آشنایی با صندوق سرمایه گذاری ETF و تفاوت آن با صندوقهای دیگر
در مقاله آموزشی آشنایی با صندوقهای سرمایه‌گذاری در بورس، به معرفی انواع صندوقهای سرمایه‌گذاری پرداختیم. گفتیم که صندوقهای متنوعی در بورس وجود دارد که معروف‌ترین آنها صندوقهای سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، صندوقهای مختلط، صندوقهای سهامی و صندوقهای طلا بودند. همچنین گفتیم که نوعی از صندوقهای سرمایه‌گذاری به نام صندوقهای ETF وجود دارد که قابل معامله هستند. خود این صندوق‌ها (برخلاف دیگر صندوق‌هایی که در بورس نیستند)، به‌عنوان یکی از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس هستند. اما در این مقاله از سری مقالات آموزش بورس در چراغ صندوق سرمایه گذاری ETF را به صورت کامل و دقیق معرفی خواهیم کرد. علاوه بر این راجع به تفاوتهای موجود میان این صندوق‌ها با دیگر صندوقهای سرمایه‌گذاری صحبت خواهیم کرد.
صندوق سرمایه گذاری ETF چیست؟
صندوق سرمایه گذاری ETF
صندوق سرمایه گذاری ETF یا «صندوق قابل معامله» یا (Exchange-traded fund)، نوعی از صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک می‌باشد که امکان پیروی از بازده یک شاخص معین را فراهم می‌آورد. سهام این صندوق‌ها، همانند دیگر نمادهای بورسی و سهام شرکت‌های عمومی در بورس اوراق بهادار قابل معامله می‌باشد. برای سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها نیازی به داشتن کد بورسی نیست. شما می‌توانید با مراجعه به آن صندوق، از واحدهای سرمایه‌گذاری آن صندوق را خریداری کنید. فعالیت اصلی این صندوق‌ها، سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت چیست؟ اوراق با درآمد ثابت چیست؟ اوراق بهادار یا دارایی‌های فیزیکی است، که به‌عنوان دارایی پایه‌ی صندوق، در نظر گرفته می‌شوند. لذا عملکرد هر صندوق قابل معامله، به عملکرد دارایی پشتوانه‌ی آن بستگی دارد. این صندوق‌ها بر اساس عملکردی که دارند به شما سود می‌دهند. سوددهی این صندوق‌ها بر اساس NAV یا همان ارزش خالص دارایی‌ها (Net Asset Value) می‌باشد. شما به واسطه‌ی داشتن یک «کد معاملاتی» می‌توانید روی یک صندوق ETF خرید و فروش انجام دهید.
انواع صندوق سرمایه گذاری ETF
مدلهای مختلف صندوق ETF
انواع مختلفی از صندوق سرمایه‌گذاری ETF، در تمام دنیا وجود دارد که در حال حاضر تمامی آنها در ایران قابلیت ندارند. اما این بدان معنا نیست که امکان پیدایش این صندوق‌ها در بازار بورس ایران در سال‌های آینده وجود نداشته باشد. در این بخش به معرفی انواع صندوقهای ETF می‌پردازیم.
۱. صندوق سهامی ETF:
احتمال دریافت سود در این نوع از صندوق سرمایه‌گذاری ETF، کم است. لذا برای شرکت در آن باید ریسک‌پذیر بود.
۲. صندوق با درآمد ثابت:
در این نوع از صندوق سرمایه‌گذاری ETF، میزان رشد صندوق در آینده مشخص است. لذا یک صندوق سرمایه‌گذاری بدون ریسک محسوب می‌شود.
۳. صندوق سرمایه گذاری ETF مختلط:
صندوق ETF مختلط به چه معناست
در این نوع از صندوق سرمایه‌گذاری ETF، نصف دارایی (۴۰ %) از سهام و نصف دیگر آن (۴۰ %) از اوراق با درآمد ثابت شکل می‌گیرد و ۲۰ درصد نیز بصورت انتخابی از سهام یا اوراق بهادار است.
۴. صندوق ارز ETF:
این نوع از صندوق سرمایه‌گذاری ETF در بازار فارکس رواج دارد و ارز بخش قابل توجهی را در این صندوق از ETF به خود اختصاص می‌دهد.
۵. صندوق صنعتی ETF:
در واقع تمام سهم‌ها در این نوع از صندوق ETF متعلق به یک صنعت هستند. با انتخاب این نوع از صندوق ETF می‌توانید روی صنعتی که آینده‌ی درخشان دارد متمرکز شوید. مثل صنعت دارو و ETF صنعت فلزات.
۶. صندوق سرمایه گذاری ETF کالایی:
صندوق ETF کالایی
در این نوع از صندوق سرمایه گذاری ETF کالا جایگزین سهام می‌شود. و کالاهای موجود در این صندوق شامل: طلا، نقره، پلاتین، فولاد، آلومینیوم، مس، فلزات گرانبها و … می‌باشد.
۷. صندوق بازار خارجی (Foreign Market):
این نوع از صندوق سرمایه گذاری ETF در ایران رایج نیست. اما در خیلی از کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد و به این صورت است که می‌توانید در بازار کشورهای دیگر سرمایه‌گذاری کنید.
۸. صندوق سرمایه گذاری ETF خرسی (معکوس):
این نوع از صندوق سرمایه گذاری ETF که به صندوق معکوس نیز شهرت دارد، بیشتر در مواقع منفی بودن بازار کاربرد دارد. این صندوق، گویای کاهش سهام یا سایر قیمت‌های اوراق بهادار است و یک روش کوتاه‌مدت برای معامله به حساب می‌آید. این صندوق، یک استراتژی پیشرفته است که صرفاً توسط تجار و سرمایه گذاران با تجربه انجام می‌شود.
تفاوت صندوق ETF با دیگر صندوقهای سرمایه‌گذاری در چیست؟
تفاوتهای صندوقهای سرمایه‌گذاری و صندوق ETF
میان صندوق سرمایه گذاری ETF و دیگر صندوقهای سرمایه‌گذاری تفاوت‌هایی وجود دارد که در این بخش به مهم‌ترین آنها اشاره خواهیم کرد.
❶ محاسبه‌ی لحظه‌ای ارزش دارایی‌ها: افراد سهام‌دار در صندوقهای ETF می‌توانند ارزش خالص دارایی‌های خود را بصورت لحظه‌ای مشاهده نمایند. (NAV آنها هر ۲ دقیقه یکبار به صورت خودکار محاسبه می‌شود).
❷ سادگی و سرعت در معاملات ETF: در صندوق سرمایه گذاری ETF برای انجام معاملات می‌توان از طریق تمامی کارگزاری‌ها اقدام نمود. این ویژگی موجب تسریع و سهولت در انجام معاملات صندوق های ETF شده است.
❸ تسهیل در نقدشوندگی: نقدشوندگی این صندوق‌ها به مراتب نسبت به دیگر صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک بهتر است. به محض اینکه اراده کنید می‌توانید با یک کلیک خرید و فروش در این صندوق‌ها را انجام دهید.
❹ عدم پرداخت مالیات و کارمزد در خرید و فروش این صندوق‌ها: در صندوق سرمایه‌گذاری ETF بابت نقل اوراق با درآمد ثابت چیست؟ و انتقال واحدهای سرمایه‌گذاری، هیچ‌گونه مالیاتی اخذ نمی‌گردد. این قانون برای سهولت در اجرای سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی به وجود آمد.
❺ ارزان‌تر بودن: یکی از مهم‌ترین تفاوتهای صندوق سرمایه گذاری ETF که نوعی مزیت برای آن به شمار می‌آید، ارزان‌تر بودن معاملات در این نوع صندوق است. از آنجایی که کارگزاری‌ها در معاملات این صندوق‌ها به‌عنوان واسطه هستند، هزینه‌های بازاریابی در آنها حذف شده است.
❻ نداشتن ضامن نقدشوندگی: ضامن نقدشوندگی در صندوق سرمایه‌گذاری ETF وجود ندارد. قیمت آن بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. در چنین حالتی، بازارگردان وضعیت ضامن را بر عهده خواهد گرفت. در واقع، بازارگردان وظیفه دارد تا زمانی‌که برای بازار عرضه‌کنند و خریدار وجود ندارد، بازار را متعادل کند و اجازه ندهد که بازار صف خرید و فروش شود و معاملات قفل شود.
سخن آخر
در این مقاله از سایت آموزش چراغ راجع به صندوق سرمایه گذاری ETF و تفاوت آن با صندوقهای دیگر صحبت کردیم. در آخر این نکته را خاطرنشان می‌شویم که صندوق ETF در ایران تقسیم سود ندارد و تمام دارایی شما چیزی است که در NAV قابل مشاهده است. برای سرمایه‌گذاری مطمئن در صندوقهای ETF، پیشنهاد می‌کنیم که کارنامه‌ی صندوق‌ها را مورد بررسی قرار دهید تا بتوانید سهام صندوق مناسبی را انتخاب نمایید. همچنین برای انجام معاملات خود در این صندوق‌ها، از کارگزاری‌های معتبر کمک بگیرید. این را هم در نظر داشته باشید که برای رسیدن به سود از طریق خرید سهام صندوق ETF، به آن به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری بلندمدت نگاه کنید. چراغ ، به‌عنوان نسل جدیدی از پلتفرم‌های آموزش و استخدام در ایران سعی دارد که با بیان نکات مهم و کاربردی در بورس به شما کمک کند تا برای سرمایه‌گذاری در بورس و دیگر بازارهای مالی، به بهترین شکل ممکن عمل نمایید.
نرخ بازدهی معادل ماه یا نرخ معادل بانکی چیست؟
پیشتر در توضیح YTM یا نرخ موثر سرمایه گذاری سالانه گفتیم که هر فرصت سرمایه گذاری با فرض امکان سرمایه گذاری مجدد جریانات نقدی در همان موضوع سرمایه‌گذاری، ایجاد بازدهی موثر می‌نماید که در ادبیات سال شده به آن YTM گفته می‌شود. برای توضیح بیشتر از معنی YTM یک مثال دیگر ارائه می‌نمائیم. فرض کنید که یک فرصت سرمایه‌گذاری یک میلیاردی در سپرده بانکی یا اوراق بهادار با درآمد ثابت دارید که دارای نرخ بازدهی 20 درصد سالانه است که در سررسیدهای ماهانه سود را به حساب شما واریز میکند. شما مجدد این سود را در مقاطع ماهانه در همان سپرده یا همان اوراق بادرآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کنید. در نتیجه این سرمایه‌گذاری سود سرمایه‌گذاری موثر شده برای شما حاصل خواهد شد. در این مثال شما در ماه اول مبلغ 16.666.667 ریال سود خواهد کرد:
این مبلغ را در ابتدای ماه دوم به سپرده خود اضافه می‌کنید و در نتیجه ارزش سپرده شما در ابتدای ماه دوم 1.016.666.667 ریال خواهد بود در نتیجه سود شما در پایان ماه دوم برابر است با :
به طور مشابه این مبلغ را در سپرده قبلی سرمایه گذاری خواهد نمود و در ابتدای ماه سوم مبلغ کل سپرده برابر با 1.033.611.111 خواهد بود. با ادامه این روند مبلغ نهایی ارزش سرمایه‌گذاری برابر با 1.219.391.085 خواهد شد. پس در نتیجه در یک سال سود موثر سرمایه‌گذاری در یک فرصت سرمایه‌گذاری با بازده سالانه 20 درصد و پرداخت سود در مقاطع ماهانه برابر است با:
پس به عبارت دیگر YTM این فرصت سرمایه‌گذاری 21.94 درصد است. بدون محاسبه ریالی و حسابداری به شکل فوق، محاسبه YTM این فرصت سرمایه‌گذاری شدنی است. مطابق با توضیحات مقاله YTM ، محاسبه نرخ موثر سرمایه‌گذاری یک فرصت سرمایه‌گذاری 20 درصد سالانه با مقاطع پرداخت ماهانه به صورت زیر است:
که دقیقا برابر با مبلغ محاسبه شده قبل است.
در بالا مفهموم YTM را مرور کردیم. در ادامه به هدف اصلی مقاله یعنی رسیدن به ادبیات مشترک با بازار بانکی می‌پردازیم. زمانی که به بانک مراجعه می‌کنید و نسبت به افتتاح یک حساب بانکی اقدام می‌نمائید، انتظار دارید در هر ماه یک دوازدهم مبلغ سود سپرده به حساب شما واریز شود. درک شما از یک سپرده 18 درصد این است که معادل ریالی یک دوازدهم سود سالانه 18 درصد به حساب واریز می شود و شما بر حسب آن برای خود برنامه ریزی می‌کنید. حال با یک فرصت سرمایه‌گذاری روبرو می‌شوید که شرایط پرداخت سود آن متفاوت با سپرده بانکی است. یا اوراق با درآمد ثابت چیست؟ مانند اسناد خزانه در سررسید اوراق اصل ارزش اوراق به حساب شما واریز می شود و سود شما تفاوت این مبلغ و مبلغ خرید اوراق است و یا مانند سایر صکوک و اوراق با درآمد ثابت دارای کوپن در مقاطع مختلف ماهانه، فصلی و . به حساب شما واریز خواهد شد. هدف اصلی پیدا کردن نرخی است که بتوان آن را با نرخ سپرده های بانکی مقایسه کرد و قدرت تصمیم گیری شما در زمان سرمایه‌گذاری افزایش یابد. برای محاسبه نرخ معادل بانکی یا نرخ معادل ماهانه سرمایه‌گذاری باید محاسباتی برعکس نسبت به YTM را انجام دهیم. منطق اصلی محاسبات از اینجا می‌آید که ما یک بازده سرمایه‌گذاری طی دوره ای مشخص را داریم. این نرخ هم می‌تواند YTM باشد و یا یک بازده ساده در طی یک مدت زمان مشخص. نحوه محاسبه باید بر این منطق استوار باشد: " چه فرصت سرمایه‌گذاری موثر ماهانه ای مرا به این نرخ (YTM یا نرخ ساده) می‌رساند". پس ما به عبارت دیگر به دنبال یک فرصت سرمایه‌گذاری ماهانه هستیم که نرخی برابر نرخ مدنظر ما داشته باشد و مجهول نرخ ساده سالانه آن فرصت سرمایه‌گذاری است. برای واضح شدن موضوع از مثال اول مقاله استفاده می‌کنیم. فرض کنید شخصی به شما می‌گوید که من یک اوراق بادرآمدثابت خریده ام که در مقاطع سه ماهه سود تقسیم میکند و با محاسبات اوراق با درآمد ثابت چیست؟ من به YTM 21.94% رسیده ام. سوال من این است که نرخ معادل بانکی این سرمایه‌گذاری چقدر است؟
ما در مثال اولیه با محاسبه نرخ موثر یک سپرده 20 درصد به نرخ 21.94% درصد رسیده ایم. پس در جواب این سوال باید بگوئیم: " اوراق خریداری شما معادل 20 درصد بانکی است".
پس کافی است در محاسبه برعکس مثال فوق عمل کنیم. در سوال مجهول نرخ معادل است پس داریم:
پس در نتیجه برای تبدیل YTM به نرخ معادل بانکی به فرمول زیر خواهیم رسید:
درصورتی که بخواهیم معادل بانکی یک بازده ساده سرمایه‌گذاری را حساب کنیم، حتما نیاز به تبدیل به YTM و استخراج نرخ از آن نیست. می توان در این حالت مدت زمان نیاز به موثر شدن فرصت سرمایه‌گذاری را به صورت ماهانه در نظر گرفت و محاسبه را انجام داد. برای مثال اگر اسناد خزانه‌ای داریم که نرخ بازده ساده آن در مدت دو سال برابر 50 درصد است، باید دنبال مجهولی بگردیم که طی 24 ماه موثر خواهد شد و ما را به بازده 50 درصد می‌رساند. در اینصورت خواهیم داشت:
در نتیجه نرخ معادل بانکی سرمایه‌گذاری در این اوراق برابر 20.45 درصد است. یعنی سرمایه‌گذاری در این اوراق مشابه سپرده بانکی داشته با سود 20.45 سالانه است. در نتیجه فرمول کلی برابر است با:
برا مثال فرض کنید یک اسناد خزانه با سررسید 420 روزه با قیمت 700.000 ریال خریداری شده است. نرخ بازده ساده این اوراق تا سررسید برابر است با :
از طرف دیگر 520 روز معادل 17.1 ماه است در نتیجه نرخ معادل بانکی این اوراق برابر است با:
با توجه به توضیحات فوق می‌توان نرخ معادل بانکی را جایگزین YTM یا نرخ موثر سال شده قرارداد. این نوع نگرش امکان مقایسه هم زمان فرصت های سرمایه‌گذاری در بازار بدهی و نرخ های بانکی را فراهم میکند و کار را برای تصمیم‌گیری راحتتر می‌نماید. برای دریافت اطلاعات نرخ معادل بانکی تمام اوراق موجود در بازار سرمایه با شرکت پردازش اطلاعات آوید تماس بگیرید.
صندوق سرمایه‌گذاری مختلط چیست؟
بازدهی و سود صندوقهای سرمایه‌گذاری مختلط؛ مناسب افراد با ریسک‌پذیری متوسط است. این افراد از طرفی قصد دارند یک سود معقولی را به دست بیاورند و از طرفی هم شانس خود را برای کسب بازدهی بیشتر امتحان کنند.
صندوق سرمایه‌گذاری مختلط چیست؟
برخی اوراق با درآمد ثابت چیست؟ افراد نه آنقدر ریسک‌گریز هستند که بخواهند در صندوقهای سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری کنند و نه آنقدر ریسک‌پذیر هستند که سرمایه خود را به صندوقهای سهامی اختصاص دهند. بازدهی و سود صندوقهای سرمایه‌گذاری مختلط در یک سال با با هم متفاوت بوده و برای انتخاب بهترین آنها؛ باید عملکردشان را مقایسه کرد.
در صندوقهای سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، سهم عمده‌ای از سرمایه صرف سپرده‌گذاری در بانک می‌شود. از سوی دیگر، در صندوقهای سهامی، بیشترین بخش دارایی به خرید سهام شرکت‌های بورسی اختصاص داده می‌شود.
اما در صندوقهای سرمایه‌گذاری مختلط، هم بر روی سهام شرکت‌های بورسی و هم سپرده‌گذاری در بانک سرمایه‌گذاری می‌شود. به طور معمول در این صندوق‌ها نسبت سرمایه‌گذاری در سهام و بانک بین ۴۰ تا ۶۰ درصد است.
به این صورت که صندوق سرمایه‌گذاری مختلط حداقل ۴۰ و حداکثر ۶۰ درصد از سرمایه خود را به ترکیبی از سپرده بانکی، اوراق مشارکت و دیگر اوراق با درآمد ثابت یا خرید سهام اختصاص می‌دهند.
با توجه به ترکیب نوع سرمایه‌گذاری صندوقهای مختلط می‌توان گفت که بازدهی بیشتری نسبت به صندوقهای با درآمد دارند. هر چند که ریسک بیشتری نیز خواهند داشت.
از آنجایی که حدود نیمی از دارایی صندوقهای مختلط به سپرده بانکی و اوراق مشارکت اختصاص داده می‌شود؛ بنابراین ریسک کمتری نسبت به صندوقهای سهامی دارند.اگر بازار سهام روند صعودی به خود بگیرد و وضعیت خوبی داشته باشد؛ در این صورت بازدهی صندوقهای مختلط از صندوقهای با درآمد ثابت بیشتر خواهد بود.
بنابراین هرچه سهم سرمایه‌گذاری این صندوق در سهام شرکت‌های بورسی بیشتر باشد، بازدهی بیشتری نصیب سرمایه‌گذار می‌شود.به علت اینکه ذات بازار سهام نوسانی است؛ بنابراین انتظار می‌رود ریسک صندوقهای سرمایه‌گذاری مختلط بیشتر باشد.
در مجموع ترکیب دارایی صندوقهای سرمایه‌گذاری مختلط در مقایسه با صندوقهای دیگر بهینه‌تر ارزیابی می‌شود.
صندوقهای مختلط با توجه به اینکه در حد میانی میزان از ریسک و سوددهی قرار دارند، نه مناسب افراد ریسک‌پذیر است و نه افراد ریسک گریز.
بازدهی و سود صندوقهای سرمایه‌گذاری مختلط؛ مناسب افراد با ریسک‌پذیری متوسط است. این افراد از طرفی قصد دارند یک سود معقولی را به دست بیاورند و از طرفی هم شانس خود را برای کسب بازدهی بیشتر امتحان کنند.
صندوقهای سرمایه‌گذاری مختلط چه مزایایی دارند؟
۱- امکان کسب بازدهی بیشتر و ریسک کمتر
به دلیل اینکه بخشی قابل توجهی از دارایی صندوقهای سرمایه‌گذاری مختلط به سهام شرکت‌های بورسی اختصاص داده می‌شود این ظرفیت برای آنها وجود دارد که بازدهی مناسبی را از بورس کسب کنند.
از طرفی دیگر بخشی از سرمایه این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاری در سپرده بانکی و دیگر اوراق با درآمد ثابت اختصاص داده شده که می‌تواند ریسک صندوق‌ها را کاهش دهد.
در واقع صندوقهای سرمایه‌گذاری مختلط دو مزیت اصلی و مهم صندوقهای درآمد ثابت و سهامی را یکجا دارند. با این حال، مقایسه صندوقهای سرمایه‌گذاری مختلط؛ حاکی از عملکرد متفاوت آنها بوده و نیاز است که بازدهی هر کدام را جداگانه بررسی کنید.
۲- سود بیشتر در دوران رونق
اگر اقتصاد کشور در دوره رونق باشد، بازدهی و سود صندوقهای سرمایه‌گذاری مختلط می‌توانند به مدد رونق بازار سهام، بسیار افزایش پیدا کند.
بنابراین می‌توان گفت صندوقهای مختلط در دوره رونق بازدهی بیشتری نسبت به صندوقهای با درآمد ثابت دارند. هر چند در دوران رونق بورسی، صندوقهای سهامی ممکن است بازدهی بیشتری را عاید سرمایه‌گذار کنند.
۳- زیان کمتر در دوران رکورد
اگر اقتصاد کشور وارد دوره رکود شود، بازدهی و سود صندوقهای سرمایه‌گذاری مختلط به نسب صندوقهای سهامی کمتر در معرض خطر قرار می‌گیرد. به نحوی که در این حالت نیز باز هم بازدهی بیشتری از صندوقهای درآمد ثابت دارند.
در دوره رکود؛ بازار سهام نیز با افت شاخص همراه می‌شود و صندوقهای مختلط نیز از این نظر متحمل زیان می‌شوند. به همین دلیل قسمتی از سرمایه‌گذاری صندوق‌ها که در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌شود دچار زیان نمی‌شوند.
۴- مدیریت تخصصی
این صندوق‌ها از سوی یک تیم حرفه‌ای و تخصصی مدیریت می‌شود و همین امر منجر به کاهش ریسک سرمایه‌گذران می‌شود.
افرادی که دانش کافی درباره بازار سهام و سرمایه‌گذاری در آن را ندارند؛ می‌توانند از مدیریت حرفه‌ای این صندوق‌ها استفاده و اقدام به سرمایه‌گذاری کنند.
پیشنهاد ما این است که برای انتخاب بهترین صندوق سرمایه‌گذاری مختلط؛ حتما شناخت کافی نسبت به مدیران آن صندوق و سوابقشان داشته باشید.
۵- نقدشوندگی بالا
صندوقهای سرمایه‌گذاری مختلط از قدرت نقدشوندگی بالایی برخوردار هستند. از آنجایی که بسیاری از صندوقهای سرمایه‌گذاری ضامن نقدشوندگی دارند، شما می‌توانید هر زمان که نیاز بود اقدام به فروش و نقد کردن سرمایه خود کنید.
صندوقهای سرمایه‌گذاری مختلط چه معایبی دارند؟
۱- محدودیت در خرید
هر صندوق سرمایه‌گذاری تعداد واحد مشخصی می‌تواند به سرمایه‌گذاران عرضه کند. اگر فردی در زمان مناسب نتواند تعداد واحد مورد نیاز از صندوق را خریداری کند؛ باید منتظر بماند که برخی افراد اقدام به ابطال کردن واحدهای سرمایه‌گذاری کنند.
۲- عدم اطلاع از قیمت آنی
اگر صندوق سرمایه‌گذاری مختلطی که انتخاب می‌کنید غیر قابل معامله باشد – یعنی ETF نباشد- قیمت لحظه‌ای آن مشخص نیست.اگر امروز قصد دارید در صندوق سرمایه‌گذاری مختلط سرمایه‌گذاری کنید، قیمت روز کاری بعد برای واحدهای سرمایه‌گذاری لحاظ می‌شود. یعنی باید صبر کنید که قیمت پایانی امروز که ملاک فردا است؛ مشخص شود.
۳- ریسک بالا در بخش سهامی صندوق
از آنجایی که بخش قابل توجهی از دارایی صندوقهای مختلط به خرید سهام شرکت‌های بورسی اختصاص داده می‌شود؛ این بخش ممکن است در صورت عدم مدیریت مناسب زیان قابل توجهی به بازدهی صندوق وارد کند.
چگونه در صندوقهای سرمایه‌گذاری مختلط سرمایه‌گذاری کنیم؟
اگر سن شما بالای ۱۸ سال است پس امکان سرمایه‌گذاری در صندوق مختلط برای شما فراهم است. شما با استفاده از سایت صندوق‌ها و مراجعه حضوری به دفاتر صندوق با ارایه مدارک و پر کردن فرم‌های مورد نیاز؛ می‌توانید شروع به سرمایه‌گذاری کنید.
برای شروع سرمایه‌گذاری در صندوقهای مختلط باید ابتدا اساسنامه و امیدنامه آن صندوق را مطالعه کنید و سپس اقدام به خرید حداقل واحد یا یونیت سرمایه‌گذاری ذکر شده کنید.
اکثر صندوقهای سرمایه گذاری مختلط و همچنین سایر صندوق‌ها یک سایت منحصر به خود صندوق دارند که اطلاعاتی از قبیل قیمت صدور، قیمت ابطال، امیدنامه صندوق، تعداد واحدهای در اختیار سرمایه گذاران، مدیران سرمایه‌گذاری صندوق و همچنین اساسنامه را در اختیار افراد قرار می‌دهند.
دولت به وعده‌های خود عمل نکرد/ فروش نامتوازن اوراق در بورس
دولت سیزدهم در زمان شروع کار خود وعده‌های بسیاری درخصوص وضعیت بورس و اقتصاد داده بود. اما این روزها می‌بینیم که این وعده‌ها عملی نشده و هر روز وضعیت اقتصاد و بورس کشور وخیم‌تر می‌شود.
به گزارش تجارت‌نیوز، دولت سیزدهم در زمان شروع کار خود وعده‌های بسیاری درخصوص وضعیت بورس و اقتصاد داده بود. اما این روزها می‌بینیم که این وعده‌ها عملی نشده و هر روز وضعیت اقتصاد و بورس کشور وخیم‌تر می‌شود.
ابراهیم رئیسی در ابتدای دولت وعده داده بود که فروش اوراق در بازار سرمایه نداریم و از بورس حمایت خواهیم کرد. ولی تا به امروز این وعده‌ها به صورت ۱۰۰ درصد عملی نشده است و در برخی از موارد شاهد اجرای خلاف این وعده‌ها بودیم.
البته این وعده‌ها ایرادهای خاص خود را دارد. اغلب کارشناسان اقتصادی عقیده دارند که مسولان دولتی با فروش منظم و به اندازه اوراق می‌توانند کسری بودجه خود را جبران و بورس اوراق با درآمد ثابت چیست؟ را به تعادل برسانند.
نکته مهم فروش اوراق در بازار سهام، فروش منظم و به اندازه است. یعنی دولت نمی‌تواند سه روز اوراق بفروشد، یک روز هم فروش خود را متوقف کند. فروش منظم و به اندازه اوراق می‌تواند تاثیر مثبتی روی بازار سرمایه داشته باشد.
فروش اوراق برای اقتصاد کشور و بورس مفید است و به واسطه این فروش می‌توان کسری بودجه کشور را جبران کرد. مسولان دولت برای جبران کسری بودجه باید درآمد پایدار و غیر تورمی داشته باشد. این درآمد ثابت و غیر تورمی می‌تواند به واسطه فروش نفت و صادرات تامین شود؛ اما در حال حاضر به واسطه تحریم‌ها فروش نفت و صادرات نفت بسیار کم است. درنتیجه دولت برای جبران کسری بودجه خود باید دست به دامن استقراض شود.
استقراض دولت به دو روش انجام می‌شود. نخست استقراض از بانک مرکزی و پس از آن استقراض از مردم است. برخی ازکارشناسان عقیده دارند که استقراض از بانک مرکزی می‌تواند تورم‌زا باشد و نتیجه آن بسط پول است. اما استقراض از مردم به روش فروش اوراق در بازار سرمایه ضرر و زیانی برای اقتصاد و بورس ندارد و تنها دولت را به مردم بدهکار میکند.
فروش به قاعده اوراق در بازار سرمایه می‌تواند به رشد بورس و گردش نقدینگی در اقتصاد کشور کمک کند. اما برنامه فعلی دولت که فروش اوراق به میزان نامشخص و در روزهای خاص صورت می‌گیرد به زیان اقتصاد و بورس است. این بدان معناست که دولتی‌ها به واسطه این فروش نامنظم نمی‌توانند کسری بودجه خود را جبران کنند و از سوی دیگر به ماهیت بورس نیز آسیب می‌زند.
ضربه اقتصاد کشور
دولت در همان ابتدا وعده‌های زیادی داده بود که تاکنون هیچ یک به طور ۱۰۰ درصد عملی نشده است. خب یک سوال مطرح می‌شود که چرا دولت به مردم وعده‌ای داد از پس عملی کردن آن برنیایید؟
دولت وعده‌هایی چون عدم فروش اوراق، فروش نفت و حمایت از بورس داده بود. اما هیچ یک عملی نشده و همچنان سوال اصلی پرجاست که چرا دولت وعده‌ای می‌دهد که پس عملی کردن آن بر نمی‌آید. بررسی نظرات کارشناسان نشان می‌دهد که وعده‌های دولت سیزدهم با شرایط فعلی در چهار سال ریاست به طور ۱۰۰ درصد عملی نمی‌شود.
درست است که دولت دوازدهم بدهی زیادی به یادگار گذاشته است. اما روند فعلی دولت سیزدهم نیز باعث بدهی بیشتر دولت می‌شود و زیان اصلی به اقتصاد کشور آن زمان مشخص خواهد بود.
اوراق بهادار (Security) چیست؟
بازارهای مالی در سرتاسر جهان، شامل بخش‌های مختلفی است، یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در بازارهای مالی، «اوراق بهادار» است. در این مطلب، با کمک مقاله‌ای از وب‌سایت اینوستوپدیا، با تعریف اوراق بهادار، انواع آن، سرمایه‌گذاری و معامله‌گری در این حوزه و وضعیت قانون‌گذاری آن آشنا خواهید شد.
اوراق بهادار چیست؟
اوراق بهادار (Security)، به هر دارایی یا حقی گفته می‌شود که ماهیت غیرفیزیکی دارد، از نظر قانون معتبر شناخته می‌شود و می‌توان آن را به فروش رساند.
در بیشتر کشورها، اوراق بهادار شامل موارد زیر می‌شود:
- یک موقعیت مالکیتی در شرکت‌هایی که به صورت عمومی در بورس معامله می‌شوند (سهام در بورس)
- یک رابطه طلبکاری از یک نهاد دولتی یا خصوصی (اوراق قرضه)
- یا یک حق مالکیت بر ابزارهای مالی مشتقه (قرارداد آتی یا قرارداد اختیار)
به زبان ساده، اوراق بهادار وعده‌ای است که از نظر قانونی لازم‌الاجرا است و می‌توان آن را خرید، فروخت و یا با چیز ارزشمند دیگری مبادله کرد.
برای درک بهتر اوراق بهادار به این مثال توجه کنید. فردی روی کاغذی می‌نویسد:
من در تاریخ ۱۰ فروردین ۱۴۰۰، خودروی خود را به دارنده‌ی این برگه انتقال خواهم داد.
اگر این برگه به تأیید یک نهاد دولتی یا قانونی برسد، تبدیل به اوراق بهادار می‌شود؛ یعنی ورقی که بها دارد. بنابراین اوراق با درآمد ثابت چیست؟ این برگه دارای ارزش است و ممکن است مردم به خرید یا فروش این برگه علاقه نشان دهند. بدیهی است که اگر خودرو تا قبل از تحویل صحیح و سالم مانده باشد، ارزش برگه نیز بالا خواهد رفت. در مقابل اگر مشکلی برای اتومبیل پیش بیاید، افراد علاقه کمتری به در اختیار داشتن آن برگه نشان خواهند داد و در نتیجه، ارزش آن افت خواهد کرد.
انواع اوراق بهادار
انواع اوراق بهادار
اوراق بهادار را می‌توان به دو دسته عمده سهام و بدهی تقسیم کرد. با این حال، دسته دیگری به نام ترکیبی وجود دارد که در آن، بخشی از ویژگی‌های اوراق سهام و اوراق بدهی ترکیب شده است. در ادامه، با این سه دسته بیشتر آشنا خواهیم شد.
«سهام» یا «اوراق حقوق صاحبان سهام»، متداول‌ترین نوع از انواع اوراق بهادار است. سهام، یک نفع مالکیتی است که سهام‌داران در یک نهاد (مانند یک شرکت) در اختیار دارند و یکی از انواع سهم در بازار سرمایه است. اوراق سهام شامل دو دسته‌ی سهام عادی و سهام مقدم است.
دارندگان سهام معمولاً دریافتی منظم ندارند، هر چند در برخی موارد سود سهم را دریافت می‌کنند. اما سود اصلی سهام‌داران از این سرمایه‌گذاری، سودی است که از فروش خود سهام (اوراق بهادار) به دست می‌آید (با این فرض که ارزش سهم افزایش یافته باشد).
دارندگان سهام این اختیار را دارند که به میزان سهام خود، در کنترل شرکت سهیم باشند. ضریب تأثیر رأی هر سهام‌دار به نسبت سهمی است که در اختیار دارد. در صورت ورشکستگی شرکت، سهام‌داران پس از پرداخت کلیه تعهدات به طلبکاران، باقی‌مانده دارایی شرکت را به نسبت سهمی که دارند، بین خود تقسیم می‌کنند. در صورتی‌که دارایی مالی شرکت برای پرداخت تعهدات به طلبکاران کافی نباشد، این بدهی از کالاها یا خدمات شرکت پرداخت می‌شود.
اوراق بدهی
«اوراق بدهی» بیانگر پولی است که وام گرفته شده است و باید بازپرداخت شود. اندازه وام، نرخ بهره و تاریخ سررسید یا تمدید، تحت شرایطی در این اوراق قید می‌شود. اوراق بهادار بدهی شامل اوراق قرضه دولتی و شراکتی، گواهی‌های سپرده و اوراق وثیقه‌دار است.
زمانی که کسب‌وکارها یا نهادهای دولتی برای انجام فعالیت‌های اقتصادی نیاز به پول داشته باشند، با فروش اوراق قرضه می‌توانند سرمایه مورد نیاز خود را تأمین کنند. سرمایه‌گذار با خرید اوراق قرضه که از آن به عنوان «اوراق بهادارِ با درآمد ثابت» نیز یاد می‌شود، برای بازه زمانی خاصی مقداری پول به یک نهاد قرض می‌دهد و بهرۀ ثابتی (ماهانه یا سالانه) از آن نهاد تحت عنوان درآمد ثابت دریافت میکند. اوراق قرضه دارای تاریخ سررسید است. وقتی اوراق قرضه به موعد سررسید خود می‌رسد، نهادی که پول سرمایه‌گذاران را دریافت کرده است، اصل پول را بازپرداخت میکند.
به‌طور کلی، دارندگان اوراق بدهی به طور منظم بهره، بازپرداخت اصل پول و سایر حقوق قراردادی تصریح شده (که شامل حق رأی نیست) را دریافت می‌کنند. این اوراق برای مدت معینی صادر می‌شوند و در پایان توسط صادرکننده یا «ناشر» بازخرید می‌شوند. ناشر، نهادی حقوقی است که اوراق بهادار را به نام خود منتشر میکند.
اوراق ترکیبی
«اوراق بهادار ترکیبی» همانطور که از نامش پیداست، برخی از ویژگی‌های اوراق بدهی و سهام را در کنار هم دارد. اوراق ترکیبی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:
- سهام تضمینی: قرارداد اختیاری که توسط شرکت صادر می‌شود و به سهام‌داران حق خرید سهام را در یک بازه زمانی و با یک قیمت مشخص می‌دهد.
- سهام ترجیحی: سهم شرکت‌هایی که پرداخت بهره، سود سهام یا سایر بازدهی‌های سرمایه در آنها ارجح است.
- اوراق قابل تبدیل: اوراق قرضه‌ای که می‌توان آنها را در بازار بورس به سهام شرکت ناشر تبدیل کرد.
سرمایه‌گذاری در حوزه اوراق بهادار
نهادی که اوراق بهادار را تولید کرده و به فروش می‌رساند، «ناشر» نام دارد و کسانی که این اوراق را می‌خرند، سرمایه‌گذار نامیده می‌شوند.
به‌طور کلی، اوراق بهادار نمایانگر یک سرمایه‌گذاری و وسیله‌ای است که نهادها، شرکت‌ها و سایر بنگاه‌های تجاری می‌توانند به‌وسیله آن سرمایه جذب کنند. شرکت‌ها با عرضه سهام خود به عموم مردم از طریق عرضه اولیه سهام (IPO) می‌توانند سرمایه بسیار زیادی جذب کنند.
برای مثال، مسئولین یک شهر یا ایالت یا کشور می‌توانند با صدور اوراق قرضه شهری، وجوه مورد نیاز برای یک پروژه را جمع‌آوری کنند. بسته به تقاضای بازار و یا ساختار قیمت‌گذاری یک موسسه، جذب سرمایه از طریق عرضه اوراق می‌توند گزینه مناسب‌تری نسبت به تأمین اعتبار از طریق وام بانکی باشد.
سرمایه‌گذاری در حوزه اوراق بهادار
از طرف دیگر، خرید این اوراق با پولِ وام‌گرفته‌شده، که اصطلاحاً «خرید وجه تضمین با اهرم» نیز نامیده می‌شود، یکی از روش‌های محبوب برای سرمایه‌گذاری است. در اصل، یک شرکت ممکن است برای تسویه بدهی یا سایر تعهدات خود به نهادهای دیگر، حقوق مالکیتی خود را به صورت پول اوراق با درآمد ثابت چیست؟ نقد یا سایر انواع اوراق بهادار به اشخاص حقیقی واگذار کند. این نوع تمهیداتِ وثیقه‌ای اخیرا در بین سرمایه‌گذاران نهادی افزایش یافته است.
اوراق بهادار چگونه معامله می‌شوند؟
اوراقی که به صورت عمومی معامله می‌شوند، در فهرست «بورس» قرار می‌گیرند. بورس، بازاری متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران یا معامله‌گران و طبق مقررات، مورد دادوستد قرار می‌گیرد.
ناشران می‌توانند با اطمینان دادن به معامله‌گران از جنبه قانون‌گذاری و تأمین نقدینگی، نظر معامله‌گرها را به سهام خود جلب کنند. در سال‌های اخیر، سیستم‌های تجاری الکترونیکی غیر رسمی متداول‌تر شده‌اند و معامله‌گران به جای دادوستد اوراق کاغذی، به صورت آنلاین معامله می‌کنند.
همانطور که اشاره شد، به اولین فروش عمده سهام یک شرکت در بورس، «عرضه اولیه» (IPO) گفته می‌شود. بازاری که یک سهم برای اولین بار در آن پذیره‌نویسی و عرضه می‌شود، «بازار اولیه» نامیده می‌شود.
در جریان عرضه اولیه، ناشر، فروشنده سهم است و سرمایه‌گذار یا تریدر، معامله‌گر سهم هستند. اما بعد از پایان عرضه اولیه، سهم وارد معاملات ثانویه می‌شود که در آن، سهم‌ها صرفا به عنوان یک دارایی از یک تریدر یا سرمایه‌گذار به تریدر دیگر منتقل می‌شوند. به بازاری که معاملات ثانویه در آن جاری است، «بازار ثانویه» گفته می‌شود. سهام‌داران می‌توانند سهام خود را در ازای پول نقد یا سود سرمایه به سایر سرمایه‌گذاران بفروشند، بنابراین، بازار ثانویه بازار اولیه را تکمیل میکند.
اوراق بهادار ممکن است به صورت خصوصی و به گروه محدودی که واجد شرایط هستند، عرضه شود. هر از گاهی سهام شرکت‌ها به صورت ترکیبی از عرضه عمومی و خصوصی ارائه می‌شوند.
انواع دیگر اوراق بهادار
اوراق بهادار دارای گواهی به صورت فیزیک و کاغذی ارائه می‌شوند. این اوراق همچنین ممکن است در سیستم ثبت مستقیم نگه‌داری شوند. به عبارت دیگر، یک مامور ثبت به نمایندگی از شرکت، سهام شرکت را بدون اینکه نیاز به صدور گواهی فیزیکی باشد، حفظ میکند.
فناوری‌ها و سیاست‌های مدرن، نیاز به اوراق دارای گواهی را برطرف کرده است. اکنون سیستمی توسعه یافته است که در آن ناشران می‌توانند یک گواهی جهانی واحد را به نمایندگی از تمام اوراق بهادار معتبر، در یک صندوق امانت‌داری بین‌المللی به نام شرکت «Depository Trust» یا «DTC» سپرده‌گذاری کنند. کلیه اوراق بهاداری که در DTC معامله می‌شوند، به صورت الکترونیکی هستند. شایان ذکر است که اوراق بهادار دارای گواهی و بدون گواهی هیچ تفاوتی از نظر حقوق و امتیازات سهام‌دار و ناشر ندارند.
اوراق بهادار حامل به اوراق قابل مذاکره گفته می‌شود که حقوق مربوط به اوراق را به سهام‌دار می‌دهد. این اوراق تحت موارد خاص از یک سرمایه‌گذار به سرمایه‌گذار دیگر منتقل می‌شوند. اوراق حاملی که قبل از الکترونیکی شدنِ اوراق وجود داشتند، از لحاظ ماهیت مالکیتی همیشه مجزا از هم بودند؛ یعنی هر ورق بهادار، بیانگر یک دارایی جداگانه بود و از نظر قانونی با سایر اوراق تفاوت داشت. این اوراق بهادار در اکثر موارد قابل دادوستد هستند، اما در موارد نادری نیز این‌گونه نیست. این بدان معناست که با وام گرفتن، وام‌گیرنده می‌تواند در زمان بازپرداخت، خودِ دارایی یا یک دارایی مشابه دیگر را که معادل با دارایی اصلی است، پرداخت کند. در برخی موارد، ممکن است از اوراق بهادار حامل برای دور زدن مالیات استفاده شود. به همین دلیل، ناشران، سهام‌داران و قانون‌گذاران دید مثبتی به این اوراق ندارند. بنابراین استفاده از این اوراق در ایالات متحده نادر است.
اوراق بهادار ثبت‌شده به گونه‌ای از اوراق گفته می‌شود که نام سهام‌دار و سایر جزئیات لازم توسط ناشر در یک دفتر کل ثبت می‌شود. هرگونه دادوستد این اوراق به شرطی انجام می‌شود که اصلاحات لازم در دفتر کل ثبت شود.
قانون‌گذاری
در ایالات متحده، «کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده آمریکا» (SEC)، عرضه عمومی و فروش این اوراق را قانون‌گذاری میکند.
کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا
اما در ایران، این وظیفه به «شورای عالی بورس و اوراق بهادار» و «سازمان بورس و اوراق بهادار» محول شده است. طبق قوانین اوراق، مصوب سال ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی، تعریف این دو نهاد به شرح زیر است:
«شورا» بالاترین رکن بازار است که تصویب سیاست‌های کلان آن بازار را برعهده دارد. اعضـای شورا به شرح زیر است:
- وزیر امور اقتصادی و دارایی
- وزیر بازرگانی
- رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
- رؤسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون
- رئیس «سازمان» که به عنوان دبیر شورا و سخنگوی سازمان نیز انجام وظیفه خواهد کرد
- دادستان کل کشور یا معاون وی
- یک نفر نماینده از طرف کانون‌ها
- سه نفر خبره مالی منحصراً از بخش خصوصی با مشورت تشکل‌هـای حرفـه‌ای بـازار اوراق بهـادار بـه پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیئت وزیران
- یک نفر خبره منحصراً از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذيربط و تصویب هیئت وزیـران بـرای هـر بورس کالایی
سازمان بورس
«سازمان بورس»، یک موسسه عمومی غیردولتی است که دارای شخصیت حقـوقی و مـالی مسـتقل بـوده و از محـل کارمزدهای دریافتی و سهمی از حق پذیرش شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار و سایر درآمدها اداره می‌شود.
ساختمان سازمان بورس
برای اطلاع از جزئیات تعاریف و قوانین بورس در ایران، می‌توانید به وب‌سایت سازمان بورس مراجعه کنید.
دیدگاه شما