تفاوت سهام و اوراق قرضه

بازار اوراق قرضه آمریکا با فروش یک تریلیون دلاری رکورد تاریخی زد

این وضعیت بازار پس از صدور گزارش غافلگیرکننده «شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی» (سی.پی.آی) در روز جمعه بروز کرد

• آدرس کپی شد

• آدرس کپی شد

روند فروش در بازارهای جهانی پس از گزارش تورم ناگهانی ایالات متحده که فشار بر بانک مرکزی آمریکا را برای تشدید سیاست‌های سخت‌گیرانه پولی بالا برد، تشدید شد و مبادلات اوراق قرضه خزانه‌داری آمریکا به بالاترین سطح خود در چند سال اخیر رسید.

مبادلات آتی شاخص «اس‌.اند‌.پی 500»، 2.5 درصد کاهش یافت در حالی که قراردادهای آتی «نسداک 100 »،3.1 درصد کاهش یافت.

پس از آن که گزارش غافلگیرکننده «شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی» (سی.پی.آی)در روز جمعه، باعث فروش بیش از 1 تریلیون دلاری شد، شاخص «ای اند پی 500 » دچار افت شدید قیمت شد و مبادلات «استوکس 600 » به پائین‌ترین حد خود از اوایل ماه مارس رسید.

داده‌ها نشان می‌دهد که شاخص (سی.پی.آی) در ماه مه، 8.6، درصد افزایش یافته است که بزرگترین رشد این شاخص از سال 1981 است.

بازده اوراق قرضه 10 ساله آمریکا به 3.24 درصد رسید که بالاترین رقم از اکتبر 2018 است. سرعت فروش اوراق قرضه دولتی اروپا شتاب گرفت و بازده بدهی دو ساله دولت آلمان برای اولین بار در بیش از یک دهه گذشته به بالای 1 درصد رسید.

روند خروج دسته‌جمعی از بازار سهام و اوراق قرضه در فضایی توام با نگرانی از این که مبارزه بانک‌های مرکزی با تورم، به مرگ رشد اقتصادی بیانجامد، شتاب بیشتری به خود می‌گیرد. تغییرات شدید نمودار بازدهی أوراق قرضه، بیانگر این نگرانی است که افزایش شدید نرخ بهره بانک مرکزی منجر به بروز افت شدید شود.

تشدید سیاست‌های پولی بانک مرکزی آمریکا

معامله گران در حال افزایش 175 واحد پایه در نرخ بهره توسط بانک مرکزی تا سپتامبر هستند. در این صورت، این اولین بار از سال 1994 خواهد بود که بانک مرکزی آمریکا به چنین اقدام سخت‌گیرانه متوسل می‌شود.

در همین حال، بهای دلار افزایش یافت و ین ژاپن به پایین‌ترین سطح خود در سال‌های اخیر رسید.

از سوی دیگر از شتاب افزایش بهای نفت و آهن که از جمله کالاهای دارای پتانسیل رشد قیمت هستند، کاهش یافت.

بازار رمزارزها

این فضای نامطلوب، در بازار ارزهای دیجیتال نیز مشهود بود که بیت کوین را به زیر 25 هزار دلار رساند که پایین ترین سطح قیمت این رمزارز در 18 ماه گذشته است.

ارزش بازار ارزهای دیجیتال، دوشنبه 23 خرداد، برای اولین بار از ژانویه 2021 به زیر یک تریلیون دلار سقوط کرد و به 926 میلیارد دلار رسید.

طی مبادلات 48 ساعت گذشته، پس از کاهش ارزش بازار از 1280.2 میلیارد دلار به حدود 1045.2 میلیارد دلار در مبادلات صبح دوشنبه، ارزش ترکیبی بازار ارزهای دیجیتال، 18.3 درصد کاهش یافت و حدود 235 میلیارد دلار را از دست داد.

بیت کوین در صدر ارزهای دیجیتال بازنده قرار گرفت و طی ساعات گذشته، افت 5.2 درصدی را در مقایسه با زیان هفتگی 16.3 درصدی، ثبت کرد.

عملکرد سهام اروپا و آسیا

در حالی که افزایش شدید تورم آمریکا، نگرانی‌ها را در مورد افزایش قابل توجه نرخ بهره از سوی «فدرال رزور» افزایش داد، سهام اروپا برای پنجمین جلسه متوالی در دوشنبه 23 خرداد با توجه حساسیت بالای اقتصادی بازار سهام؛ کاهش یافت.

شاخص اروپایی «استوکس 600» در ساعت 07:12 به وقت گرینویچ، 1.1 درصد کاهش یافت و به پایین ترین سطح خود در یک ماه گذشته رسید.

سهام آسیایی حدود 3 درصد سقوط کرد که تا حدودی تحت تأثیر نگرانی ناشی از ویروس کرونا در پکن قرار گرفت. بازارهای سهام، در روز جمعه، نشانه‌هایی از عملیات گسترده فروش در وال استریت دریافت کرد.

شاخص چینی «سی.اس.آی 300 » دوشنبه در پی افزایش شمار مبتلایان به کرونا در شانگهای، بیش از 15 درصد کاهش یافت.

اوراق قرضه چیست؟

اوراق قرضه (Bond)، یک نوع سرمایه‌گذاری است که سرمایه‌گذار به شخص حقوقی یا نهادی (شرکتی یا دولتی) پول قرض می‌دهد و طرف مقابل که همان قرض‌گیرنده است، متعهد می‌شود تا وجه یا اعتبار مورد نظر را در بازه زمانی مشخص و با پرداخت سود دوره‌ای ثابت بازپرداخت نماید. اوراق قرضه و یا اوراق با درآمد ثابت، به منظور تأمین مالی پروژه‌ها و فعالیت‌های دولتی و شهری مانند شهرداری‌ها و دولت‌های داخلی و خارجی، انتشار می‌یابند. توجه به این نکته مهم است که ناشر اوراق با درآمد ثابت، صرفأ به دلیل تأمین مالی مورد نیاز خود، این اوراق را منتشر نمی‌کند، بلکه تفاوت سهام و اوراق قرضه ممکن است برای شرکت و یا سازمان دیگری (بانی) اقدام به انتشار این اوراق نماید. بنابراین می‌توان بیان کرد که لزومأ ناشر، بانی نخواهد بود. انتشار اوراق با درآمد ثابت، به جهت تأمین مالی مورد نیاز شرکت‌ها، انتخاب مناسب‌تری نسبت به فروش سهام شرکت است. زیرا دارندگان اوراق با درآمد ثابت بر خلاف سهامداران، صاحبان شرکت محسوب نمی‌شوند و به همین دلیل حق دخالت در امور شرکت را نخواهند داشت.

در واقع می‌توان بیان کرد که دارندگان این اوراق، طلبکاران شرکت به حساب می‌آیند و اما زمانی که شما خرید اوراق با درآمد ثابت را به عنوان راهی برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنید، به شرکت صادرکننده اوراق، پول قرض می‌دهید. و در مقابل شرکت متعهد می‌شود تا در طول مدت وام، به شما بهره بپردازد. و البته مقدار و دوره پرداخت بهره به شرایط اوراق منتشره بستگی خواهد داشت. هر چه این اوراق بلندمدت‌تر باشد، بهره دریافتی بالاتر خواهد بود. پرداخت بهره اوراق با درآمد ثابت، به صورت ماهانه، سه ماهه، نیم‌ساله و سالانه است. و زمانی که این اوراق به موعد سررسید خود برسد، صادرکننده اصل پول را بازپرداخت می‌کند. بنابراین خرید اوراق با درآمد ثابت مانند خرید سهام، یک نوع سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. با این تفاوت که با خرید سهام، شما مالکیت بخشی از شرکت را به خود اختصاص می‌دهید و بازدهی سرمایه‌گذاری شما به میزان سودی که شرکت کسب می‌کند، بستگی دارد و دقیقأ به همین دلیل است که خرید سهام، پرریسک‌تر و پرنوسان‌تر است. اما Bond، به طور معمول نرخ بهره ثابت دارند و به همین دلیل، ریسک کم‌تری را به خود اختصاص می‌دهند. نکته دیگری که در رابطه با اوراق با درآمد ثابت باید بدانید این است که، این اوراق قابل مبادله هستند و اگر شخصی اوراق با درآمد ثابت خود را کم‌تر از مقدار اسمی‌اش به فروش برساند، گفته می‌شود فروش با تنزیل صورت گرفته است و اگر بالاتر از مقدار اسمی‌اش به فروش برساند، بیان می‌شود که اوراق با صرف به فروش رفته است.

انواع اوراق قرضه با درآمد ثابت:

۱- اوراق قرضه دولتی:

دولت‌ها با هدف تأمین مالی برنامه‌ها، پرداخت لیست حقوق و به خصوص پرداخت صورت‌حساب‌ها اوراق با درآمد ثابت صادر می‌کنند. این نوع از اوراق در کشورهای باثباتی مثل آمریکا، جزو امن‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها شناخته می‌شود. اما در طرف دیگر در کشورهای در حال توسعه، ریسک بالاتری دارند.

۲- اوراق قرضه شهرداری:

این اوراق با هدف تأمین مالی عملیات‌ها یا پرداخت هزینه پروژه‌ها، توسط شهرها، کشورها و مناطق مختلف صادر می‌شوند. شهرداری‌ها معمولأ زمانی به صدور اوراق با درآمد ثابت اقدام می‌کنند که به پولی بیش‌تر از پول حاصل از جمع‌آوری مالیات‌ها احتیاج داشته باشند. و به جهت اجرای پروژه‌هایی مانند ساخت بیمارستان، مدرسه، نیروگاه، خیابان، دفاتر اداری، فرودگاه، پل و… این اوراق را منتشر می‌کنند و از مردم وام می‌گیرند.

۳- اوراق قرضه شرکتی:

این دسته از اوراق، به جهت توسعه کسب و کار و تأمین هزینه‌های مربوط به آن صادر می‌شود. اما ریسک بیش‌تر و البته سود و تنوع بیش‌تری به نسبت اوراق دولتی دارند.

تفاوت اوراق قرضه و اوراق مشارکت

اوراق مشارکت، تفاوت زیادی با اوراق درآمد ثابت ندارد. در واقع اوراق مشارکت، نوعی اوراق بدهی است که در ایران توسط دولت، شهرداری‌ها، شرکت‌های دولتی و خصوصی و برای تأمین اعتبار طرح‌های عمرانی، تولیدی و خدماتی منتشر می‌شود. این در حالی است که در Bond هیچ محدودیتی خاصی برای صادرکننده و تأمین مالی اهداف مورد نظر او، وجود ندارد. برای مشاهده لیست اوراق مشارکت منتشرشده در ایران، مراحل زیر را باید طی کنید:

تفاوت اوراق قرضه و اوراق مشارکت چیست؟

اوراق قرضه اسنادی هستند که به‌موجب تفاوت سهام و اوراق قرضه آن ناشر متعهد می‌شود مبالغ معینی (بهره سالانه) را در فاصله‌های زمانی مشخص به دارنده اوراق پرداخت کند.

سهامداران بازار سرمایه همچون سایر سرمایه گذاران پیش از سرمایه گذاری باید مجموعه ای از آموزش ها را فرا بگیرند. این روزها فعالیت در بورس بیش از هر زمان دیگری به دغدغه گروهی از افراد تبدیل شده است، به همین دلیل قصد داریم شما را با یکی از مفاهیم بازار سرمایه آشنا کنیم.

پیش از هر چیز لازم است بدانید در ایران اوراق قرضه منتشر نمی‌شود، در مقابل اوراق با درآمد ثابت از قبیل اوراق مشارکت، اوراق خزانه، صکوک شرکتی، اوراق مرابحه، اوراق استصناع و… که با قوانین بانکداری اسلامی تطابق دارد، منتشر می شود.

اوراق قرضه اسنادی هستند که به‌موجب آن‌ها ناشر متعهد می‌شود مبالغ معینی (بهره سالانه) را در فاصله‌های زمانی مشخص به دارنده پرداخت کرده و در زمان سررسید نیز اصل مبلغ را بازپرداخت کند. اوراق قرضه در کشور‌های خارجی یک ابزار بدهی میان‌مدت و بلندمدت برای تأمین مالی دولت‌ها و شرکت‌ها بوده و با تعهدات مشخصی همراه است.

دارنده اوراق قرضه هیچ نوع مالکیتی در شرکت ندارد و چیزی از بابت سود سهم که به سهامداران پرداخت می‌شود دریافت نمی‌کند.

دارندگان این اوراق برخلاف صاحبان سهام عادی، ادعای مالکیت یا حق رأی در شرکت ندارند و در واقع فقط وام‌دهندگان به ناشر هستند. آن‌ها پول خود را به ناشر قرض می‌دهند و در عوض بهره دریافت می‌کنند و در سررسید نیز اصل سرمایه خود را پس می‌گیرند.

اوراق قرضه از طریق پذیره‌نویسی به عموم ارائه می‌شود. پذیره‌نویسی معمولاً به‌صورت مذاکره‌ای و گاهی به‌صورت رقابتی است. در پذیره‌نویسی مذاکره‌ای، مدیریت شرکت و پذیره‌نویسان با بررسی وضعیت شرکت و بازاردر مورد انتشار اوراق قرضه تصمیم می‌گیرند.

این اوراق به طور عمده در بازار‌های خارج از بورس (OTC) دادوستد می‌شوند. بازار اوراق قرضه نسبت به بازار سهام از ثبات قیمتی بیشتری برخوردار است و عموما نوسانات آن تحت تأثیر نرخ بهره قرار دارد.

این اوراق دو ویژگی قابل‌توجه دارند؛ اول اینکه در بازار‌های بسیار بزرگ بدهی معامله می‌شوند و ثانیا حجم آن‌ها با سرعت بسیار زیادی در حال رشد است.

اوراق قرضه در دنیا برخلاف سهام، عمر محدود دو، پنج، ۱۰ و حتی ۳۰ ساله دارند و اعتبار آن‌ها در تاریخ تعیین شده که سررسید نام دارد، به پایان می‌رسد. اگرچه ورقه قرضه تاریخ‌های معینی برای پرداخت بهره به همراه دارد، اصل سرمایه (مبلغ اسمی ورقه قرضه) فقط در تاریخ سررسید بازپرداخت می‌شود.

ویژگی‌های اوراق قرضه

دارنده اوراق قرضه در واقع بستانکار شرکت است. او به‌عنوان بستانکار، حق دریافت اصل مبلغ اسمی و بهره آن را دارد و حقوق وی در سند قرارداد تعیین‌شده است. دارنده اوراق قرضه هیچ نوع مالکیتی در شرکت ندارد و چیزی از بابت سود سهم - که به سهامداران پرداخت می‌شود - دریافت نمی‌کند.

اوراق قرضه دارای سر رسید مشخص است. برخی از این اوراق در یک مقطع معین زمانی سررسید می‌شوند و برخی دیگر به‌تدریج سررسید می‌شوند.

اگر ناشر اوراق قرضه ورشکست شود، دارندگان اوراق قرضه در دریافت اصل‌وفرع سرمایه خود بر صاحبان سهام حق تقدم دارند. اگر شرکتی چند نوع اوراق قرضه منتشر کند، ترتیب اولویت آن‌ها در قرارداد‌های مربوط، قید می‌شود.

بعضی از شرکت‌ها برای ایجاد جذابیت و انگیزه بیشتر در سرمایه‌گذاران اقدام به انتشار تفاوت سهام و اوراق قرضه اوراق قرضه با وثیقه می‌کنند؛ مثلاً ممکن است شرکت، زمین یا ساختمان خود را وثیقه اوراق قرضه قرار دهند. هرچند شرکت‌های مشهور و معتبر معمولاً اوراق قرضه را بدون وثیقه منتشر می‌کنند.

به‌طورکلی دارندگان اوراق قرضه در زمینه تصمیم‌گیری شرکت حق رأی ندارند، هرچند ممکن است که دارندگان انواع خاصی از این اوراق در مواردی از تصمیم‌گیری‌های شرکت (مثل انتشار و فروش اوراق قرضه‌های دیگر یا در موارد ادغام شرکت در شرکت‌های دیگر) حق رأی داشته باشند. البته اگر شرکتی شرایط مندرج در قرارداد اوراق قرضه را رعایت نکند، دارندگان اوراق مذکور می‌توانند بر بسیاری از فعالیت‌های شرکت اعمال قدرت کنند.

اگر اوراق قرضه در قالب عرضه خصوصی به خریدار فروخته شود، فقط ناشر و خریدار، طرف‌های قرارداد هستند، ولی اگر اوراق قرضه به‌طور عمومی به تعدادی زیادی از خریداران فروخته شود، غیر از طرف‌های قرارداد شخص دیگری نیز به‌عنوان امین به نمایندگی از دارندگان اوراق مذکور بر اجرای تعهدات شرکت نظارت می‌کند.

اوراق مشارکت

اوراق مشارکت (Participation Papers)، اوراق بهاداری است که بیانگر مشارکت دارنده آن در یک طرح است. در واقع شخص سرمایه خود را به یک شرکت، کارخانه و. می‌دهد تا بتواند طرح توسعه خود را اجرا و سود سرمایه‌گذار را نیز پرداخت کند.

مهم‌ترین جذابیت اوراق مشارکت در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار، تضمین پرداخت سود است.

به‌بیان‌دیگر اوراق مشارکت، اوراق بهادار معمولا با نامی است که با قیمت و مدت معین و برای تأمین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح‌های مورد نظر دولت، شهرداری‌ها، شرکت‌های بزرگ دولتی و خصوصی و تحت نظارت بانک مرکزی جهت تأمین مالی آن‌ها منتشر شده و بازپرداخت آن توسط دولت یا بانک‌ها تضمین می‌شود؛ اوراق مذکور از طریق عرضه عمومی به سرمایه‌گذاران واگذار می‌شود.

تضمین پرداخت سود

مهم‌ترین جذابیت اوراق مشارکت در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار، تضمین پرداخت سود است، به این معنا که دارنده این اوراق اطمینان دارد که سود مشخص و تضمین شده‌ای را به‌عنوان سود علی‌الحساب، در فواصل زمانی معین، دریافت می‌کند.

ویژگی‌های اوراق مشارکت

قابلیت خریدوفروش در بازار ثانویه

بازده بدون ریسک برای سرمایه‌گذاران

مالکیت بدون حق رأی برای دارندگان اوراق

معافیت مالیاتی برای سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت

تضمین سود و اصل مبلغ سرمایه‌گذاری برای دارندگان اوراق

پرداخت سود دوره‌های معین با کوپن‌های ماهیانه، سه ماهانه یا سالانه

پرداخت سود به‌صورت علی‌الحساب و سود قطعی در سررسید

تعیین سود ۱۸ تا ۲۲ درصد برای اوراق مشارکت (ممکن است ارقامی دیگری نیز ارائه شود)

تفاوت‌های اوراق قرضه با اوراق مشارکت

تفاوت اوراق قرضه و اوراق مشارکت در این است که اولا در اوراق قرضه به‌دلیل تعیین بهره مشخص، ماهیت آن مطابق با قوانین بانکداری اسلامی نیست و ثانیا در اوراق قرضه برای وام گیرنده، محدودیت خاصی ایجاد نمی‌کنند، در حالی‌که وجوه دریافتی در اوراق مشارکت حتما باید در طرح‌های مشخص تولیدی، عمرانی یا خدماتی به کار گرفته شود و سود قطعی آن پس از پایان طرح، محاسبه و به سرمایه‌گذار پرداخت شود.

توجه داشته باشید که ناشران اوراق قرضه در بازار‌های جهانی دارای رتبه‌بندی ریسک سرمایه‌گذاری هستند؛ اوراق قرضه دولتی معمولا کم‌ریسک و با بهره پایین است و در مقابل اوراق قرضه شرکت‌های خصوصی، با توجه به رتبه‌بندی آن شرکت‌ها، دارای نرخ بهره بالاتری نسبت به اوراق دولتی هستند. بدیهی است شرکت‌هایی که ریسک بالاتری دارند، نرخ بهره اوراق قرضه آن‌ها بالاتر و احتمال «نکول» آن‌ها نیز بیشتر است.

آشنایی با انواع اوراق قرضه

بسياري از ما بدون گرفتن وام، توان خريد چيزهايي مثل خودرو، خانه يا ادامه ي تحصيل نداريم. همان طور که مردم براي به دست آوردن چيزي پول قرض مي کنند، کسب و کارها نيز چنين کاري انجام مي دهند. کسب و کارها معمولا براي تأمين مالي فعاليت هاي خود، حضور در بازاري جديد، نوآوري و رشد، به وام نياز دارند. اما مقدار مورد نياز آنها غالبا از توان بانک بالاتر است. بنابراين روش ديگر براي شرکت ها، تأمين مالي با استفاده از صدور اوراق قرضه براي افرادي است که مي خواهند آن را خريداري کنند. در نتيجه، اوراق قرضه همان وام است. نوشته زير را بخوانيد تا دقيقا ببينيد که اوراق قرضه چيست.

وقتي شما اوراق قرضه خريداري مي کنيد، در واقع به شرکت صادرکننده ي اين اوراق پول قرض داده ايد. در مقابل، شرکت در طول مدت وام، به شما بهره مي پردازد. مقدار و دوره ي پرداخت بهره به شرايط اوراق قرضه بستگي دارد. نرخ بهره معمولا در اوراق قرضه ي بلندمدت بالاتر است. پرداخت بهره معمولا به صورت نيم ساله صورت مي گيرد؛ اما پرداخت به صورت سالانه، سه ماهه يا حتي ماهانه نيز وجود دارد. وقتي اوراق تفاوت سهام و اوراق قرضه قرضه به موعد سررسيد خود مي رسد، صادرکننده اصل پول را بازپرداخت مي کند.

براي شما به عنوان قرض دهنده، اوراق قرضه درست مانند سهام، يک نوع سرمايه گذاري محسوب مي شود. اما تفاوت در اين است که سهام، وام نيست. سهام يعني مالکيت در يک شرکت، بازدهي اش هم به ميزان سود آن شرکت بستگي دارد. به همين علت، سهام پرريسک تر و پرنوسان تر است و کاملا منعکس کننده ي موفقيت يک شرکت است. در طرف ديگر، اوراق قرضه غالبا داراي نرخ بهره ي ثابت هستند. بعضي از اوراق قرضه داراي نرخ شناور هستند به اين معنا که نرخ بهره ي آنها بسته به شرايط بازار تنظيم مي شود.

اوراق قرضه را مثل سهام مي توان مبادله کرد. وقتي شخصي اوراق قرضه ي خود را با قيمتي پايين تر از ارزش اسمي سهام (face value) بفروشد، گفته مي شود که فروش با تنزيل (discount) انجام گرفته است. اما اگر با قيمتي بالاتر از ارزش اسمي فروخته شود، گفته مي شود که با صرف (premium) به فروش رسيده است.

انواع اوراق قرضه

• اوراق قرضه ي دولتي: براي تأمين مالي برنامه ها، پرداخت ليست حقوق و به خصوص پرداخت صورت حساب ها، دولت ها اوراق قرضه صادر مي کنند. اوراق قرضه ي کشورهاي باثباتي مثل آمريکا، جزو امن ترين سرمايه گذاري ها شناخته مي شود. اما در طرف ديگر، اوراق قرضه ي کشورهاي در حال توسعه، داراي ريسک بالاتري هستند. دولت آمريکا اوراق قرضه ي خود را از طريق خزانه داري و چندين نهاد دولتي مختلف صادر مي کند. در آمريکا به اوراق قرضه اي که موعد سررسيد آنها کمتر از يک سال باشد، اصطلاحا T-bills، اوراق قرضه با سررسيد بين ۱ تا ۱۰ سال را T-notes و بيش از ۱۰ سال را اوراق خزانه داري مي گويند. در برخي موارد، بهره ي دريافتي از اين اوراق شامل ماليات بر درآمد نمي شود.
• اوراق قرضه ي شهرداري: اين اوراق توسط ايالات، شهرها، کشورها و مناطق مختلف براي تأمين مالي عمليات ها يا پرداخت هزينه ي پروژه ها صادر مي شود. اوراق قرضه ي شهرداري هزينه هاي ساخت بيمارستان، مدرسه، نيروگاه، خيابان، دفاتر اداري، فرودگاه، پل و غيره را از نظر مالي تأمين مي کند. شهرداري ها معمولا زماني به صدور اوراق قرضه اقدام مي تفاوت سهام و اوراق قرضه کنند که به پولي بيشتر از پول حاصل از جمع آوري ماليات ها احتياج داشته باشند. يکي از مزيت هاي اوراق قرضه ي شهرداري اين است که سود حاصل از آن، معاف از ماليات است.
• اوراق قرضه ي شرکتي: اوراق قرضه ي شرکتي توسط کسب و کار و براي کمک به تأمين هزينه ي آنها صادر مي شود. با وجود اينکه ريسک اين اوراق بالاتر از اوراق قرضه ي دولتي است، اما پول بيشتري مي توان از آن کسب کرد. همچنين تعداد گزينه ها براي انتخاب از ميان اوراق قرضه ي شرکتي بيشتر است. اما از معايب اين اوراق، معاف نبودن از ماليات است.

به ويژه در خصوص سرمايه گذاري در اوراق قرضه ي شرکتي، در نظر گرفتن ريسک اوراق بسيار مهم است. هيچ سرمايه گذاري دوست ندارد که پول خود را صرف اوراق قرضه ي کم بازدهي کند که احتمال ورشکستگي شرکت آن ۵۰-۵۰ باشد. براي خريد اوراق قرضه ي شرکتي بايد درباره ي وضعيت مالي صادرکننده و چشم انداز اقتصادي آن تحقيق کرد. اين تحقيقات مي توانند شامل ميزان جريان نقدي، بدهي، نقدينگي و برنامه ي کسب و کار شرکت باشد.

با اينکه انجام چنين تحقيقاتي ممکن است سرگرم کننده باشد، اما بسياري از ما زمان و مهارت کافي براي تحليل صحيح وضعيت مالي يک شرکت را نداريم. خوشبختانه شرکت هايي مانند شرکت خدمات سرمايه گذاري مودي (Moody) و شرکت استاندارد اند پورز (Standard and Poor’s) اين کار را انجام مي دهند. کارشناسان آنان، به بررسي وضعيت شرکت ها مي پردازند و رتبه ي آنها را تعيين مي کنند.

خدمات رتبه بندي هر کدام از اين شرکت ها، فرمول خاص خود را براي سنجش ميزان ريسک و مقياس بندي رتبه ها دارد. معمولا مقياس بندي رتبه ها با حروف الفبا انجام مي شود يعني رتبه ي AAA به اوراق قرضه ي ايمن و کم ريسک اختصاص مي يابد و رتبه ي D به پرريسک ترين اوراق قرضه داده مي شود. اوراق قرضه ي ايمن مثل اوراق قرضه ي دولت آمريکا معمولا اوراق کم بازده هستند. به اين معنا که شما مي توانيد از بازگشت بهره و اصل پول مطمئن باشيد، اما مقدار بهره ي آن کم است.

در طرف ديگر اين طيف، اوراقي به نام اوراق قرضه ي بنجل قرار دارند که از نظر اعتباري، رتبه ي پايين و ريسک بالايي دارند. شرکت هاي صادرکننده ي اين اوراق، براي جذب سرمايه گذاران، وعده ي بازده ي بالا را مي دهند. اگر شما اوراق قرضه ي بنجل خريداري کنيد، هيچ تضميني براي بازگشت پول شما وجود ندارد. اما اگر پول شما برگردد، همراه با بهره ي بسيار خوبي خواهد بود.

اصطلاحات اوراق قرضه

اوراق قرضه ممکن است داراي ويژگي هايي باشند که به نفع فروشنده يا خريدار يا هر دوي آنها باشد. در اينجا به برخي از اصطلاحاتي که پيش از انتخاب اوراق قرضه بايد با آن آشنا باشيد، اشاره مي کنيم:

• موعد سررسيد (Maturity): اوراق قرضه داراي طول عمر هستند. بسته به نوع اوراق قرضه، اين طول عمر مي تواند از ۱ ماه تا ۵۰ سال طول بکشد.
• فراخواني (Callability): اين اصطلاح به اين معناست که شرکت يا آژانس صادرکننده ي اوراق هر زماني که بخواهد اوراق قرضه را فراخواني مي کند. به عبارت ديگر، شرکت پيش از موعد سررسيد اقدام به بازخريد اوراق قرضه مي کند. يک شرکت ممکن است زماني به اين اقدام دست بزند که نرخ بهره در حال نزول باشد که در اين شرايط اوراق قرضه ي جديدي صادر مي کند تا بتواند پول بيشتري حفظ کند. اين کار هميشه هم براي خريدار بد نيست؛ زيرا بهره ي بيشتري به اصل پول اوراق قرضه اضافه مي شود.
• امکان فروش (Put Provision): همانند فراخواني که فروشنده پيش از موعد سررسيد مي تواند اقدام به بازخريد اوراق قرضه کند، برخي از اوراق داراي شرايطي هستند که به خريدار امکان مي دهند اوراق قرضه را پيش از موعد سررسيد با همان ارزش اصلي اوراق، به فروشنده بفروشد. اين کار را در هر زمان نمي توان انجام داد، با اين حال فروشنده بايد از پيش براي آن زمان بندي کند. گاهي اوقات کساني که مالک اوراق هستند، هنگامي که نرخ بهره رو به افزايش است آن را به فروش مي رسانند تا بتوانند پول خود را در جايي که مي توانند درآمد بيشتري کسب کنند، سرمايه گذاري نمايند.
• اوراق قرضه ي قابل تبديل (Convertible Bonds): گاهي اوقات اوراق قرضه را مي توان به سهام شرکت صادرکننده تبديل کرد. هنگامي که اوراق قرضه ي قابل تبديل صادر مي شود، دقيقا زمان و قيمتي که مي توان آن را به سهام تبديل کرد، مشخص مي شود. اين نوع از اوراق قرضه معمولا در ابتدا نرخ بهره پاييني را عرضه مي کنند اما سهام عادي بالقوه بيشتري را به دست مي دهند.
• اوراق قرضه ي تضمين شده (Secured Bonds): اوراق قرضه اي را که توسط يک وثيقه تضمين مي شوند، اوراق قرضه ي تضمين شده مي نامند. اين يعني شرکت يا آژانس صادرکننده ي اوراق قرضه، پول يا دارايي کافي براي پوشش ارزش اوراق صادرشده را دارد. اگر شرکت صادرکننده ورشکست شود، پول يا دارايي هاي شرکت به افراد خريدار اوراق داده مي شود.
• اوراق قرضه ي تضمين تفاوت سهام و اوراق قرضه نشده (Unsecured Bonds): اين اوراق توسط وثيقه تضمين نمي شوند. تنها تضمين اين اوراق، اعتبار شرکت يا آژانس صادرکننده ي اوراق است. اوراق قرضه ي دولتي تضمين نشده اند؛ زيرا خودشان داراي اعتبار کافي هستند.

اوراق مشارکت

اوراق مشارکت نوعي اوراق قرضه است که در ايران توسط دولت، شهرداري و شرکت هاي دولتي يا خصوصي براي تأمين اعتبار طرح هاي عمراني، توليدي و خدماتي کشور منتشر مي شود. دستور العمل و ضوابط انتشار اين اوراق بر عهده ي بانک مرکزي است. تنها تفاوت اوراق مشارکت با اوراق قرضه در اين است که پول هاي دريافتي از صدور اين اوراق تنها بايد در طرح هاي مشخص عمراني، توليدي يا خدماتي به کار گرفته شوند؛ اما در اوراق قرضه، براي صادرکننده محدوديت خاصي وجود ندارد.

اوراق قرضه چیست؛ آشنایی با انواع و اصطلاحات آن

بسیاری از ما بدون گرفتن وام، توان خرید چیزهایی مثل خودرو، خانه یا ادامه‌ی تحصیل نداریم. همان‌طور که مردم برای به دست آوردن چیزی پول قرض می‌کنند، تفاوت سهام و اوراق قرضه کسب‌و‌کارها نیز چنین کاری انجام می‌دهند. کسب‌و‌کارها معمولا برای تأمین مالی فعالیت‌های خود، حضور در بازاری جدید، نوآوری و رشد، به وام نیاز دارند. اما مقدار مورد نیاز آنها غالبا از توان بانک‌ بالاتر است. بنابراین روش دیگر برای شرکت‌ها، تأمین مالی با استفاده از صدور اوراق قرضه برای افرادی است که‌ می‌خواهند آن را خریداری کنند. در نتیجه، اوراق قرضه همان وام است. نوشته زیر را بخوانید تا دقیقا ببینید که اوراق قرضه چیست.

وقتی شما اوراق قرضه خریداری می‌کنید، در واقع به شرکت صادرکننده‌ی این اوراق پول قرض داده‌اید. در مقابل، شرکت در طول مدت وام، به شما بهره می‌پردازد. مقدار و دوره‌ی پرداخت بهره به شرایط اوراق قرضه بستگی دارد. نرخ بهره معمولا در اوراق قرضه‌ی بلندمدت بالاتر است. پرداخت بهره معمولا به صورت نیم‌ساله صورت می‌گیرد؛ اما پرداخت‌ به صورت سالانه، سه‌ماهه یا حتی ماهانه نیز وجود دارد. وقتی اوراق قرضه به موعد سررسید خود می‌رسد، صادرکننده اصل پول را بازپرداخت می‌‌کند.

برای شما به عنوان قرض‌دهنده، اوراق قرضه درست مانند سهام، یک نوع سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. اما تفاوت در این است که سهام، وام نیست. سهام یعنی مالکیت در یک شرکت، بازدهی‌اش هم به میزان سود آن شرکت بستگی دارد. به همین علت، سهام پرریسک‌تر و پرنوسان‌تر است و کاملا منعکس‌کننده‌ی موفقیت یک شرکت است. در طرف دیگر، اوراق قرضه غالبا دارای نرخ بهره‌ی ثابت هستند. بعضی از اوراق قرضه دارای نرخ شناور هستند به این معنا که نرخ بهره‌ی آنها بسته به شرایط بازار تنظیم می‌شود.

اوراق قرضه را مثل سهام می‌توان مبادله کرد. وقتی شخصی اوراق قرضه‌ی خود را با قیمتی پایین‌تر از ارزش اسمی سهام (face value) بفروشد، گفته می‌شود که فروش با تنزیل (discount) انجام گرفته است. اما اگر با قیمتی بالاتر از ارزش اسمی فروخته شود، گفته می‌شود که با صرف (premium) به فروش رسیده است.

انواع اوراق قرضه

• اوراق قرضه‌ی دولتی: برای تأمین مالی برنامه‌ها، پرداخت لیست حقوق و به خصوص پرداخت تفاوت سهام و اوراق قرضه صورت‌حساب‌ها، دولت‌ها اوراق قرضه صادر می‌کنند. اوراق قرضه‌ی کشورهای باثباتی مثل آمریکا، جزو امن‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها شناخته می‌شود. اما در طرف دیگر، اوراق قرضه‌ی کشورهای در حال توسعه، دارای ریسک بالاتری هستند. دولت آمریکا اوراق قرضه‌ی خود را از طریق خزانه‌داری و چندین نهاد دولتی مختلف صادر می‌‌کند. در آمریکا به اوراق قرضه‌ای که موعد سررسید آنها کمتر از یک سال باشد، اصطلاحا T-bills، اوراق قرضه با سررسید بین ۱ تا ۱۰ سال را T-notes و بیش از ۱۰ سال را اوراق خزانه‌داری می‌گویند. در برخی موارد، بهره‌ی دریافتی از این اوراق شامل مالیات بر درآمد نمی‌شود.
• اوراق قرضه‌ی شهرداری: این اوراق توسط ایالات، شهرها، کشورها و مناطق مختلف برای تأمین مالی عملیات‌ها یا پرداخت هزینه‌ی پروژه‌ها صادر می‌شود. اوراق قرضه‌ی شهرداری هزینه‌های ساخت بیمارستان، مدرسه، نیروگاه، خیابان، دفاتر اداری، فرودگاه، پل و غیره را از نظر مالی تأمین می‌‌کند. شهرداری‌ها معمولا زمانی به صدور اوراق قرضه اقدام می‌کنند که به پولی بیشتر از پول حاصل از جمع‌آوری مالیات‌ها احتیاج داشته باشند. یکی از مزیت‌های اوراق قرضه‌ی شهرداری این است که سود حاصل از آن، معاف از مالیات است.
• اوراق قرضه‌ی شرکتی: اوراق قرضه‌ی شرکتی توسط کسب‌و‌کار و برای کمک به تأمین هزینه‌ی آنها صادر می‌شود. با وجود اینکه ریسک این اوراق بالاتر از اوراق قرضه‌ی دولتی است، اما پول بیشتری می‌توان از آن کسب کرد. همچنین تعداد گزینه‌ها برای انتخاب از میان اوراق قرضه‌ی شرکتی بیشتر است. اما از معایب این اوراق، معاف نبودن از مالیات است.

به ویژه در خصوص سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه‌ی شرکتی، در نظر گرفتن ریسک اوراق بسیار مهم است. هیچ سرمایه‌گذاری دوست ندارد که پول خود را صرف اوراق قرضه‌ی کم‌بازدهی کند که احتمال ورشکستگی شرکت آن ۵۰-۵۰ باشد. برای خرید اوراق قرضه‌ی شرکتی باید درباره‌ی وضعیت مالی صادرکننده و چشم‌انداز اقتصادی آن تحقیق کرد. این تحقیقات می‌توانند شامل میزان جریان نقدی، بدهی، نقدینگی و برنامه‌ی کسب‌و‌کار شرکت باشد.

با اینکه انجام چنین تحقیقاتی ممکن است سرگرم‌کننده باشد، اما بسیاری از ما زمان و مهارت کافی برای تحلیل صحیح وضعیت مالی یک شرکت را نداریم. خوشبختانه شرکت‌هایی مانند شرکت خدمات سرمایه‌گذاری مودی (Moody) و شرکت استاندارد اند پورز (Standard and Poor’s) این کار را انجام می‌دهند. کارشناسان آنان، به بررسی وضعیت شرکت‌ها می‌پردازند و رتبه‌ی آنها را تعیین می‌‌کنند.

خدمات رتبه‌بندی هر کدام از این شرکت‌ها، فرمول خاص خود را برای سنجش میزان ریسک و مقیاس‌بندی رتبه‌ها دارد. معمولا مقیاس‌بندی رتبه‌ها با حروف الفبا انجام می‌شود یعنی رتبه‌ی AAA به اوراق قرضه‌ی ایمن و کم‌ریسک اختصاص می‌یابد و رتبه‌ی D به پرریسک‌ترین اوراق قرضه داده می‌شود. اوراق قرضه‌ی ایمن مثل اوراق قرضه‌ی دولت آمریکا معمولا اوراق کم‌بازده هستند. به این معنا که شما می‌توانید از بازگشت بهره و اصل پول مطمئن باشید، اما مقدار بهره‌ی آن کم است.

در طرف دیگر این طیف، اوراقی به نام اوراق قرضه‌ی بنجل قرار دارند که از نظر اعتباری، رتبه‌ی پایین و ریسک بالایی دارند. شرکت‌های صادرکننده‌ی این اوراق، برای جذب سرمایه‌گذاران، وعده‌ی بازده‌ی بالا را می‌‌دهند. اگر شما اوراق قرضه‌‌‌ی بنجل خریداری کنید، هیچ تضمینی برای بازگشت پول شما وجود ندارد. اما اگر پول شما برگردد، همراه با بهره‌ی بسیار خوبی خواهد بود.

اصطلاحات اوراق قرضه

اوراق قرضه ممکن است دارای ویژگی‌هایی باشند که به نفع فروشنده یا خریدار یا هر دوی آنها باشد. در اینجا به برخی از اصطلاحاتی که پیش از انتخاب اوراق قرضه باید با آن آشنا باشید، اشاره می‌کنیم:

• موعد سررسید (Maturity): اوراق قرضه دارای طول عمر هستند. بسته به نوع اوراق قرضه، این طول عمر می‌تواند از ۱ ماه تا ۵۰ سال طول بکشد.
• فراخوانی (Callability): این اصطلاح به این معناست که شرکت یا آژانس صادرکننده‌ی اوراق هر زمانی که بخواهد اوراق قرضه را فراخوانی می‌کند. به عبارت دیگر، شرکت پیش از موعد سررسید اقدام به بازخرید اوراق قرضه می‌کند. یک شرکت ممکن است زمانی به این اقدام دست بزند که نرخ بهره در حال نزول باشد که در این شرایط اوراق قرضه‌ی جدیدی صادر می‌کند تا بتواند پول بیشتری حفظ کند. این کار همیشه هم برای خریدار بد نیست؛ زیرا بهره‌ی بیشتری به اصل پول اوراق قرضه اضافه می‌شود.
• امکان فروش (Put Provision): همانند فراخوانی که فروشنده پیش از موعد سررسید می‌تواند اقدام به بازخرید تفاوت سهام و اوراق قرضه اوراق قرضه کند، برخی از اوراق دارای شرایطی هستند که به خریدار امکان می‌دهند اوراق قرضه را پیش از موعد سررسید با همان ارزش اصلی اوراق، به فروشنده بفروشد. این کار را در هر زمان نمی‌توان انجام داد، با این حال فروشنده باید از پیش برای آن زمان‌بندی کند. گاهی اوقات کسانی که مالک اوراق هستند، هنگامی که نرخ بهره رو به افزایش است آن را به فروش می‌رسانند تا بتوانند پول خود را در جایی که می‌توانند درآمد بیشتری کسب کنند، سرمایه‌گذاری نمایند.
• اوراق قرضه‌ی قابل‌تبدیل (Convertible Bonds): گاهی اوقات اوراق قرضه را می‌توان به سهام شرکت صادرکننده تبدیل کرد. هنگامی که اوراق قرضه‌ی قابل‌تبدیل صادر می‌شود، دقیقا زمان و قیمتی که می‌توان آن را به سهام تبدیل کرد، مشخص می‌شود. این نوع از اوراق قرضه معمولا در ابتدا نرخ بهره پایینی را عرضه می‌کنند اما سهام عادی بالقوه بیشتری را به دست می‌دهند.
• اوراق قرضه‌ی تضمین‌شده (Secured Bonds): اوراق قرضه‌ای را تفاوت سهام و اوراق قرضه که توسط یک وثیقه تضمین می‌شوند، اوراق قرضه‌ی تضمین‌شده می‌نامند. این یعنی شرکت یا آژانس صادرکننده‌ی اوراق قرضه، پول یا دارایی کافی برای پوشش ارزش اوراق صادرشده را دارد. اگر شرکت صادرکننده ورشکست شود، پول یا دارایی‌های شرکت به افراد خریدار اوراق داده می‌شود.
• اوراق قرضه‌ی تضمین‌نشده (Unsecured Bonds): این اوراق توسط وثیقه تضمین نمی‌شوند. تنها تضمین این اوراق، اعتبار شرکت یا آژانس صادرکننده‌ی اوراق است. اوراق قرضه‌ی دولتی تضمین‌نشده‌اند؛ زیرا خودشان دارای اعتبار کافی هستند.

اوراق مشارکت

اوراق مشارکت نوعی اوراق قرضه است که در ایران توسط دولت، شهرداری و شرکت‌های دولتی یا خصوصی برای تأمین اعتبار طرح‌های عمرانی، تولیدی و خدماتی کشور منتشر می‌شود. دستور‌العمل و ضوابط انتشار این اوراق بر عهده‌ی بانک مرکزی است. تنها تفاوت اوراق مشارکت با اوراق قرضه در این است که پول‌های دریافتی از صدور این اوراق تنها باید در طرح‌های مشخص عمرانی، تولیدی یا خدماتی به کار گرفته شوند؛ اما در اوراق قرضه، برای صادرکننده محدودیت خاصی وجود ندارد.