و روز بازار سهام، مکانیزم بازارگردانی محسوب شود.
آقابزرگی در ارتباط با آینده بازار سهام بیان کرد: رشد قطعی به دلیل بالا بودن سطح عمومی قیمت‌ها، حداقل نسبت به سال گذشته و عدم توفیق نسبت به افزایش قیمت‌ها در سود حاصل از عملکرد شرکت‌ها و صنایع را خواهیم دید. چون هر دو در یک سو با هم حرکت کردند، اما به یک اندازه رشد نکردند؛ قیمت به مراتب بیش از سود شرکت‌ها افزایش پیدا کرده است. همچنین بودجه سال آینده تا حدود زیادی نشان از کسری بودجه دارد. بنابراین کماکان بازار سرمایه میتواند وظیفه حفظ و نگه‌داشت نقدینگی را ایفا کند. اما انتظار افزایش رشد شارپی حداقل تا پایان سال۹۹ و اسفند ماه را نداریم. یعنی در یک حالت خوشبینانه یک میلیون و ۲۰۰ تا ۳۰۰هزار واحد حداکثر دامنه شاخص خواهد بود.
صفر تا صد بازارگردانی
این روز‌ها بحث بر سر بازارگردانی، چیستی بازارگردانی، سوءاستفاده از بازارگردانی، نحوه درست انجام بازارگردانی و معضلات بازارگردانی و مشکلات بازارگردانان نقل تمام جلسات و مجالس بازار سرمایه است.
اما بازارگردانی چیست و بازارگردانی واقعی چگونه است؟ برای فهم بهتر نحوه عملکرد یک بازارگردان حرفه‌ای، از یک مثال بهره می‌بریم. یکی از مصادیق بارز و تقریبا منطبق بر فعالیت بازارگردانی، فعالیت صرافان در بازار ارز است.
بازارگردانی در بازار صرافی
صرافان در هر روز و در هر لحظه و به‌صورت همزمان دو مظنه خرید و فروش را با فاصله‌ای اندک به مشتریان خود پیشنهاد می‌دهند. وظیفه صراف حفظ نقدشوندگی ارزهای مختلف است. معمولا هر صراف با هماهنگی سایر صرافان و به خصوص صرافان بانک‌های دولتی و در یک شبکه داخلی بزرگ، در هر زمان، نرخ تعادلی ارز را تعیین کرده و نسبت به ارائه مظنه‌های خرید و فروش (نرخ خرید و فروش) خود اقدام میکند.
مستقل از اینکه امروز قیمت ۲۵ هزار تومانی دلار درست است یا نادرست و فردا قیمت آن به سوی ۲۰ هزار تومان کاهش یا به سوی ۳۰ هزار تومان افزایش پیدا خواهد کرد یا نه، یک صراف حرفه‌ای، امروز دلار را به قیمت ۲۴۹۰۰ تومان می‌خرد و با قیمت ۲۵۱۰۰ تومان می‌فروشد و اگر طی روز احساس کند که حجم عرضه بر تقاضا پیشی گرفته است و فعالان بازار در قیمت‌های پیشنهادی وی، در حال فروش دلار به صراف هستند، وی قیمت خود را اندکی پایین آورده و کار خود را در مرز ۲۴۵۰۰ تومان و با اعلام مظنه‌های ۲۴۴۰۰ تومان برای خرید و ۲۴۶۰۰ تومان برای فروش ادامه میدهد.
یک صراف حرفه‌ای هیچ‌گاه به‌واسطه دریافت اخبار تهدیدآمیز یا تحلیل‌هایی مبنی‌بر اینکه دلار به زودی ۳۰ هزار تومان خواهد شد، فروش ارز را متوقف نمی‌کند و همین‌طور در صورت دریافت اخباری مبنی‌بر سقوط حتمی دلار در آینده نزدیک و رسیدن آن به مرز ۲۰ یا ۱۵ هزار تومان، خرید خود را نیز متوقف نمی‌کند. این اخبار و تحلیل‌ها فقط سبب خواهند شد تا صراف قیمت میانه و تعادلی خود را متناسب با فشار عرضه یا تقاضای بازار به سمت نرخ‌های پایین یا بالا سوق دهد. در واقع یک صراف بر مبنای اخبار رسیده، رفتار بازار را پیش‌بینی کرده و در صورت اینکه نتیجه تحلیل و پیش‌بینی وی افزایش عرضه در بازار باشد، نرخ خرید و فروش خود را به‌صورت توامان پایین می‌آورد. یک صراف می‌داند که با اعلام مظنه خرید ۲۴۴۰۰ تومان و مظنه فروش ۲۴۶۰۰ تومان برای دلاری که چندی پیش و در مرز ۲۴۹۰۰ تومان خریداری کرده است، در حال زیان کردن است، اما او کار خود را ادامه میدهد زیرا تابع هدف یک صراف، کسب سود از نوسانات نیست، بلکه هدفش انجام حجم بالاتری از خرید و فروش دلار است و او سود خود را در انجام معامله با حجم بالا به‌دست می‌آورد. بارها مشاهده شده است که یک صراف با حجم سرمایه یک میلیون دلاری، طی یک روز و با خرید و فروش‌های متعدد، حتی بیش از ۸ میلیون دلار را خریدو فروش کرده است! پس پایین خریدن و بالا فروختن و کسب سود از آن، نه تنها خطا نیست، بلکه مصداق بارز «کار درست» است.
در دنیای صرافی، هرچه فاصله نرخ‌های خرید و فروش بیشتر باشد، باعث افزایش سود صراف خواهد شد. مثلا صرافی که دلار را بین دو نرخ ۲۴۵۰۰ تومان و ۲۵۵۰۰ تومان خرید و فروش میکند (بازارگردانی میکند)، سود بیشتری در هر معامله در مقایسه با صرافی که بین دو نرخ ۲۴۹۰۰ تومان و ۲۵۱۰۰ تومان عمل میکند به‌دست می‌آورد. اما یک صراف حرفه‌ای هیچ‌گاه در شرایط عادی این کار را نمی‌کند، زیرا آگاه است که در صورت افزایش فاصله نرخ خرید و فروش، خیلی از افراد تمایلی به معامله با وی پیدا نمی‌کنند و به سراغ صراف دیگری می‌روند و همین مساله سبب کاهش شدید حجم معاملات وی خواهد شد.
هرچه فاصله نرخ‌های پیشنهادی یک صراف (دامنه مظنه) کوچک‌تر باشد، حجم معاملات وی در مقایسه با سایر صراف‌ها بیشتر خواهد شد و همین مساله باعث می‌شود با افزایش گردش معاملات، سود نهایی وی بیشتر از صراف‌های دیگر باشد. در عمل و در جایی که تعداد صرافی‌ها خیلی زیاد باشد، رقابت بین صرافی‌ها باعث می‌شود که فاصله نرخ‌های خرید و فروش در کمینه‌ترین حالت ممکن قرار بگیرند. اگر به کشورهای دیگر سفر کرده باشید حتما متوجه شده‌اید که فاصله نرخ‌های خرید و فروش ارز در صرافی‌های داخل شهرها، بسیار به هم نزدیک است اما مثلا در یک پاساژ که فقط یک صرافی وجود دارد، این فاصله بیشتر می‌شود! مساله وقتی جالب‌تر می‌شود که شما به فرودگاه مراجعه کنید. فاصله نرخ خرید و فروش ارز در صرافی‌های فرودگاه به مراتب بالاتر از سطح شهر است! زیرا از یک طرف، آنجا رقابت کمتری بین صراف‌ها وجود دارد و از طرف دیگر به‌دلیل اجبار مسافر به تبدیل ارز، وی مجبور به قبول نرخ‌های پیشنهادی صراف است.
پس فاصله نرخ‌های خرید و فروش پیشنهادی صراف‌ها، تابع فضای رقابتی در بازار صرافی است.
وظیفه یک صراف، تبدیل ارز با کمترین هزینه است. یک صراف نه تنها هیچ‌گاه به دنبال کسب سود از نوسانات قیمت ارز نیست، بکه حتی علاقه‌مند به رشد نرخ ارز نیز نیست! زیرا می‌داند افزایش نسبی نرخ ارز ممکن است سبب کاهش حجم معاملات وی بشود. زیرا به‌طور طبیعی با افزایش قیمت هر کالایی از جمله ارز، تقاضا برای آن به‌طور نسبی کاهش می‌یابد و این کاهش تقاضا به معنای کاهش حجم معاملات در بازار آن کالا خواهد بود. (البته شرایط استثنایی را که در آن مردم با اطلاعات و تحلیل‌های نادرست به یک بازار هجوم برده و با هجوم خود باعث رشد توامان قیمت و افزایش حجم معاملات می‌شوند، باید به‌صورت جداگانه تحلیل کنیم. زیرا در این موارد عموما به دلیل بروز شوک‌های اقتصادی، مردم نگران رشد بیشتر قیمت‌ها بوده و با مشاهده رشدهای اولیه و با هدف اینکه از رشدهای بعدی جا نمانند، تقاضای خرید خود را در بازار افزایش می‌دهند.)
بنابراین یک صراف از آنجا که از محل معاملات و افزایش حجم آن سود میکند، همیشه علاقه‌مند است تا بازار در شرایطی باقی بماند که حجم معاملات به‌صورت بلندمدت در سطح بالایی بماند و برای اینکه همواره بتواند پاسخگوی مشتریان خود باشد، هیچ‌گاه همه دلار خود را نمی‌فروشد و هیچ‌گاه نیز همه ریال‌های خود را به دلار تبدیل نمی‌کند، بلکه همواره موجودی ریال و دلار خود را در یک تعادل نسبی نگاه می‌دارد، زیرا سود صراف از همان فاصله اندک ۲۰۰ تومانی خرید و فروش دلار یا هر ارز دیگری تامین می‌شود. البته این را نیز می‌دانیم که گاهی اوقات و در شرایط بحرانی و نوسانی شدید که صراف قادر به تخمین روند بازار نباشد، صرفا با افزایش دامنه مظنه و مثلا تعیین دامنه مظنه ۲۰۰۰ تومانی و اعلام مظنه خرید ۲۳هزار تومانی در مقابل مظنه فروش ۲۵هزار تومانی، این افزایش ریسک را به مخاطبان و سایر فعالان بازار اعلام میکند. نکته مهم اینجاست که یک صراف حرفه‌ای، هیچ‌گاه بازار را ترک نکرده و هیچ‌گاه نیز در بازار یک طرفه حاضر نمی‌شود! بلکه همواره و در هر شرایطی، دو مظنه متفاوت برای خرید و فروش ارز خود اعلام میکند. یک صراف هیچ وقت وارد تحلیل ارزش ذاتی قیمت ارزها نمی‌شود چون نه تخصص آن را دارد و نه اصولا ارزشیابی و محاسبه ارزش ذاتی ارز را وظیفه خود می‌داند.
بازارگردانی در بازار سکه و طلا
در بازار طلا و سکه هم وضع کاملا مشابه بازار ارز در صرافی‌هاست. در این بخش قصد داریم به بازار طلا از منظر دیگری هم بنگریم.
سال‌ها پیش و در زمانی که تلاطمات بازار طلا بسیار زیاد شده بود، از یک طلا فروش راجع به کار و کاسبی‌اش پرسیدم. او گفت اتفاقا این نوسانات، به دلیل تعدد تغییر جهت صعودی و نزولی، به نفع این صنف نیست! زیرا این نوسانات سنگین که طی آن عده جدیدی وارد بازار شده و اقدام به خرید و فروش طلا و سکه می‌کنند، سبب افزایش بیشتر نوسانات شده و بازار را از تعادل خارج می‌کنند و منجر به زیان طلافروشان می‌شوند! وقتی علت را از وی جویا شدم، پاسخ داد که: سنگ محک عملکرد یک طلا فروش در پایان هر سال، میزان تغییرات صندوق بازارگردانی چیست؟ موجودی طلای در اختیار وی است نه ارزش ریالی آنها! طلا فروشی که در ابتدای سال ۱۰ کیلو طلا در اختیار داشته است، و این مقدار در پایان سال به ۱۱ کیلو رسیده است، سود کرده است حتی اگر قیمت طلا نصف شده باشد. اما اگر میزان طلای در اختیار وی در پایان سال به ۹ کیلو برسد، ولو اینکه قیمت طلا دو برابر هم شده باشد، این طلا فروش، زیان کرده است و در شرایط نوسانی شدید، معمولا برخی از طلافروشان – با این تعبیر- دچار زیان می‌شوند.
یک بازارگردان حرفه‌ای نیز در بازار سهام بدون توجه به ارزش ذاتی سهام در اختیار خود، باید تلاش کند تا ضمن متعادل نگه‌داشتن انباره «سهام-وجه» نقد خود، همواره و با خرید و فروش‌های پرتکرار، ضمن نقد نگه داشتن بازار، اندازه انباره خود را نیز بزرگ‌‌تر کند و این به معنای افزایش تعداد سهام و افزایش وجه نقد ناشی از سود عملیات بازارگردانی است. البته در بورس، به‌طور طبیعی اوراق بهاداری که نقد شونده‌تر است، به همین واسطه ارزش بیشتری نیز از بازار دریافت میکند و گاهی مشاهده می‌شود که بازار حتی تا یک واحد، P/ E بالاتری را به آن سهم در مقایسه با سهام مشابه اختصاص میدهد. (در بازار سکه طلا نیز، قطعات کوچک‌تر سکه‌های طلا به‌دلیل قیمت پایین‌تر، حجم معاملات بالاتری دارند و به همین دلیل نیز قیمت نسبی آنها با توجه به وزن طلای موجود در آنها به‌طور نسبی بین ۵درصد تا ۳۰درصد بالاتر است!)
به نظر میرسد در بازار سرمایه نیز باید با ادبیاتی مشابه به دنبال هر دو هدف فوق –مشابه بازار صرافی و بازار طلافروشان- باشیم و بازارگردانی را به شیوه‌ای انجام دهیم که از یک طرف، نقد شوندگی اوراق‌بهادار افزایش یابد و از طرف دیگر بازارگردانان اوراق بهادار در بازار بورس (همچون صرافان و طلا فروشان) سود کنند.
نقدشوندگی و هزینه معاملاتی
منظور از نقدشوندگی، وضعیتی است که مشتریان یک بازار (سرمایه‌گذاران بازار سهام) همواره و در هر لحظه قادر باشند هر دارایی یا هر اوراق بهاداری را با هزینه معاملاتی اندک بخرند یا بفروشند. منظور از هزینه معاملاتی، مجموع فاصله قیمتی عرضه و تقاضا (دامنه مظنه یا دامنک) و سایر کارمزدها، سود قانونی، مالیات ارزش افزوده و مالیات نقل و انتقالی است که در هنگام معامله از طرفین معامله اخذ می‌شود و کوچک بودن این هزینه معاملاتی یکی از مصادیق ارزیابی کارآیی بازارهاست. در بازار ارز، تنها هزینه معاملاتی، فاصله نرخ خرید و فروش‌است. در بازار سکه طلا هم وضع به همین صورت است. اما در بازار طلا، سود طلافروشان و مالیات ارزش افزوده به‌عنوان هزینه‌های معاملاتی بر هر معامله‌ای تحمیل می‌شوند. در بازار سهام، مالیات نقل‌و‌انتقال و همچنین کارمزد کارگزاران، علاوه بر دامنه مظنه، سبب افزایش هزینه معاملاتی می‌شود. در بین عوامل موثر بر هزینه معاملاتی، دامنک یا دامنه مظنه یا همان فاصله قیمتی عرضه و تقاضا Bid-Ask spread، بزرگ‌ترین نقش را دارد که انتظار می‌رود با فعالیت درست بازارگردانان، این بخش از هزینه معاملاتی، کاهش یابد. در بازار سهام هزینه‌های قانونی (شامل کارمزد کارگزار و مالیات) کمتر از ۵/ ۱درصد است، اما دامنه مظنه گاهی اوقات تا بیش از ۲درصد هم میرسد و این در حالی است که اگر خریدار یا فروشنده‌ای قصد داشته باشد اوراق بهاداری را در حجم بالا بخرد یا بفروشد، این هزینه گاهی به ۱۰درصد هم میرسد! بنابراین نه تنها در یک بازار نقد نباید شاهد صف‌های خرید و فروش باشیم، بلکه با حضور بازارگردان باید همواره شاهد فاصله مظنه‌های خرید و فروش اندک برای هر ورقه‌بهادار باشیم و این هدف حاصل نمی‌شود، مگر با حضور بازارگردانان حرفه‌ای در بازار اوراق بهادار که با تعیین بهینه سه پارامتر دامنه مظنه، دامنه نوسان و سفارش انباشته، این وظیفه را به خوبی انجام دهند. وظیفه اصلی بازارگردان، کاهش مجموع هزینه‌های معاملاتی است.
دیدگاه شما