زمان انقضا معامله

نرخ ریسک پذیری و نوسان دارایی پایه شناخته شده و ثابت است

قیمت‌گذاری برگ اختیار معامله

دکتر احمد یزدان پناه
ارزیابی اوراق بهادار واقعی (سهام، اوراق قرضه، . ) بحث خود را دارد و در کتب مدیریت مالی به طور مفصل درباره آنها بحث می‌‌‌شود.

دکتر احمد یزدان پناه
ارزیابی اوراق بهادار واقعی (سهام، اوراق قرضه، . ) بحث خود را دارد و در کتب مدیریت مالی به طور مفصل درباره آنها بحث می‌‌‌شود.

انواع دیگری از اوراق وجود دارند که به آنها اوراق مشتقه (derivative)می‌‌‌گویند (زیرا ارزش آنها از اوراق واقعی مشتق می‌‌‌شود) یکی از انواع این نوع اوراق اختیار معامله (option)نام دارد که در این قسمت به ارزش‌گذاری یا قیمت‌گذاری آن اشاره می‌‌‌شود. برگ اختیار معامله، اوراق بهادار مشتقه‌ای است که به دارنده آن این حق (ونه تعهد) را می‌‌‌دهد که به خرید یا فروش اوراق بهاداری معین با قیمت مشخص مبادرت نماید.
ارزش یک اختیار معامله در تاریخ انقضا
یک برگ اختیار معامله اروپایی را فقط در تاریخ انقضای آن می‌‌‌توان به اجرا درآورد، ولی یک اختیار معامله آمریکایی را می‌‌‌توان در هر تاریخی قبل از انقضای آن اجرا نمود (در اینجا اروپا و آمریکا به معنای جغرافیایی خود به کار نرفته اند).
برای شروع بحث فرض می‌‌‌کنیم که برگ اختیار معامله اروپایی است و برای سهامی‌‌‌به کار می‌‌‌رود که سود سهام به آن تعلق نمی‌‌‌گیرد. ارزش اختیار معامله خرید در تاریخ انقضای آن از رابطه زیر به دست می‌‌‌آید‌:
V=MAX(VS-E,0)
که در آن Vs قیمت بازاری یک سهم از آن سهام و E قیمت توافقی برگ اختیار معامله و نماد max به معنی حداکثر است و به معنی آن است که بین دو مقدار (Vs - E) و صفر هرکدام که بیشتر بود آن را باید برگزید.
مثال‌: فرض کنید یک سهم شرکت الف در تاریخ انقضاء 25 دلار است و قیمت توافقی اختیار معامله خرید آن 15 دلار است. بنابراین ارزش آن برگ اختیار معامله 10 = 15 - 25 دلار می‌‌‌شود. نکته آنکه ارزش این حق معامله فقط از تفاوت قیمت سهم و قیمت توافقی به دست آمد و چون ارزش اختیار معامله نمی‌‌‌تواند منفی باشد، لذا وقتی قیمت سهام زیر قیمت توافقی باشد، ارزش اختیار معامله را صفر منظور می‌‌‌نمایند. مثلا اگر در مثال بالا قیمت سهام 12 دلار بود، ارزش برگ حق معامله (3-) دلار می‌‌‌شد که آن را صفر به حساب می‌‌‌آورند.
در نمودار (۱) محور افقی ارزش سهام یا هر قراردادی را نشان می‌‌‌دهد و محور عمودی ارزش اختیار معامله را در تاریخ انقضا. وقتی ارزش سهام یا دارایی از قیمت توافقی بیشتر باشد برگ اختیار معامله ارزش مثبت پیدا می‌‌‌کند و به صورت خطی که مبین وجود تناظر یک به یک بین قیمت آن برگ با افزایش ارزش سهام است، در می‌‌‌آید. وقتی ارزش اوراق بهادار (سهام یا اوراق قرضه، . ) برابر یا کمتراز قیمت توافقی باشد، ارزش برگ اختیار معامله صفر است.

سود و زیان در اوراق اختیار معامله
برای تعیین سود یا زیان یک سرمایه‌گذار دارنده برگ اختیار معامله، باید به قیمت پرداخت شده برای آن برگ یا قرارداد که به آن (premium) می‌‌‌گویند، توجه کرد. اگر ارزش زمانی پول و هزینه‌‌های مبادلاتی را به حساب نیاورید، سود یا زیان سرمایه‌گذار مزبور عبارت است از ارزش برگ اختیار معامله در تاریخ انقضای آن منهای قیمتی که برای آن پرداخت شده است. در نقطه سر به سر ارزش اوراق بهادار باید به اندازه مبلغ پرداختی برای حق معامله (premium) از قیمت توافقی آن بیشتر باشد. این حالت در نمودار(الف -2) ترسیم شده است.

همانطور که نمودار نشان می‌‌‌دهد، سرمایه‌گذار مزبور تا نقطه‌ای که افزایش قیمت اوراق بهادار برابر مجموع قیمت توافقی و قیمت پرداختی برای حق معامله باشد، متحمل ضرر می‌‌‌شود. از آن نقطه به بعد با افزایش قیمت اوراق بهادار، دارنده آن برگ اختیار معامله سود می‌‌‌برد.
در مورد writer یا فروشنده برگ اختیار معامله شکلی مخالف شکل قبلی باید ترسیم کرد. در قسمت ب از نمودار(2) فروشنده برگ اختیار معامله، قیمت برگ مزبور را دریافت می‌‌‌کند و تا وقتی ارزش اوراق بهادار را در زمان انقضای آن کمتر از مجموع قیمت پرداختی حق معامله و قیمت توافقی آن باشد، سود می‌‌‌برد و اگر عکس این باشد، فروشنده زیان می‌‌‌بیند و با افزایش قیمت

اوراق بهادار، این ضرر عمیق تر می‌‌‌شود. بنابراین، در معامله برگ اختیار معامله، سود و زیان سرمایه‌گذار و فروشنده در تاریخ انقضای تقابلی عمل می‌‌‌کند، یعنی معامله یک بازی با مجموع صفر است و هر سودی به هزینه یا زیان طرف دیگر معامله حاصل می‌‌‌شود.
رابطه نوسانات قیمت اوراق بهادار و اختیار معامله
معمولا مهمترین عامل ارزش‌گذاری برگ اختیار معامله، نوسانات قیمت سهام وابسته به آن است. به طور مشخص تر، هرچه احتمال نتایج و ثمرات مطلوب برای معامله اوراق بهادار بیشتر باشد، ارزش برگ اختیار معامله برای دارنده آن بیشتر می‌‌‌شود. اگر قیمت اوراق بهاداری یا یک قرارداد آتی تغییرات آنچنانی نداشته باشد، ارزش اختیار معامله آن نیز اندک خواهد بود.

مثال‌: جدول (۱) مبادله برگ اختیار معامله در مورد دو سهام A و B به نمایش می‌گذارد. ارزش انتظاری قیمت هر کدام از آن دو سهم در پایان دوره زمانی آنها، با هم برابر و معادل ۴۰ دلار است. اما عایدات احتمالی سهام B پراکنش بیشتری دارد. فرض کنید قیمت توافقی اختیار معامله‌ای برای خرید سهام A و سهام B در پایان دوره زمانی آنها یکسان بوده و معادل ۳۸ دلار باشد، بنابراین هر دو سهام در پایان دوره، ارزش انتظاری یکسانی دارند و برگ‌‌های اختیار معامله آنها نیز قیمت توافقی یکسان دارد.
ارزش انتظاری برگ اختیار معامله برای سهام A در پایان دوره عبارت است از:
۳/۳۰= حق معامله A
در صورتی که ارزش انتظاری برگ اختیار معامله برای سهام B عبارت است از‌:
۵/۸۰= حق معامله B
نقش مقدار پراکنش
بنابراین، بزرگ بودن اندازه پراکنش عواید احتمالی سهام B منجر به ارزش انتظاری بیشتری برای قیمت اختیار معامله در تاریخ انقضای آن شده است. این امر به نوبه خود به خاطر آن زمان انقضا معامله است که ارزش یک برگ اختیار معامله نمی‌‌‌تواند کمتر از صفر باشد. در نتیجه پراکنش بیشتر، مقدار بیشتر عواید مطلوب، به وسیله قیمت سهام منهای قیمت توافقی آنها اندازه گیری می‌‌‌شود. بنابراین، افزایش نوسانات سهام موجب افزایش نتایج و بازده مطلوب برای خریدار اختیار معامله می‌‌‌شود و در نتیجه ارزش آن برگ اختیار معامله را بالا می‌‌‌برد. نمودار ۳ این موضوع را به نمایش می‌گذارد.

نموداری که در آن دو سهام A و B با توزیع گوناگون قیمت سهم در پایان دوره نشان داده شده اند، قیمت توافقی یعنی E برای هر دو یکسان است، بنابراین ارزش پایان دوره اختیار معامله نیز برای آنها یکی است. این موضوع به صورت خط پررنگی درآمده که شکل چوب هاکی به خود گرفته است. توزیع احتمال قیمت سهام در پایان دوره برای سهام B پهن تر از سهام A است، که حکایت از وجود نوسانات بیشتر در قیمت سهام B دارد. از آنجا که سهام B شانس بیشتری برای تامین یک عایدی بزرگ دارد، بنابراین برگ اختیار معامله آن نیز ارزش بیشتری دارد.
خلاصه آنکه‌: ارزش یا قیمت یک برگ اختیار معامله خرید با تغییرات در متغیرهای زیر تغییر خواهد کرد:

دوره معاملاتی قرارداد اختیار معامله آغاز شد

به گزارش برات نیوز و به نقل از نیک پرداخت طبق اعلام بورس اوراق بهادار تهران، دوره معاملاتی قرارداد اختیار معامله سهام بانک پارسیان و صادرات شروع شد. دوره معاملاتی قراردادهای اختیار معامله خریدوفروش وپارس (سهام بانک پارسیان) برای سررسید مهرماه و دوره معاملاتی قراردادهای اختیار معامله خریدوفروش وبصادر (سهام بانک صادرات) در سررسید آبان ماه ۹۹ از تاریخ ۲۶ خرداد ماه ۹۹ در بازار مشتقه بورس اوراق بهادار تهران شروع می‌شود.

اختیار معامله، یک قرارداد است که به خریدار اختیار می‌دهد تا یک دارایی تعیین‌شده با قیمت مشخص‌شده را تا یک زمان معین خرید یا فروش کند و در آن اجباری وجود ندارد. فروشنده اختیار معامله هم به‌اجبار باید تا پیش از انقضای مهلت تعیین‌شده در هر زمان که خریدار مایل به اجرای قرارداد بود، مفاد آن را اجرا کند و دارایی مشخص‌شده را با قیمت معین معامله کند.

دوره معاملاتی قرارداد اختیار معامله (آپشن کال) به خریدار اجازه می‌دهد سهام مربوطه را بخرد. این قراردادها منوط به قیمت سهام مربوطه با قیمت‌های متفاوت وجود دارد. تاریخ انقضای این قراردادها می‌تواند از یک ماه تا یک سال یا بیشتر باشد. اگر آپشن‌کال خریداری شود، خریدار می‌تواند سهام موردنظر را به قیمت اعمال و تا تاریخ انتقضا بخرد. مبلغ زمان انقضا معامله آپشن حداقل ریسکی است که خریدار می‌پذیرد. اگر قیمت سهام یک آپشن‌کال بالاتر از قیمت آپشن باشد منجر به سود می‌شود و خریدار می‌تواند کال را اجرا یا آن را به‌فروش رساند. در صورت فروش آپشن، مبلغ آن به‌عنوان سود محدود وارد حساب معاملاتی می‌شود.

اختیار فروش (آپشن‌پوت) به خریدار اجازه می‌دهد تا سهم مربوطه را تا سومین جمعه از ماه انقضا و با قیمت اعمال به‌فروش برساند. این آپشن‌ها هم بسته به قیمت سهام مربوطه متفاوت است و با انواع تاریخ انتقضا در بازار وجود دارد.

دوره معاملاتی قرارداد اختیار معامله شیکاگو اولین بورس اختیار معامله بود که در سال ۱۹۷۳ تاسیس شد و در تمامی این سال‌ها رتبه اول را در حجم معامله‌ها داشته است. این بورس در سال ۲۰۰۶ با استقبال بازیگران و بیش از ۶۷۰ میلیون قرارداد اختیار معامله یک رشد ۴۴ درصدی را تجربه کرد و به‌ارزش ۱۵ تریلیون دلار رسید.

اختیار معامله یا معاملات آپشن (Option contract) چیست؟

قرارداد اختیار معامله یا آپشن امکان جالبی را برای تریدرها فراهم می‌کند. در واقع شما با خریداری این قرارداد اختیار استفاده از آن را خریداری می‌کنید. این نوع قرارداد بسیار قدیمی است و گویا به زمان یونان باستان باز می‌گردد. در این مقاله می‌کوشیم تا مفهوم و اجزاء آن را بررسی کرده و همچنین مزایا و معایب آن را برشمریم.

قرارداد اختیار معامله یا معاملات آپشن (Option contract) چیست؟

قرارداد اختیار معامله توافقی است که طی آن حق خرید و فروش یک دارایی در قیمتی از پیش تعیین شده و در تاریخی مشخص به تریدر واگذار می‌شود. با اینکه این قرارداد شبیه به قرارداد آتی (Futures Option) است اما تریدرهایی که قرارداد اختیار معامله خریداری می‌کنند مجبور نیستند مواضع خود را تسویه کنند.

قرارداد اختیار معامله نوعی ابزار مشتقه است که می‌تواند مبتنی بر طیف وسیعی از دارایی‌های پایه از قبیل سهام و رمزارزها باشد. این قرارداد همچنین می‌تواند از شاخص‌های مالی مشتق شود. قرارداد اختیار معامله معمولا جهت پوشش ریسک در مواضع موجود و معاملات سفته‌بازی (Speculative Trading) به کار می‌رود.

حجم روزانه معاملات آپشن بیت کوین در صرافی های مختلف

نحوه کارکرد اختیار معامله

دو نوع اختیار معامله وجود دارد که به اختیار فروش و خرید (Puts and Calls) مشهور است. اختیار خرید (Call options) حق خرید دارایی پایه و اختیار فروش (Put options) نیز حق فروش دارایی را به صاحب قرارداد اعطا می‌کند. بدین ترتیب معامله‌گران هنگامی اختیار خرید را انتخاب می‌کنند که انتظار داشته باشند قیمت دارایی افزایش یابد و متقابلا زمانی اختیار فروش را بر می‌گزینند که انتظار کاهش قیمت داشته باشند. همچنین ممکن است معامله‌گران با امید به ثبات قیمت‌ها از اختیار خرید و فروش جهت شرطبندی در نوسانات بازار استفاده کنند.

قرارداد اختیار معامله حداقل شامل چهار جزء است: مقدار، تاریخ انقضا، قیمت اِعمال (Strike price) و قیمت قرارداد اختیار معامله (Premium). مقدار سفارش به تعداد قراردادهایی که معامله می‌شود اشاره دارد. تاریخ انقضا، تاریخی است که پس از سررسید آن تریدر نمی‌تواند از اختیار معامله استفاده کند. قیمت اِعمال، قیمتی است که دارایی در آن فروخته و یا خریده خواهد شد. و پرمیوم یا قیمت قرارداد نیز قیمت معاملاتی قرارداد اختیار معامله است. این قیمت نمایانگر مبلغی است که که سرمایه‌گذار برای به دست آوردن قدرت انتخاب باید بپردازد. در نتیجه خریداران قرارداد را بر اساس قیمت قرارداد از فروشندگان خریداری می‌کنند. قیمت پرمیوم دائم در حال تغییر است زیرا هر چه می‌گذرد به تاریخ انقضا نزدیک‌تر می‌شود.

اگر قیمت اِعمال از قیمت بازار کمتر باشد، تریدر می‌تواند دارایی را با تخفیف خریده و بعد از احتساب قیمت قرارداد از اختیار معامله استفاده کرده و کسب سود کند. اما اگر قیمت اِعمال بیشتر از قیمت بازار باشد، تریدر هیچ دلیلی برای استفاده از اختیار معامله ندارد و قرارداد بلا استفاده محسوب می‌گردد. اگر از اختیار معامله استفاده نشود تریدر صرفا به اندازه قیمت قرارداد ضرر می‌کند.

توجه به این نکته حائز اهمیت است که گرچه خریداران قادرند تا بین استفاده کردن و یا استفاده نکردن از اختیار خرید و فروش انتخاب کنند اما این مساله در مورد فروشندگان به تصمیم خریداران بستگی دارد.

پس اگر خریدار قرارداد اختیار خرید بخواهد از اختیار خود استفاده کند، فروشنده مجبور است دارایی را به فروش رساند. این یعنی فروشندگان نسبت به خریداران در معرض ریسک بیشتری قرار دارند. در حالی که زیان خریداران صرفا به مبلغ پرداختی قیمت قرارداد محدود می‌شود، فروشندگان بسته به قیمت بازاری دارایی مستعد مقدار زیان بیشتری هستند.

برخی از قراردادهای اختیار معامله (Option contract) حق استفاده از آن را پیش از تاریخ انقضا به معامله‌گران اعطا می‌کند. این نوع قرارداد معمولا به قرارداد اختیار معامله آمریکایی مربوط می‌شود. نمونه اروپایی اختیار معامله تنها می‌تواند در تاریخ انقضا استفاده شود. لازم به ذکر است که این عناوین ارتباطی با مکان جغرافیایی آنها ندارد.

عوامل موثر در قیمت قرارداد اختیار

مبلغ قیمت قراداد تحت تاثیر چند عامل قرار دارد. برای ساده‌سازی فرض می‌کنیم که قیمت قرارداد اختیار حداقل به 4 مولفه بستگی دارد: قیمت دارایی پایه (underlying asset’s price)، قیمت اِعمال (strike price)، مدت زمان باقی مانده تا تاریخ انقضا، بی‌ثباتی (volatility) یا تلاطم بازار (یا شاخص). این چهار جزء هر کدام تاثیرات متفاوتی بر قیمت قرارداد اختیار خرید و فروش دارند که در جدول زیر نمایان است.

قیمت قرارداد اختیار فروش	قیمت قرارداد اختیار خرید
کاهش می‌یابد	افزایش می‌یابد	افزایش قیمت دارایی
افزایش می‌یابد	کاهش می‌یابد	قیمت اِعمال بالاتر
کاهش می‌یابد	کاهش می‌یابد	کاهش زمان
افزایش می‌یابد	افزایش می‌یابد	بی‌ثباتی

طبیعتا قیمت دارایی و قیمت اِعمال تاثیر معکوسی بر قیمت قرارداد اختیار خرید و فروش دارند. در مقابل زمان کمتر به معنی قیمت پایین‌تر برای هر دو نوع قرارداد اختیار معامله است. دلیل اصلی آن این است که با کمتر شدن زمان باقی مانده و نزدیک شدن به زمان انقضا، احتمال اینکه تریدرها بتوانند از قرارداد به نفع خود بهره گیرند کمتر می‌شود. از طرفی دیگر، افزایش سطح بی‌ثباتی معمولا باعث افزایش قیمت قرارداد اختیار معامله می‌شود. به همین جهت، قیمت قرارداد نتیجه ترکیب عوامل و فاکتورهای فوق است.

اختیار معامله یونانی

اختیار معامله یونانی‌ ابزاری است که برای اندازه‌گیری برخی از عوامل موثر بر قیمت قرارداد طراحی شده‌ است. این حروف مقادیری آماری هستند که جهت اندازه‌گیری ریسک یک قرارداد خاص به کار رفته و بر اساس متغیرهای مبنایی متفاوتی طرح ریزی شده اند. در پایین برخی از این حروف یونانی به همراه شرح مختصری از آنچه اندازه‌گیری می‌کنند، آمده است:

• دلتا (δ): مقدار تغییر قیمت قرارداد اختیار معامله را در ارتباط با قیمت دارایی پایه اندازه‌گیری می‌کند. برای مثال دلتای 0.6 اشاره دارد به اینکه قیمت قرارداد به ازای هر 1 دلار تغییر قیمت دارایی به اندازه 0.6 دلار تغییر خواهد کرد.
• گاما (γ): نرخ تغییر دلتا در طول زمان را اندازه‌گیری می‌کند. در نتیجه اگر دلتا از 0.6 به 0.45 تغییر کند، مقدار گاما 0.15 خواهد شد.
• تتا (θ): تغییر قیمت را در رابطه با هر روزی که از مدت قرار داد می‌گذرد اندازه‌گیری می‌کند. این حرف نشان می‌دهد که با نزدیک شدن به تاریخ انقضا، قیمت قرارداد چه مقدار تغییر می‌کند.
• وگا (𝛎): نرخ تغییر قیمت قرارداد را بر حسب 1 درصد تغییر بی‌ثباتی دارایی پایه اندازه‌گیری می‌کند. افزایش در مقدار وگا نمایانگر افزایش قیمت قرارداد خرید و فروش است.
• رو (ρ): تغییرات قیمت قرارداد را در رابطه با نوسانات نرخ بهره اندازه می‌گیرد. افزایش نرخ بهره معمولا سبب افزایش اختیار خرید و کاهش اختیار فروش می‌شود. به همین جهت «رو» برای اختیار خرید عددی مثبت و برای اختیار فروش عددی منفی است.

چگونه و کجا از اختیار معامله استفاده کنیم؟

پوشش ریسک (Hedging)

قرارداد اختیار معامله به صورت گسترده‌ای به عنوان ابزار پوشش ریسک (Hedging) مورد استفاده قرار می‌گیرد. نمونه بارز استفاده از استراتژی پوشش ریسک برای تریدرها خرید اختیار فروش ارز دیجیتالی است که نگهداری می‌کنند. اگر ارزش کلی ارزدیجیتالی که نگهداری می‌شود به سبب کاهش قیمت تنزل پیدا کند، استفاده از اختیار فروش می‌تواند زیان وارد شده را کاهش دهد.

برای مثال فرض کنید آلیس با امید به افزایش قیمت بازار، 100 اتریوم خریداری می‌کند، هر کدام به قیمت 500 دلار. علاوه بر آن آلیس برای پوشش ریسک ناشی از احتمال سقوط قیمت تصمیم می‌گیرد با پرداخت 480 دلار به عنوان قیمت اِعمال و پرداخت 20 دلار به ازای هر اتریوم به عنوان قیمت قرارداد، اختیار فروش خریداری کند. اگر بازار نزولی شود و قیمت اتریوم به 350 دلار کاهش یابد، می‌تواند از اختیار فروش خود برای کاهش زیان حاصل شده استفاده کرده و هر اتریوم خود را به جای 350 دلار به قیمت 480 دلار بفروشد. اما اگر بازار صعودی شود نیازی به استفاده از قرارداد اختیار نخواهد داشت و تنها به اندازه قیمت قرارداد زیان خواهد کرد.

در این سناریو، آلیس در قیمت 520 دلار (500 دلار + 20 دلار به ازای هر اتریوم) به نقطه سر به سر می‌رسد (هزینه و درآمد برابر است و سود و زیانی وجود ندارد)، در حالی که زیان وی به 4000 دلار محدود می‌شود (2000 دلار بابت قیمت قرارداد اختیار فروش و 2000 دلار نیز بابت فروش اتریوم در قیمت 48 دلار )

معاملات سفته‌بازی (Speculative trading)

قرارداد اختیار معامله (Option contract) به صورت گسترده‌ای در معاملات سفته‌بازی (Speculative trading) هم به کار می‌رود. برای مثال تریدری که باور دارد قیمت یک دارایی افزایش می‌یابد، می‌تواند اختیار خرید خریداری کند. اگر قیمت دارایی از قیمت اِعمال پیشی گیرد، تریدر می‌تواند از اختیار خرید استفاده کرده و آن را با تخفیف بخرد. هنگامی که قیمت دارایی بیشتر یا کمتر از قیمت اِعمال است، سبب می‌شود قرارداد سودآور باشد و گفته می‌شود که قرارداد اختیار معامله در سود قرار دارد (in-the-Money). همچنین اگر در زیان باشد گفته می‌شود که اختیار معامله خارج از سود است(out-of-the-Money).

استراتژی‌های اصلی

تریدر می‌تواند حین معاملات آپشن طیف وسیعی از استراتژی‌ها را بر مبنای چهار موضع اصلی به کار گیرد. در مقام خریدار می‌تواند اختیار خرید یا اختیار فروش خریداری کند. و به عنوان فروشنده نیز می‌تواند اختیار خرید یا اختیار فروش بفروشد. همان طور که اشاره شد، فروشندگان مجبورند هنگامی که نگهدارنده قرارداد تصمیم دارد تا از آن استفاده کند، دارایی را بخرند و یا بفروشند.

استراتژی‌های معاملاتی متفاوت آپشن بر اساس ترکیبات متنوع اختیار خرید و فروش وضع شده‌اند. اختیار فروش حمایتی (Protective Puts)، اختیار خرید تامینی (Covered call)، اختیار معامله دو لنگه (Straddle) و اختیار معامله مسدود (Strangle) نمونه‌های اصلی این استراتژی‌ها هستند.

• اختیار فروش حمایتی (Protective Puts): عبارت است از خرید قرارداد اختیار فروش یک دارایی‌ در حالتی که فرد از قبل مالک دارایی است. این استراتژی در مثال قبل توسط آلیس استفاده شد. این استراتژی به بیمه سبد (Portfolio Insurance) نیز معروف است زیرا سرمایه‌گذار را در برابر روند نزولی بازار محافظت می‌کند و در عین حال در صورتی که قیمت دارایی افزایش یابد از پهنه ریسک محافظت می‌کند.
• اختیار خرید تامینی (Covered call): عبارت است از فروش قرارداد اختیار خرید یک دارایی که فرد از پیش مالک آن است. این استراتژی برای ایجاد درآمد اضافی ناشی از نگهدارای دارایی‌، توسط سرمایه‌گذاران مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر قرارداد استفاده نشود، سرمایه‌گذاران از قیمت قرارداد کسب عایدی می‌کنند. اگر به خاطر افزایش قیمت بازار از قرارداد استفاده شود، سرمایه‌گذاران مجبور میَ‌شوند تا مواضع خود را ترک کنند.
• اختیار معامله دو لنگه (Straddle): عبارت است از خرید یک اختیار خرید زمان انقضا معامله و یک اختیار فروش یک دارایی واحد با قیمت اِعمال و تاریخ انقضا یکسان. این استراتژی به تریدر اجازه می‌دهد که به اندازه‌ حرکت قیمت دارایی سود برد. به عبارتی ساده در این حالت تریدر بروی نوسانات و بی‌ثباتی بازار شرطبندی می‌کند.
• اختیار معامله مسدود (Strangle): عبارت است از خرید یک اختیار خرید و یک اختیار فروش که هر دو خارج از سود قرار دارند (مثلا قیمت اِعمال برای اختیار خرید بالاتر از قیمت بازار و برای اختیار فروش پایین‌تر از قیمت بازار است). اساسا اختیار معامله مسدود شبیه به اختیار معامله دو لنگه است اما هزینه کمتری نسبت به آن دارد. به هر حال برای آنکه اختیار معامله مسدود سودآور باشد، به سطح بالایی از بی‌ثباتی و تلاطم نیاز است.

مزایا و معایب قراردادهای اختیار

مزایا:

• مناسب برای پوشش دادن ریسک‌های بازار
• انعطاف بیشتر در معاملات سفته‌بازی
• لحاظ کردن چندین ترکیب و استراتژی معاملاتی، به همراه الگوهای منحصر به فرد ریسک به پاداش
• مستعد برای کسب سود از تمامی روندها از جمله صعودی، نزولی و خنثی (رنج)
• می‌تواند هنگام اتخاذ موضع در کاهش هزینه‌ها به کار رود.
• امکان استفاده همزمان در چندین معامله

معایب:

• درک نحوه سازوکار و محاسبه قیمت آپشن همیشه آسان نیست.
• ریسک‌ بالایی دارد به خصوص برای فروشندگان قرارداد
• در مقایسه با گزینه‌های متعارف استراتژی‌های معاملاتی پیچیده‌تری دارد.
• بازار معاملات آپشن اغلب سطح نقدینگی پایینی دارند و این امر باعث می‌شود که جذابیت کمی برای اکثر تریدرها داشته باشد.
• قیمت قرارداد اختیار معامله به شدت بی‌ثبات است و هر چه به تاریخ انقضا نزدیک شود بیشتر کاهش می‌یابد.

قرارداد اختیار چه تفاوت‌هایی با قرارداد آتی دارد؟

قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله هر دو از ابزار مشتقه هستند و از این رو موارد استفاده مشترکی دارند. علیرغم شباهت ‌شان به یکدیگر، یک تفاوت عمده در تسویه سازوکار آن‌ها وجود دارد.

بر خلاف اختیار معامله، قرارداد آتی هنگامی اجرا می‌شود که تاریخ انقضا آن سپری شده باشد، به این معنی که طرفین قرارداد از لحاظ قانونی مجبورند دارایی‌های پایه را با هم مبادله کنند. از طرفی دیگر، قرارداد اختیار معامله یا آپشن (Option contract) صرفا به اختیار و صلاحدید تریدر نگهدارنده قرارداد استفاده می‌شود. اگر خریدار قرارداد بخواهد از اختیار خود استفاده کند، فروشنده مجبور است تا دارایی پایه را معامله کند.

سخن پایانی

قرارداد اختیار معامله یا آپشن (Option contract) نوعی ابزاره مشتقه است که با استفاده از آن حق خرید و فروش یک دارای پایه در قیمتی مشخص و تاریخ انقضایی معین به تریدر داده می‌شود. در واقع وقتی تریدر احساس کند که قیمت یک دارایی در آینده افزایش پیدا می‌کند می‌تواند از اختیار خرید کسب سود کند و هنگامی که انتظار دارد که قیمت کاهش می‌یابد از اختیار فروش استفاده می‌کند. این قرارداد دو نوع دارد: اختیار خرید و اختیار فروش.

قرارداد آپشن حداقل دارای 4 جزء می‌باشد: مقدار، قیمت اِعمال، قیمت قرارداد و تاریخ انقضا. اختیار معامله که در مواردی از قبیل پوشش ریسک، معاملات سفته‌بازی و استراتژی‌های معاملاتی به کار می‌رود.

قرارداد آتی شبیه به آپشن است با این تفاوت که زمان استفاده از آتی بعد از تاریخ انقضاست ولی در آپشن تا پیش از سررسید قابل استفاده است. علاوه بر این در قرارداد آتی اختیاری وجود ندارد و در سررسید طرفین قرارداد مجبور به مبادله هستند.

در حال حاضر معاملات مشتقه ارزهای دیجیتال در صرافی های آنلاین زیادی قابل انجام است. مانند صرافی بایننس، Huobi Global، صرافی Bybit، صرافی اوکی اکس، صرافی بیت مکس و … البته بیشترین معاملات آپشن بیت کوین تا سال 2020 در صرافی Deribit انجام شده است.

اختیار معامله

بورس اختیار معامله شیکاگو (CBOE)، به عنوان اولین بورس اختیار معامله در سال ۱۹۷۳ تاسیس شد که در اولین روز معاملات خود معادل ۲۶ آوریل ۱۹۷۳م، تنها تعداد ۹۱۱ قرارداد بر روی ۱۶ سهم مبادله شد.

سپس چندین سهام دیگر و تقریبا تمام بورس های قرارداد های آتی (Futures) اقدام به استفاده از ابزار اختیار معامله نمودند.

بورس شیکاگو، تا کنون رتبه اول حجم مبادلات را دارد که معامله گران استقبال شکوهمندی از آن در سال ۲۰۰۶ داشتند که به مبادله بیش از ۶۷۰ میلیون قرارداد اختیار معامله منجر شد که ارزش آن بیش از ۱۵ تریلیون دلار و با رشد ۴۴ درصد بود که رکورد تاریخی آن ثبت گردید.

در آغاز این نوع فعالیت ها، میزان استقبال از این اوراق با ترس مبهمی رو به رو بود اما پس از مدتی با بالا رفتن تقاضا برای سرمایه گذاری با استفاده از این اوراق، حجم مبادلات آنها افزایش یافت.

این موضوع باعث شد که میزان پاسخ گویی اختیار معامله نه تنها بر روی سهام بلکه بر روی کالا ها و انواع ارز و حتی بیش از ۹۰ شاخص مهم از جمله شاخص های NASDAQ و S&P 500 تاثیر گذار باشد.

اختیار معامله:

اختیار معامله (Option) به قراردادی دو طرفه گفته می شود که بین خریدار و فروشنده است و بر اساس آن خریدار قرارداد، حق دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت معین و در زمانی مشخص بخرد یا بفروشد. این حق فقط اختیار می باشد و الزام و تعهدی برای آن وجود ندارد.

بر همین اساس، دو طرف توافق می کنند که در آینده معامله ای صورت گیرد. در این معامله خریدار “اختیار معامله”، در ازای پرداخت مبلغ معینی، حق خرید و یا فروش دارایی موضوع قرارداد را در زمانی مشخص با قیمتی که هنگام بستن قرارداد تعیین شده است، به دست می آورد.

انواع اختیار معامله از نظر نوع قرارداد:

این اوراق از نظر نوع قرارداد به دو نوع زیر تعریف شده اند.

انواع اختیار معامله از نظر نحوه اعمال:

از نظر نحوه اعمال نیز به دو نوع زیر تقسیم می شوند.

• آمریکایی: در هر زمان تا زمان سررسید قابل اجراست.
• اروپایی: فقط در تاریخ انقضا قابل اجراست.

اختیار خرید (Call Option):

قرارداد های خرید که به آپشن خرید معروفند این حق را به خریدار می دهند که سهام مورد زمان انقضا معامله نظر خود را خریداری نمایند که در قیمت های مختلفی وجود دارند و به قیمت سهام وابسته می باشند.

تاریخ انقضای آپشن می تواند از ۱ ماه تا حتی بیشتر از ۱ سال باشد که با توجه به بازار ممکن است خریداری گردد و یا فروخته شود.

مبلغ مورد نظر برای آپشن، حداکثر ریسکی می باشد که یک خریدار آن را متحمل می شود و زمانی که قیمت سهام مورد نظر به یک آپشن خرید، بالاتر از قیمت اعمال می رسد، این آپشن سود آور می باشد. در این زمان می توان اختیار خرید را اجرا نمود یا آن را با فروش یک خرید با قیمت اعمال و تاریخ انقضای مشابه جبران کرد.

در واقع با اجرا کردن یک اختیار خرید می توان ۱۰۰ سهم به ازای هر آپشن از سهام مربوطه با قیمت سهام بازار، سودی برابر با اختلاف میان دو قیمت به دست آورد.

اگر آپشن خرید، فروخته شود، فروشنده حق خریداری سهام مربوطه را با قیمت اعمال به دارنده آپشن واگذار می کند که با فروش آپشن خرید، مبلغ آپشن به عنوان سود محدود به حساب معاملاتی واریز می شود.

موسسه مشاوران مطالعه مقاله صکوک را به شما عزیزان پیشنهاد می کند.

اختیار فروش:

اختیار فروش (Put Option)، این حق را به خریدار می دهد که سهم مورد نظر خود را با قیمت اعمال و تا سومین جمعه از ماه انقضا به فروش برساند.

همانند آپشن­ های خرید، آپشن های فروش نیز در قیمت های اعمال متفاوت بسته به قیمت سهام مربوطه و با تاریخ های انقضای مختلف در بازار موجود می باشند.

نکته: تاریخ انقضای آن همانند تاریخ انقضای اختیار خرید می باشد.

اگر آپشن فروش، خریداری شود، خریدار آن می تواند سهام مربوطه را با قیمت مشخص شده و در تاریخ مشخص بفروشد. مبلغ پرداختی برای این آپشن ها نهایت ریسکی می باشد که اختیار فروش متحمل می گردد.

سودآوری سهام پس از سقوط قیمت در آپشن فروش:

با سقوط قیمت سهام، آپشن فروش می تواند از دو طریق زیر سود آوری داشته باشد.

روش اول:

با اجرا کردن یک آپشن زمان انقضا معامله فروش، می توان ۱۰۰ سهم به ازای هر آپشن به فروش رساند که سهام با قیمت بالا تر بازار فروخته شده و سپس برای خارج شدن از معامله، سهام با قیمت پایین تر خریده می شود.

روش دوم:

این روش جبران کردن آپشن است یعنی با سقوط قیمت سهام، مبلغ آپشن افزایش خواهد یافت و سپس با دریافت سود می تواند به فروش برود.

نحوه استفاده از اختیار معامله ها:

آپشن ها را می توان از راه های مختلفی مورد استفاده قرار داد که به منظور کسب سود از بازار ها می باشد. اصلی ترین استراتژی در استفاده از اختیار خرید و فروش، کسب سود از سرمایه های اندک می باشد که در روند بازار پیش می روند.

این آپشن ها می توانند به عنوان بیمه برای سناریو های مختلف معاملاتی به کار بروند که قابلیت های چندگانه ای دارند و تاثیر نسبتا زیادی در میزان سوددهی می گذارند.

همچنین اختیار معامله ها می توانند برای حفظ از سقوط قیمت سهم مورد نظر موثر باشند و می توان آنها را اعمال نمود یا استفاده نکرد. در واقع آپشن باعث می شود یک سهم در قیمت پایین خریداری شود و در قیمت بالا به فروش رسد.

قیمت­ گذاری اختیار معامله اوراق بهادار:

سه مدل برای محاسبه ارزش اختیار معامله اوراق بهادار وجود دارد. این سه مدل شامل موارد زیر می باشند که هر کدام از آنها دارای مفروضات جداگانه ای هستند و در ادامه شرح داده می شوند.

• مدل توزیع احتمال یکنواخت قیمت سهم
• مدل توزیع دو جمله ای قیمت سهم
• مدل توزیع نرمال لگاریتمی (مدل بلک شولز)

مدل توزیع احتمال یکنواخت قیمت سهام:

در این مدل دو فرض را مورد توجه قرار می گیرد.

• فرض اول: سرمایه گذاران نسبت به ریسک بی تفاوت می باشند.
• فرض دوم: احتمال مساوی برای قیمت سهم بین دو حد در تاریخ انقضا وجود دارد. این روش ساده ترین روش محاسبه ارزش اختیار معامله اوراق بهادار می باشد.

بنابراین می توان گفت که اگر فرض شود سودی در طی سال پرداخت نمی گردد و این اختیار پس از یک سال منقضی شود، در نتیجه توزیع احتمال برای قیمت سهم در پایان سال و با توجه به مفروضات بالا به شکل مستطیل می باشد و برای قیمت سهم بین حد بالا و پایین دارای احتمال مساوی می باشد.

بر اساس فرض بی تفاوتی در ریسک برای سرمایه گذاران، ارزش بازاری سهم در ابتدای سال برابر با ارزش تنزیل یافته سهم در پایان سال و بر مبنای نرخ بازده بدون ریسک می باشد.

اگر فرض شود که توزیع احتمال قیمت سهم یکنواخت می باشد، پس ارزش سهم را به صورت زیر قابل محاسبه خواهد بود:

مدل توزیع احتمال یکنواخت قیمت سهام

فروض مدل Black-Scholes:

این آپشن از نوع اروپایی است و تنها در زمان انقضای آن قابل اجرا است. در مدت دوره زمانی این آپشن هیچ سود سهامی پرداخت نمی شود.

هزینه معامله ای در هنگام خرید آپشن وجود ندارد

نرخ ریسک پذیری و نوسان دارایی پایه شناخته شده و ثابت است

بازده دارایی های پایه به صورت نرمال توزیع می شود

فواید اختیار معامله:

یکی از فواید مهم آپشن ها، تطبیق پذیر بودن و توانایی آنها در برقراری ارتباط با دارایی های سنتی‌ مانند سهام شخصی می باشد که این ویژگی به سهامدار این امکان را می دهد که موقعیت خود را بر اساس شرایطی که ممکن است در بازار اتفاق بیفتد، تطبیق داده و یا تنظیم نماید.

در واقع آپشن ها، اوراق بهادار خیلی پیچیده ای هستند و اگر درست از آنها استفاده نشود ممکن است ریسک بالایی داشته باشند.

به همین دلیل است که وقتی اختیار معامله را خرید و فروش می کنیم، معمولا با جمله ای مثل این مواجه می شویم:

“اختیارات شامل ریسک ها هم می شوند و برای هرکسی مناسب نیستند. اگر توان ریسک بالا دارید، سرمایه گذاری کنید.”

نکته: اختیار معامله ها (آپشن ها) به گروه بزرگ تری از اوراق بهادار به نام اوراق بهادار مشتقه تعلق دارد.

اگر این مطلب برای شما رضایت بخش بوده است، مطالعه مقاله اوراق قرضه را به شما پیشنهاد می کنیم.

Futures Contract – قراردادهای آتی (فیوچرز)

قراردادهای آتی یا Futures (فیوچرز)، قراردادهایی هستند که معامله‌گران را به خرید یا فروش دارایی در آینده، در قیمت و تاریخی معین ملزم می‌کند.

یک قرارداد فیوچرز تعداد واحدهای یک دارایی را که خریداری یا فروخته می‌شود، و همچنین قیمت و زمانی را که دارایی «تغییر می‌کند» مشخص می‌کند. تسویه قرارداد (لیکویید شدن) زمانی اتفاق می‌افتد که به تاریخ انقضای آن می‌رسد. در این مرحله هر کسی که قرارداد آتی را در اختیار دارد، موظف است دارایی پایه را به قیمت توافق شده خریداری کند یا بفروشد.

می‌توان قراردادهای فیوچرز را تا زمان انقضا نگه داشت. اما بسیاری از دلالان و معامله‌گران ترجیح می‌دهند قراردادها را قبل از انقضا در بازار آزاد خریداری کنند یا بفروشند. پس از باز کردن پوزیشن در قرارداد آتی/futures، سه اقدام اصلی وجود دارد که معامله‌گران آتی می‌توانند برای خروج از پوزیشن خود از آن‌ها استفاده کنند. اولین و متداول‌ترین مورد، Offsetting (آفست کردن) است که به عمل بستن یک پوزیشن با باز کردن پوزیشن دیگری با ارزش و اندازه مساوی اشاره دارد. دومین جایگزین رایج Rollover است. معامله‌گران آتی ممکن است پوزیشن خود را قبل از پایان قرارداد roll over کنند (توسعه دهند). آن‌ها برای این امر ابتدا پوزیشن خود را offset می‌کنند و سپس

از قراردادهای آتی را با همان اندازه، اما با تاریخ انقضای متفاوت (در آینده) باز می‌کنند. گزینه سوم این است که فقط منتظر تاریخ انقضا و تسویه قرارداد هستند. در تسویه حساب، همه طرف‌های درگیر قانوناً موظف هستند دارایی‌ها (یا پول نقد) خود را مطابق با پوزیشن فیوچرز خود مبادله کنند.

در حالی که قراردادهای فیوچرز نوعی مشتقه هستند، اما با سایر مشتقات آشنا مانند Options و Forward تفاوت دارند. آپشنز به معامله‌گر این امکان را می‌دهد تا یک دارایی را در زمانی خاص بخرد؛ اما در واقع نیازی به انجام این کار ندارند. قراردادهای Forward بسیار شبیه به قراردادهای Futures هستند. اما معمولاً قراردادهای غیررسمی یا خصوصی هستند که بین دو طرف منعقد می‌شوند، نه قراردادهایی که از طریق مبادله رسمی معامله می‌شوند. قراردادهای فوروارد معمولا در مورد سفارشی کردن شرایط به معامله‌گران انعطاف‌پذیری بیشتری ارائه می‌دهند، این در حالی استک که قراردادهای فیوچرز استاندارد و محدودتر هستند.

چندین نوع مختلف دارایی را می‌توان با استفاده از قراردادهای آتی داد و ستد کرد. ارزهای فیات، سهام، شاخص‌ها، ابزارهای بدهی منتشر شده توسط دولت و ارزهای دیجیتال. نفت، فلزات گرانبها، کالاهای کشاورزی و سایر کالاها نیز از طریق قراردادهای فیوچرز معامله می‌شوند.

علاوه بر دارایی‌های زیربنایی مختلف که می‌توان بر اساس زمان انقضا معامله قراردادهای فیوچرز انجام داد، دو روش مختلف نیز برای تسویه قراردادها وجود دارد. در تسویه حساب‌های فیزیکی، دارایی پایه به صورت فیزیکی به طرفی که با خرید آن موافقت کرده است، تحویل داده می‌شود. در مقابل، تسویه نقدی شامل انتقال مستقیم دارایی نمی‌شود. نمونه‌ای از قراردادهای آتی با تسویه نقدی، بازار معاملات آتی بیتکوین یا CME زمان انقضا معامله است که در واقع بیتکوین را معامله نمی‌کند، بلکه فقط قراردادهای مبتنی بر پول نقد را بر اساس عملکرد بازار ارز دیجیتال اصلی معامله می‌کند.

درست مانند اکثر ابزارهای سرمایه‌گذاری و معاملاتی، معامله‌گران معاملات آتی اغلب از شاخص‌های تحلیل تکنیکال همراه با تحلیل بنیادی برای دریافت بینش بیشتر در مورد عملکرد قیمت بازارهای قراردادهای آتی استفاده می‌کنند.