نحوه خرید اوراق مشارکت

مهم‌ترین مزیت‌های خرید و فروش اوراق مشارکت این‌هاست: گرفتن سود قطعی و تضمین شده، تضمین اصل پول و بدون ریسک بودن این نوع از سرمایه‌گذاری، امکان سرمایه‌گذاری با کمترین مبلغ ممکن. البته سود اوراق خیلی بالا نیست و شاید همین بزرگ‌ترین ایراد این نوع از سرمایه‌گذاری محسوب شود

بورس اوراق بهادار چیست؟ راهنمای معامله اوراق بهادار

انواع اوراق بهادار کدامند؟ نحوه سرمایه گذاری و معامله اوراق بهادار به چه صورت است؟ برای آشنایی و نحوه معامله بورس اوراق بهادار این مطلب را مطالعه کنید.

بازار بورس اوراق بهادار یک بازار قانون‌مند و ساختاریافته است که در آن، سهام شرکت‌ها و اوراق اسناد مشارکت عرضه می‌شود. این بازار یکی از بهترین بازارهای سرمایه‌گذاری است که در صورت شناخت و تسلط کامل به آن می‌توان معاملات پرسودی را انجام داد.

بازار بورس اوراق بهادار یا به اختصار بازار بورس، به بازار اول اصلی و اول فرعی و بازار دوم تقسیم می شود و شرکت ها بر اساس شرایط و قوانین می توانند در هریک از بازار های بورس پذیرش شوند و نماد آنها مورد معامله قرارگیرد. البته پذیرش در این بازار نیازمند کسب تأییدیه ای است که پس از بررسی های گوناگون و نسبتاً دشواری صورت می گیرد. بسیاری از شرکت ها موفق به کسب مجوز پذیرش در این بازار نمی شوند و نمی توانند به بازار بورس وارد شوند. به همین دلیل بسیاری از شرکت ها، برای ورود به دیگر بازار ها اقدام می کنند. در این بخش با بازار بورس اوراق بهادار ایران و همین‌طور نحوه معامله در این بازار آشنا خواهید شد. با ما همراه باشید.

بورس اوراق بهادار چیست؟

در بازار بورس اوراق بهادار می‌توان اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار یا اسناد مالی باارزش کرد. دلیل تأسیس این بازار، جلوگیری از خسارت‌های‌ سنگین سرمایه‌گذاران بود. در گذشته، تمام ضررهای مالی متوجه خود سرمایه‌گذار می‌شد که این موضوع، احتمال ورشکستگی کامل را به دنبال داشت و جبران آن بسیار مشکل بود به همین خاطر بسیاری از کشورهای جهان به ‌منظور حمایت از سرمایه‌گذاران، بازار بورس اوراق بهادار را تأسیس کردند.

این بازار تحت عنوان شرکت سهامی عام نحوه خرید اوراق مشارکت نحوه خرید اوراق مشارکت در حال اداره شدن است و در آن، شرکت‌های سهامی مختلف حضور یافته‌اند. این شرکت‌ها، مجاز به فروش اوراق مشارکت و سهام خود بوده و می‌توانند طبق ضوابط تعیین‌شده سرمایه‌گذاران بی‌شماری را جذب کنند. بنابراین با تقویت این بازار می‌توان رونق اقتصادی در کشور ایجاد کرده و سرمایه خود را چندین برابر کرد که البته لازمه این موارد تسلط کافی به قوانین و ضوابط تعیین‌شده از سوی سازمان بورس است که ما این قوانین بورسی را به شما عزیزان آموزش خواهیم داد.

تاریخچه بورس اوراق بهادار در ایران

اولین گام برای تأسیس بورس اوراق بهادار تهران در سال 1315 برداشته شد. در آن برهه زمانی، کارشناسان خارجی زیادی جهت بهبود شرایط اقتصادی و بانکداری کشور استخدام شدند که دولت از بین این کارشناسان خبره، شخصی به نام وان لوترفلد را که اصالتی بلژیکی داشت مأمور راه‌اندازی بورس ایران کرد. این شخص به همراه همکار هلندی خود موفق به تدوین اساسنامه بورس شدند و بانک ملی نیز منابع مالی را موردبررسی قرار داد اما با شروع جنگ جهانی دوم این طرح اقتصادی بزرگ به فراموشی سپرده شد و ایران با مشکلات مختلف اقتصادی و امنیتی مواجه شد. در سال 1333 نیز مجدد کارگروهی جهت راه‌اندازی بورس تشکیل شد که متشکل از بانک مرکزی، وزارت بازرگانی، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن بود. آن‌ها بعد از 12 سال تلاش و تحقیق در سال 1345 موفق شدند قوانین لازم جهت تأسیس بورس اوراق بهادار ایران را تدوین کنند. در نهایت، لایحه مربوط به تأسیس بورس در اردیبهشت همان سال به تصویب مجلس رسید و بازار بورس اوراق بهادار کشور رسماً فعالیت خودش را در 15 بهمن 1346 با دو شرکت نفت پارس و بانک صنعت و معدن شروع کرد.

اوراق بهادار چیست؟

اوراق بهادار، سندی است که دارنده قانونی را مشخص کرده و ارزش مالی دارد. همچنین این سند قابلیت خرید و فروش داشته و از آن‌ جهت انتقال دارایی استفاده می‌کنند. سازمانی که این اوراق را صادر می‌کند نهاد صادرکننده اوراق است و کارگزاری‌ها نیز با این نهاد در ارتباط بوده و اوراق‌های مختلف را برای متقاضیان خریداری می‌کنند. همچنین اوراق بهادار در انواع مختلف صادر شده و هر یک از آن‌ها شرایط ویژه‌ای دارند.

انواع اوراق بهادار

از انواع اوراق بهادار می‌توان به اوراق صاحبان سهام، اوراق بدهی و اوراق مشتقه اشاره کرد. البته این اوراق‌های بهادار نیز دارای زیرمجموعه جداگانه‌ای هستند که در قسمت زیر یکایک آن‌ها را توضیح داده‌ایم:

اوراق بهادار صاحبان سهام

اولین اوراقی که به بررسی آن می‌پردازیم اوراق بهادار صاحبان سهام است. این اوراق یکی از رایج‌ترین اوراق‌های بهادار است که بیشتر سرمایه‌گذاران از آن‌ جهت سودآوری استفاده می‌کنند. تمام شرکت‌هایی که مجوز حضور در بورس ایران را به دست می‌آورند باید مرحله ارزش‌گذاری را طی کنند. در واقع، سازمان بورس بر اساس پارامترهای تعیین‌شده اقدام به ارزش‌گذاری شرکت و سهام آن می‌کند و ارزش اسمی برگه سهام اوراق بهادار آن شرکت را مشخص می‌کند. شرکت نیز قسمتی از برگه‌های اوراق بهادار یا سهام خود را در بازار بورس ارائه کرده و سرمایه‌گذاران می‌توانند با خرید این اوراق در کسب‌وکار آن مرکز سهیم شوند.
خریداران این نوع اوراق بهادار، علاوه بر اینکه از افزایش قیمت آن سود می‌برند از امتیازات ویژه‌ای نیز بهره‌مند می‌شوند. برای مثال شرکت در سال مالی، سود به ‌دست‌آمده از فعالیت‌های خود را بین دارندگان برگه‌های اوراق بهادار تقسیم کرده و طبیعتاً فردی که سهام بیشتری را خریداری کرده باشد، سود بیشتری هم به حسابش واریز می‌شود.

اوراق بهادار بدهی

اوراق بهادار بدهی مخصوص شرکت‌هایی انتشار می‌یابد که نتوانسته‌اند سرمایه موردنظر کسب‌وکار خود را تأمین کنند و به‌ نوعی مابقی سرمایه را از سرمایه‌گذاران فعال در بورس قرض می‌گیرند. این اوراق این‌گونه است که شرکت متقاضی بابت دریافت مبلغی از خریدار در بازه‌های زمانی مشخص، مبلغ توافق شده از قبل را به‌ حساب خریدار واریز می‌کند و در وقت سررسید نیز کل مبلغی را که در ابتدا از خریدار دریافت کرده بود مجدد به او بازمی‌گرداند. بنابراین خریدار، مالک سهام نیست و تنها سود نقدی دریافت می‌کند.
ریسک این اوراق نسبت به سایر اوراق بهادار بسیار پایین بوده و این معامله کاملاً به نفع دو طرف است؛ زیرا خریدار علاوه بر دریافت اصل پول خود به ‌صورت مرتب، مبالغی را دریافت می‌کند و شرکت‌ها نیز به ‌جای دریافت وام‌های بانکی که دریافت آن‌ها بسیار سخت و زمان‌بر است، از این نوع اوراق استفاده می‌کنند. همچنین برخلاف اوراق‌های دیگر که امکان دریافت نکردن سود وجود دارد در این اوراق دریافت سود حتمی است.
این اوراق با توجه به نوع شرکتی که آن را صادر کرده است به انواع مختلفی مانند اوراق مشارکت دولتی و شرکتی، اوراق خزانه دولتی، اوراق صکوک شرکتی، اوراق منفعت، اوراق استصناع، سهام امتیاز، اوراق بهادار وثیقه‌ای، گواهی سپرده، اوراق مرابحه و اوراق سلف موازی استاندارد تقسیم می‌شود.

اوراق بهادار مشتقه

اوراق بهادار مشتقه، اوراقی است که در بازار بورس و حتی خارج از آن کارایی دارد. این اوراق مانند اوراق صاحبان سهام، ارزش مادی ندارد و ارزش آن به کالای فیزیکی خریداری‌ شده بستگی دارد. این اوراق بهادار به‌ منظور خرید کالاهای فیزیکی مختلف عرضه می‌شود و پشتوانه آن محصولاتی مانند سکه، زعفران و ارز است. البته برآورد ارزش اوراق مشتقه به کالا محدود نمی‌شود و سهام‌های بورسی، سودهای بهره و دارایی‌های موجود در بورس نیز می‌توانند ارزش اوراق مشتقه را تعیین کنند. این اوراق بهادار هم 4 زیرمجموعه دارد که عبارت‌اند از قراردادهای سلف، معاوضه، آتی و اختیار معامله که همگی آن‌ها قابل معامله در بازارهای بین‌المللی هستند.

تفاوت اوراق بهادار با اوراق مشارکت

بسیاری از افراد تصور می‌کنند که اوراق بهادار همان اوراق مشارکت است که این تصور کاملاً اشتباه است. اوراق بهادار همان‌طور که اشاره شد مدل‌های مختلفی دارد که اوراق مشارکت یکی از انواع آن است. درواقع، اوراق مشارکت یکی از زیرمجموعه‌های اوراق بهادار بدهی است و کارکرد آن نیز این‌گونه است که خریدار، هم در قیمت اوراق و هم در سود مشارکت سهیم می‌شود.

بیشتر بخوانید: انواع روش های سرمایه گذاری در بورس

اهداف بازار بورس اوراق بهادار

از اهداف بازار بورس اوراق بهادار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• توسعه بازار به کمک شیوه‌های نوین و فناوری‌های روز و فکر شده
• تأمین مالی شرکت‌های ایرانی به کمک گردش سرمایه
• کنترل بازار و شفاف‌سازی قیمت محصولات اساسی
• تشویق سرمایه‌گذاران به حضور در بازار سرمایه
• کاهش نرخ بیکاری و استفاده از سرمایه‌های انسانی
• انجام معاملات قانونی با کم‌ترین ریسک
• دسترسی راحت‌تر به شرکت‌های تولیدی
• همکاری بهتر عرضه‌کنندگان و خریداران با یکدیگر

شرایط خرید بورس اوراق بهادار

در این قسمت به بررسی شرایط خرید بورس اوراق بهادار ایران پرداخته‌ایم. با خرید اوراق بهادار می‌توانید سرمایه خود را افزایش داده و آن را در یک محیط امن و قانونی نگهداری کنید. مراحل خرید اوراق بهادار به ترتیب زیر است:

مرحله اول) رجوع به یکی از کارگزاری‌های معتبر

اولین مرحله برای خرید اوراق بهادار این است که عضو یک کارگزاری شوید و اطلاعات هویتی شما برای سازمان بورس نحوه خرید اوراق مشارکت و مراکز نظارتی ارسال شود که این کار توسط کارگزاری‌های سراسر کشور صورت می‌گیرد. بنابراین گام نخست این است که به عضویت یک کارگزاری معتبر درآیید.

مرحله دوم) عضویت در سامانه سجام

این سامانه به ‌منظور مبارزه با پول‌شویی راه‌اندازی شده است و همه افراد حقیقی و حقوقی متقاضی باید در این سامانه اطلاعات خود را ثبت کنند و به‌ نوعی احراز هویت شوند. بنابراین بدون ثبت‌نام در این سامانه اجازه حضور در بازار بورس را به دست نمی‌آورید. بعد از اینکه مدارک خود را که شامل کپی کارت ملی و شناسنامه است به کارگزاری تحویل دادید و در سامانه سجام نیز ثبت‌نام کردید، یک کد بورسی برای شما ارسال می‌شود. البته این کد بلافاصله صادر نمی‌شود و معمولاً چند روز زمان می‌برد تا به ایمیل شما ارسال شود. همچنین همزمان با کد بورسی یک کد آنلاین نیز برای شما ارسال خواهد شد که از طریق آن می‌توانید معاملات اوراق بهادار را انجام دهید. بنابراین با استفاده از کد آنلاین می‌توانید وارد سامانه معاملاتی بورس اوراق بهادار شوید. ضمن اینکه، باید 1 ماه از ارسال کد بورسی بگذرد و سپس به دادوستد بپردازید.

مرحله سوم) پرداخت مبلغ به‌ حساب معاملاتی

در این مرحله، مبلغی را که جهت سرمایه‌گذاری و خرید اوراق در نظر گرفته‌اید باید به ‌حساب معاملاتی خود انتقال دهید. این حساب نزد کارگزار محفوظ بوده و درواقع، کارگزار رابط بین شما و فروشنده است.

مرحله چهارم) خرید اوراق بهادار

در این مرحله که آخرین مرحله است می‌توانید وارد سامانه شوید و سهام‌هایی که مایل به خرید آن‌ها هستید را انتخاب کنید. بعد از انتخاب سهام، کارگزار سفارش شما را بررسی کرده و آن را به سیستم معاملاتی سازمان بورس انتقال می‌دهد و در نهایت آن سهام متعلق به شما می‌شود.

نحوه خرید اوراق بهادار بدون کد بورسی

خرید اوراق بهادار بدون کد بورسی نیز امکان‌پذیر است. در این شیوه، خریداران به‌ صورت غیرمستقیم و از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سبد گردان‌ها اقدام به خرید اوراق بهادار می‌کنند. بنابراین سرمایه‌گذاران با در اختیار گذاشتن سرمایه خود نزد صندوق سرمایه‌گذاری می‌توانند خرید اوراق بهادار را انجام دهند و دیگر به کد بورسی نیاز ندارند. در صورتی هم که خود فرد بخواهد مراحل خرید اوراق را انجام دهد بایستی کد بورسی داشته باشد.

میزان کارمزد خرید اوراق بهادار

میزان کارمزد خرید اوراق بهادار برابر است با 1/5 درصد از کل مبلغ تبادل شده بین خریدار و فروشنده که این مبلغ به دلیل پیگیری کارهای مربوط و ارتباط با سازمان بورس در اختیار کارگزار قرار می‌گیرد.

سرمایه‌گذاری و معامله اوراق بهادار

اوراق بهادار بیانگر بنگاهی است که در آن، از شرکت‌های تولیدی گرفته تا سایر نهادهای تجاری به دنبال جذب سرمایه هستند و در طرف مقابل نیز عموم مردم قرار دارند که به دنبال افزایش سرمایه خود در یک محیط قانون‌مند هستند. بنابراین معامله اوراق بهادار، هر دو طرف را به هدف تعیین‌شده و مقصود خود می‌رساند. ضمن اینکه، سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار در حال جایگزین شدن وام‌های بانکی است و بسیاری از سرمایه‌گذاران، اولویت خود را این بازار قرار داده‌اند. یکی از دلایل جذب شدن سرمایه‌گذاران در بازار بورس اوراق بهادار این است که این بازار تنوع بالایی داشته و در حوزه‌های مختلف آن می‌توان اقدام به سرمایه‌گذاری کرد.

کلام آخر اینکه پیش از وارد شدن به این بازار باید با قوانین، شرایط و تکنیک‌های مختلف آن آشنا شوید تا هنگام انجام معامله به انتخاب‌های درستی دست بزنید. ما در کارگزاری سرمایه و دانش در تلاش هستیم تا شما عزیزان را با صفر تا صد بورس آشنا کنیم و درنهایت با یک دانش و آگاهی کامل در این بازار حضور یابید.

راهنمای خرید اوراق مشارکت در ایران

به جز سهام و حق‌تقدم، اوراق دیگری با نام اوراق مشارک نیز در بورس اوراق بهادار معامله می‌شوند.

در ادامه این مطلب جامع از بورسینس قصد داریم شما را با اوراق مشارکت در ایران آشنا کنیم و نحوه خرید و فروش آنرا بصورت قدم به قدم توضیح دهیم، پس با ما همراه باشید.

برخی از افراد، اوراق قرضه را با اوراق مشارکت اشتباه می‌گیرند. پیش از هر چیز لازم است بدانید در ایران اوراق قرضه (Bonds) منتشر نمی‌شود.

در مقابل اوراق با درآمد ثابت از قبیل اوراق مشارکت، اوراق خزانه، صکوک شرکتی، اوراق مرابحه، اوراق استصناع و… که با قوانین بانکداری اسلامی تطابق دارد، منتشر می‌گردد.

اگر بخواهیم تعریف کتابی و رسمی اوراق مشارکت را بیان کنیم:

اوراق بهادار با نام یا بی‌نامی است که به موجب قانون یا مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین ‌و برای تأمین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح‌های عمرانی- انتفاعی دولت مندرج در قوانین بودجه سالانه کشور یا برای تأمین منابع مالی لازم برای تهیۀ مواد ‌اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی توسط دولت، شرکت‌های دولتی، ‌شهرداری‌ها و مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی و مؤسسات عام المنفعه و شرکت‌های ‌وابسته به دستگاه‌های مذکور، شرکت‌های سهامی عام و خاص و شرکت‌های تعاونی تولید منتشر می‌شود و به سرمایه‌گذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرح‌های‌ یاد شده را دارند از طریق عرضه عمومی واگذار می‌گردد.

تعریف بالا طولانی است و شاید برای برخی از افراد این تعریف چندان نتواند معنای اوراق مشارکت را انتقال دهد، اگر بخواهم تعریف ساده اوراق مشارکت را بیان کنیم، می‌توانیم بگوییم:

اوراق مشارکت اوراق بهاداری است که بیانگر مشارکت دارنده‌ی آن در یک طرح است. یعنی شخص سرمایه خود را به یک شرکت می‌دهد تا شرکت بتواند طرح توسعه خود را اجرا کند و سود سرمایه‌گذار را نیز پرداخت نماید.

اجازه بدید با یک مثال اوراق مشارکت را توضیح دهیم.

فرض کنید یک شرکت پالایشگاهی برای راه‌اندازی یک خط تولید جدید به 250 میلیارد تومان سرمایه جدید نیاز دارد.

بررسی‌های کارشناسی نشان داده در صورت راه اندازی این خط تولید، سرمایه صرف شده برای آن ظرف مدت 5 سال پس از راه‌اندازی خط تولید، از محل افزایش درآمد شرکت جبران می‌شود و میزان سودآوری شرکت هم طی این مدت سالانه 25 تا 35 درصد افزایش پیدا می‌کند.

به عبارت دیگر طرح مذکور توجیه اقتصادی دارد.

در این حالت یکی از روش‌هایی که شرکت پالایشگاهی می‌تواند برای بدست آوردن سرمایه مورد نیاز خودش از آن استفاده کند انتشار اوراق مشارکت است.

به این ترتیب شرکت پالایشگاهی با فروش این اوراق به سرمایه‌گذاران منابع مالی موردنیاز خود را تامین می‌کند.

سرمایه گذاران هم در ازای این مشارکت به نسبت سرمایه خودشان در منافعی که از راه اندازی خط تولید جدید به دست می‌آید تا مدت محدود شریک می‌شوند.

مهم ترین تفاوت اوراق مشارکت در مقایسه با سایر اوراق بهادار مثل سهام، تضمین پرداخت سود است.

یعنی دارنده اوراق مشارکت مطمئن است که سود مشخص و تضمین شده‌ای را در فواصل زمانی معین دریافت می‌کند.

اما شاید برایتان سوال پیش آید چه کسی پرداخت حداقل سود اوراق مشارکت را تضمین می‌کند؟

خود شرکت یا سازمان منتشر کننده این اوراق نمی‌تواند خودش پرداخت سود اوراق را هم تضمین کند.

در حال حاضر سود اغلب اوراق مشارکت که در ایران منتشر می‌شوند توسط بانک‌ها و موسسات مالی معتبر و یا دولت تضمین می‌شود. بنابراین خریدار این اوراق اطمینان دارد که در سررسیدهای مشخص سود تعهد شده را دریافت می‌کند.

انواع اوراق مشارکت

در حالت کلی سه نوع اوراق مشارکت در ایران منتشر می‌شود که شامل موارد زیر است:

الف – اوراق مشارکت بانک مرکزی
ب – اوراق مشارکت وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی
ج – اوراق مشارکت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس.

اوراق مشارکت بانک مرکزی چیست ؟
اوراق مشارکتی است که به منظور اجرای سیاست‌های اقتصادی دولت توسط بانک مرکزی منتشر می‌شود و قابلیت بازخرید توسط بانک عامل را دارد. این دسته از اوراق در بورس اوراق بهادار قابل معامله نیست.

اوراق مشارکت وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی چیست ؟
اوراق مشارکتی است که توسط وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی جهت تأمین مالی پروژه‌های عمرانی منتشر می‌شود و قابلیت بازخرید توسط بانک عامل را دارد. این نوع اوراق نیز در بورس معامله نمی‌شود.

اوراق مشارکت شرکت‌های پذیرفته شده نحوه خرید اوراق مشارکت در بورس چیست ؟
اوراق مشارکتی است که به منظور تأمین مالی توسط شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار منتشر می‌شود. این گونه اوراق در بورس اوراق بهادار قابل معامله است.

قیمت خرید و فروش اوراق مشارکت پذیرفته شده در بورس چگونه تعیین می‌شود ؟
قیمت خرید و فروش اوراق مشارکت پذیرفته شده در بورس همانند سهام براساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.

نکات مهم در مورد سود اوراق مشارکت

1- بین ریسک و بازده (ریسک به ریوارد) رابطه‌ی مستقیمی وجود دارد. با توجه به اینکه اوراق مشارکت بازدهی تضمین شده‌ای دارند و ریسکی متوجه سرمایه‌گذار نمی‌کنند، بنابراین بازده مورد انتظار اوراق مشارکت در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار کمتر است.

2- سود تضمین شده اوراق مشارکت به صورت علی‌الحساب به سرمایه‌گذار پرداخت می‌شود یعنی پس از پایان پروژه و در سررسید نهایی، ناشر اوراق موظف است سود قطعی پروژه را محاسبه کند و در صورتی که سود قطعی پروژه بیشتر از سود علی‌الحساب پرداختی به سرمایه‌گذار باشد مابه ‌التفاوتش را به سرمایه‌گذار پرداخت کند.
البته در صورتی که سود قطعی پروژه از سود پرداختی کمتر باشد، جبران مابه‌ التفاوت به عهده‌ی ضامن اوراق مشارکت است و ضرر و زیانی از این بابت متوجه سرمایه‌گذار نیست.

3- سود اوراق مشارکت از پرداخت مالیات معاف است و این موضوع هم یکی از جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت به شمار می‌آید.

4- اوراق مشارکت اغلب بی‌نام منتشر می‌شوند و فردی که این اوراق را دارد مالک آن شناخته می‌شود.
بنابراین باید از اوراق مشارکت هم مثل اسکناس و بلکه بیشتر از آن مراقبت کنید. البته بانک‌ها معمولا این امکان را برای خریداران اوراق مشارکت فراهم می‌کنند که خریدار بتواند اوراق خود را در بانک به امانت بگذارد تا از مواردی مثل سرقت، آتش سوزی و غیره در امان باشد.

5- سود اوراق مشارکت در فواصل زمانی تعیین شده مثل یک ماهه یا سه‌ماه و از طریق برگه‌هایی که همراه اوراق مشارکت تحویل داده می‌شود، به خریدار پرداخت می‌شود.
خریداری که اوراق مشارکت را پیش خود نگه می‌دارد موقع تحویل برگه‌های دریافت سود به بانک باید اصل اوراق مشارکت را هم همراه داشته باشد تا مالکیت فرد بر این اوراق توسط بانک احراز شود.
البته همانطور که گفتیم خریدار اوراق مشارکت می‌تواند اوراق خود را نزد بانک به امانت بسپارد و با پرداخت کارمزد جزیی از بانک بخواهد تا سود اوراق را در سررسید‌های تعیین شده به صورت منظم به حسابش واریز کند.

6- دقت داشته باشید طرح‌های توسعه که برای تامین مالی آن‌ها اوراق مشارکت منتشر می‌شود معمولا طرح‌های زمان‌بر هستند.
بنابراین اوراق مشارکت هم اغلب با سررسیدهای 3 تا 4 ساله منتشر می‌شوند. اما اگر خریدار اوراق به هردلیلی قبل از دوره‌ی سررسید به پول خود نیاز داشته باشد، می‌تواند با مراجعه به یکی از شعب بانکی که اوراق را از آن خریداری کرده ضمن تحویل اوراق مربوطه به بانک، اصل پول خود را دریافت کند.
طبیعتا سودهای دریافتی تا تاریخ تحویل اوراق به بانک به عنوان سود دوره‌ی مشارکت به فرد تعلق می‌گیرد.
البته معمولا در صورت تسویه زودتر از موعد بانک‌ها نرخ سود قابل پرداخت به مشتری را کمی کاهش می‌دهند مثلا از 20 درصد به 19 درصد و مابه التفاوت نرخ جدید با نرخ پرداختی تا اون زمان را از مشتری دریافت می‌کنند.

7- درصورتی که اوراق مشارکت در بورس یا فرابورس هم پذیرفته شده باشند، دارنده‌ی این اوراق می‌تواند برای فروش آن‌ها قبل از سررسید به یکی از شرکت‌های کارگزاری بورس مراجعه کند و نسبت به فروش اوراق خود اقدام کند.

در این صورت طبیعتا اوراق مشارکت هم مثل سهام براساس قیمتی که در بورس برای آن متقاضی وجود داشته باشد فروخته می‌شود و سود دارنده اوراق مشارکت هم از بابت تسویه زودتر از موعد کاهش پیدا نمی‌کند.

8- سود اعلامی اوراق مشارکت برای دوره یکساله معمولاً بین ۲۰ تا ۲۲ درصد است. هرچه درصد سود بیشتر باشد، خرید اوراق آن جذاب‌تر است.

9- سررسید پرداخت سود یک ماهه یا سه ماهه است. هرچه دوره‌های پرداخت سود کوتاه‌تر باشد، برای سرمایه‌گذار از جذابیت بیشتری برخوردار خواهد بود.

10- در بعضی موارد بدلیل کمبود نقدینگی و رقابت برای جذب منابع با بانک‌ها برخی از ناشران اوراق علاوه برسود اعلامی، سود ۳ درصدی برای یکسال را بر روی تابلو معاملاتی تضمین می‌کنند.

راهنمای قدم‌به‌قدم خرید اوراق مشارکت در ایران

با توجه به ثابت بودن سود اوراق مشارکت، این اوراق بر خلاف سهام‌های ریسکی موجود در بازار که نیازمند تحلیل‌های فاندامنتالی و تکنیکالی هستند به تحلیل خاصی نیاز ندارد و فقط توجه به چند نکته برای انتخاب اوراق با بازدهی بیشتر برای سرمایه‌گذار کافی است.

مراحل خرید و فروش اوراق مشارکت خارج از بورس

1 – انتخاب اوراق مشارکت
از طریق پیگیری روزنامه‌ها و اخبار می‌توان از انتشار اوراق مشارکت جدید که در خارج از بورس عرضه می‌شوند اطلاع یافت.

2 – سرمایه‌گذار با مدارک شناسایی (شناسنامه و کارت ملی) به یکی از شعب بانک‌های عامل مراجعه می‌نماید و نسبت به خرید یا فروش اوراق مورد نظر اقدام می‌کند.

مراحل خرید و فروش اوراق مشارکت در فرابورس

1 – انتخاب اوراق مشارکت
از طریق لینک زیر می‌توانید لیست اوراق مشارکت که در فرابورس معامله می‌شود را مشاهده کنید
http://www.fipiran.com/Market/LupOTCO

2 – داشتن کد معاملاتی
برای خرید انواع اوراق بهادار از جمله انواع اوراق مشارکت نیاز به کد معاملاتی (کد بورسی) دارید. راهنمای دریافت کد بورسی اینجا بخوانید

3 – ارسال سفارش خرید
پس از صدور کد بورسی برای شما، یک رمز و نام کاربری در اختیارتان قرار داده می‌شود و می‌توانید با ورود به سیستم معاملاتی کارگزاری، سفارش خرید اوراق بهادار را بصورت آنلاین ارسال کنید.
اوراق خریداری شده در پنل معاملاتی شما قرار می‌گیرد و هر زمان تمایل داشتید می‌توانید آنرا بفروشید.

در مورد معامله اوراق مشارکت بورسی، هر فردی که دارای کد معاملاتی آنلاین باشد، می‌تواند از طریق سامانه معاملاتی آنلاین یا ثبت سفارش اینترنتی اقدام به خرید نماد اوراق مشارکت کند.

این اوراق بسته به بازاری که در آن منتشر می‌شوند ممکن است در سامانه آنلاین قابلیت معامله نداشته باشد، در این صورت باید به صورت حضوری درخواست خرید یا فروش خود را به کارگزاری اعلام نماید. ( مطلب مرتبط: کارگزاری چیست؟ )

چند نکته در مورد اوراق مشارکت

1- قیمت اسمی هر واحد اوراق مشارکت ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال است.

2- هر ورقه نشان‌دهنده میزان قدرالسهم دارنده آن در طرح مورد سرمایه‌گذاری است.

3- نماد هر یک از اوراق مشارکت حداکثر سه روز پیش از سررسید پرداخت سود علی‌الحساب آن متوقف می‌شود و روز بعد از پرداخت سود، نماد آن بازگشایی می‌شود.

4- در صورتی که اوراق بهادار از فرابورس خریداری شود، سود متعلقه به خریدار، از طریق شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به حساب بانکی معرفی شده از جانب خریدار واریز می‌گردد.

5- چنانچه سرمایه‌گذار در میانه دوره و پیش از سررسید پرداخت سود اقدام به خرید اوراق نماید، با پرداخت ما به التفاوت سود روزهای گذشته (از ابتدای دوره تا زمان خرید اوراق)، در پایان دوره سود کل دوره به حساب وی واریز خواهد شد.

6- تمامی اوراق از قابلیت نقد شوندگی برخوردارند؛ به نحوی که بازارگردان اواراق موظف است تا تمامی سفارش‌های فروش به مبلغ اسمی را در هر روز خریداری نماید.

7- حداقل مدتی که نیاز است به دریافت سود سرمایه‌گذار در معامله اوراق منجر شود، چها روز از زمان خرید تا فروش اوراق است. به عبارتی اگر اوراق خریداری شده را زودتر از سه روز به فروش برسد، سود حاصل از فروش آن از کارمزد معاملات کمتر می‌شود و در واقع بازده منفی خواهد داشت.

8- با توجه به آئین‌نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت، دارندگان اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت، در سود حاصل از اجرای طرح‌های مربوطه سهیم هستند.،

9- با فروش اوراق مشارکت رابطه وکیل و موکل بین ناشر و خریدار اوراق محقق می‌شود (در واقع ناشر به وکالت از طرف خریداران اوراق می‌تواند نسبت به مصرف وجوه حاصل از فروش اوراق به منظور اجرای طرح و خرید و فروش هرگونه کالا، خدمت و دارایی مربوط به طرح اقدام نماید. ، انتقال اوراق به رابطه وکالت خدشه وارد نمی‌کند و این رابطه تا سررسید اوراق بین ناشر و دارندگان اوراق نافذ و معتبر است

10- اوراق مشارکت به عنوان وثیقه طرف‌های معامله در قراردادهای مربوط به وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های اجرایی پذیرفته می‌شود.

باشگاه – عصر بانک – بورسینس – forexreviewgroup

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

هر آنچه درباره اوراق مشارکت و مراحل خرید و فروش آن باید بدانید

اوراق مشارکت هم مثل خیلی از بازارهای دیگر مالی جذابیت‌های خاص خودش را دارد. برای گرفتن بهترین سود این اوراق باید ویژگی‌های آن را بشناسید. اصولا پیش از شناختن ویژگی‌های هر بازار سرمایه‌ای باید با دنیای اوراق و قواعد خرید و فروش اوراق مشارکت در بورس آشنا شوید.

آشنایی با مفهوم اوراق مشارکت

اوراق مشارکت به اوراقی گفته می‌شود که ناشر آن به خریدار تعهد می‌دهد طی یک بازه زمانی مشخص که بیشتر مواقع یکسال است، سود مشخص و معلومی را هر ماه یا هر سه ماه یکبار به او پرداخت کند. در پایان یکسال هم در ازای پس گرفتن اوراق، اصل همان پولی را که خریدار بابت گرفتن اوراق مشارکت هزینه کرده، به او برگرداند. در حقیقت صاحب اصلی اوراق یا کسی که آن را برای فروش منتشر کرده، با انتشار اوراق تعهد می‌کند در ازای خرید این اوراق توسط مردم سود مثلا 18درصدی برای یکسال به او پرداخت کند و در پایان یکسال هم اصل پول را به همراه سود به او برگرداند. اما چه سازمان‌ها و شرکت‌هایی مجوز انتشار این اوراق را دارند؟ طبق قانون، شرکت‌های سهامی عام و خاص و شرکت‌های تعاونی تولید، برای تامین بخشی از منابع مالی لازم جهت ایجاد، تکمیل و توسعه طرح های سودآور تولیدی، خدماتی و زیرساختی اجازه انتشار آن را دارند.

اوراق مشارکت چه ویژگی‌هایی دارند؟

• تضمین سود مشخص و علی الحساب برای صاحبان آن در تاریخ سررسید
• ضمانت اصل مبلغ سرمایه‌گذاری شده برای دارندگان اوراق مشارکت
• سود بالاتر از سود عرف بانکی برای ترغیب مردم به خرید اوراق
• امکان گرفتن سود اوراق در سررسیدهای ماهانه، سه‌ماهه و سالانه
• سرمایه‌گذاری بدون ریسک و خطر برای خرید و فروش اوراق
• معافیت مالیاتی برای صاحب آن
• فروش اوراق هر زمان دیگری قبل از پایان سررسید هم امکانپذیر است و سود تا همان لحظه محاسبه می‌شود.

انواع اوراق مشارکت

برای خرید و فروش اوراق مشارکت حواس‌تان باشد که کدام نوع از اوراق را می‌خرید. اوراق ۲ دسته مهم بورسی و خارج از بورس دارند. البته بیشتر منظور از اوراق همان خارج از بورس است که خودش سه نوع را شامل می‌شود؛ اوراق ساده، قابل تبدیل به سهام و قابل تعویض با سهام. از بین این سه نوع ساده «با نام» یا «بی نام» بیشتر در بازار مالی ایران خرید و فروش می‌شوند و اوراق قابل تبدیل یا اوراق قابل تعویض با سهام چندان مورد استفاده نیستند.

اوراق مشارکت بورسی

اوراقی که با مدیریت دولت یا شرکت‌های مجاز – که اجازه انتشار اوراق را دارند- در بورس به فروش می‌رسد. برای خرید اوراق مشارکت بورسی نیاز به داشتن کد بورسی است. بعد هم از سامانه معاملاتی آنلاین یا ثبت سفارش اینترنتی اقدام امکان خرید اوراق وجود دارد.

اوراق خارج از بورس

همان اوراقی که معمولا بدون نام هستند و برای خریدشان باید به بانک‌های عامل و فروشنده مراجعه کرد. اوراق خارج از بورس شامل ۳ دسته پایین هستند.

با نام یا بی نام: اوراق مشارکت ساده در دو شکل «با نام» یا «بی نام» صادر می‌شوند. اوراق با نام به اسم فرد خریدار صادر می‌شوند. پس اگر آن را گم کنید، امکان سوءاستفاده از اوراق وجود ندارد. اما اگر اوراق بدون نام خریداری کنید، مانند چک حامل است. پس اگر آن را ازتان سرقت کنند یا گم شود، امکان نقد شدنش توسط هر کس دیگری هم وجود دارد. برای همین هم اوراق بی نام را حتما باید در جای امن و مطمئنی نگهداری کرد.

قابل تبدیل شدن به سهام: اوراقی که خریدار آن را می‌گیرد و امکان تبدیل شدن به سهام شرکتی که آن را منتشر کرده، دارد. پس اگر وضعیت اقتصادی و سوددهی شرکت ناشر بعد از انتشار اوراق بهتر شود، امکان تبدیل اوراق به سهام و سود بیشتر برای دارندگان اوراق مشارکت هم وجود دارد.

قابل تعویض با سهام: اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام این امکان را به دارنده‌اش می‌دهد که در ازای واگذاری آن سهام شرکت‌های بورسی را بگیرد.

اوراق مشارکت بانک مرکزی

اوراقی که بانک مرکزی پرداخت سود و اصل پول خریدار اوراق را ضمانت می‌کند. امکان معامله و خرید و فروش برگه‌های بانک مرکزی به بانک‌های عامل مانند تجارت، ملت، پارسیان و… سپرده می‌شود.

مهم‌ترین مزیت‌های خرید و فروش اوراق مشارکت این‌هاست: گرفتن سود قطعی و تضمین شده، تضمین اصل پول و بدون ریسک بودن این نوع از سرمایه‌گذاری، امکان سرمایه‌گذاری با کمترین مبلغ ممکن. البته سود اوراق خیلی بالا نیست و شاید همین بزرگ‌ترین ایراد این نوع از سرمایه‌گذاری محسوب شود

تعریف مفاهیم اوراق

اگر قصد خرید اوراق مشارکت را دارید، بد نیست با مفاهیم و اصطلاحاتی که در این بازار استفاده می‌شود، آشنا شوید.

تاریخ سررسید

تاریخ سررسید یعنی مدت زمان اعتبار اوراق مشارکت که معمولا یکسال از زمان خرید است. در پایان سررسید با مراجعه به بانک، اصل پول اوراق که را به‌تان تحویل می‌دهند.

ارزش اسمی

همان قیمتی که روی اوراق چاپ و منتشر می‌شود، «قیمت اسمی» نام دارد. در زمان خرید و فروش اوراق به اندازه همان ارزش اسمی پول می‌گیرید یا می‌پردازید.

نرخ سود اسمی

نرخ سود اسمی در واقع سود اوراق مشارکت قبل از محاسبه نرخ تورم در مدت زمان سررسید همان اوراق است.

قیمت فروش اسمی

در واقع به عدد مبلغ هر سهم که در اساسنامه تعیین شده و روی برگه سهم چاپ شده، قیمت فروش اسمی می‌گویند. تعیین قیمت اسمی و قید آن روی ورقه سهم به این معنا نیست که سهم باید به قیمت اسمی به فروش برسد. البته قیمت فروش اسمی با ارزش واقعی بازار مطابقتی ندارد.

قیمت فروش واقعی

قیمت فروش واقعی در اصل قیمتی است که هر سهم بر اساس آن در بورس خرید و فروش می‌شود. میزان عرضه و تقاضا برای یک سهم قیمت فروش واقعی را تعیین می‌کند.

نرخ سود تا سررسید

مقدار سود قطعی که از لحظه خرید اوراق، انتشاردهنده تعهد به پرداختش می‌کند؛ مثلا بانک مرکزی تعهد می‌دهد در ازای خرید اوراق مشارکت سود 18درصد برای یکسال به دارنده آن بدهد.

مراحل و اقدامات مربوط به خرید اوراق مشارکت

اولین مرحله بعد از انتشار، انتخاب یک بانک از طرف انتشاردهنده اوراق برای واگذاری است. بعد از انتخاب بانک سرمایه‌گذار به همان بانک مراجعه می‌کند و کار خرید اوراق را در همان بانک انجام می‌دهد. برای گرفتن سود اوراق مشارکت – چه به صورت ماهانه و چه به صورت سه ماهه- هم می‌توان به بانک رفت و سود را گرفت و هم شماره حسابی برای گرفتن آن اعلام کرد.

در هنگام خرید اوراق مشارکت به چه نکاتی باید توجه کنیم؟

با نام یا بی نام بودن اوراق مشارکت از آن نکاتی است که باید به آن توجه کرد. باید به امکان نقدشوندگی آن در هر زمانی دقت کرد. این اوراق منتشر شده بهتر است حتی زودتر از زمان سررسید هم قابل نقد شدن باشد. بعضی اوراق سود قطعی 18 تا 22 درصد به دارنده‌اش پرداخت می‌کند و برخی دیگر هم سود علی الحساب به صاحبش می‌دهد.

خرید اوراق مشارکت چه مزایا و معایبی دارد؟

مهم‌ترین مزیت‌های خرید و فروش اوراق مشارکت این‌هاست: گرفتن سود قطعی و تضمین شده، تضمین اصل پول و بدون ریسک بودن این نوع از سرمایه‌گذاری، امکان سرمایه‌گذاری با کمترین مبلغ ممکن. البته سود اوراق خیلی بالا نیست و شاید همین بزرگ‌ترین ایراد این نوع از سرمایه‌گذاری محسوب شود. یعنی سود این اوراق معمولا پایین‌تر از حوزه‌های دیگر سرمایه‌ای مانند بورس و رمز ارز و طلا و دلار است.

سود حاصل از خرید اوراق چقدر است؟

معمولا سود سالانه اوراق مشارکت حدود 2 تا 4 درصد بالاتر از نرخ سود سپرده بلند مدت یکساله بانک‌هاست تا خریداران تمایل به سرمایه‌گذاری در این بازار پیدا کنند. اما سود دقیق آن به انتشاردهنده و زمان سررسید هم برمی‌گردد و هر قدر اوراق سررسید طولانی‌تری داشته باشند، سود سالانه بیشتری هم پرداخت می‌کنند.

چه میزان کارمزد در خرید و فروش اوراق کسر می‌شود؟

خرید و فروش اوراق‌مشارکت معاف از پرداخت مالیات است. اما بابت خرید و فروش اوراق مشارکت کارمزد از خریدار اوراق گرفته می‌شود. هرچند مبلغ کارمزد خیلی پایین و حدود «7صدم» درصد قیمت اوراق است.

اوراق مشارکت چیست؟ انواع آن کدام است؟

اگر قصد سرمایه گذاری داشته باشید فرصت‌های زیادی را پیش روی خود دیده اید که احتمالا اوراق مشارکت یکی از آن‌هاست. اوراق مشارکت واژه‌ای است که حتی اگر سرمایه گذار نیستید بارها با آن مواجه شده اید و شاید این سوال برایتان ایجاد شده باشد که اوراق نحوه خرید اوراق مشارکت مشارکت چیست نحوه خرید و فروش آن در بازار سرمایه ایران چگونه است؟هدف از انتشار اوراق مشارکت چیست و چه کارکردی دارند؟ انواع اوراق مشارکت کدامند و چه ویژگی‌هایی دارند؟ و همچنین سوالات دیگری که قرار است ما در این مقاله به آن‌ها پاسخ دهیم.

اوراق مشارکت چیست؟

پیش از اینکه به تعریف اوراق مشارکت بپردازیم خوب است بدانیم که اوراق بهادار چیست؟ اوراق بهادار یکی از مهم‌ترین مفاهیم در دنیای مالی و اقتصاد است و به ورقه یا هر نوع مستندی گفته می‌شود که تضمین کننده مالکیت و حقوق مالی مالک است. در واقع اوراق بهادار یک ابزار مالی است که در بازارهای مالی داد و ستد می‌شود و شامل انواع مختلفی است که می‌توان آن‌ها را در سه دسته کلی قرار داد:

1- اوراق سهام: شامل سهام عادی، سهام ممتاز، حق تقدم خرید سهام ، سهام جایزه
2- اوراق بدهی: شامل اوراق مشارکت، اوراق خزانه اسلامی که با نام اخزا شناخته می‌شوند و صکوک
3- اوراق مشتقه: شامل اختیار معامله ، قراردادهای آتی، سلف و قرارداد تاخت (سواپ)

در مقاله آشنایی با انواع اوراق بهادار و ماهیت آن‌ها در بازار سرمایه می‌توانید به طور مفصل در خصوص هر کدام از ابزارهای ذکر شده اطلاعات کاملی کسب کنید.

همانطور که پیداست اوراق مشارکت یکی از انواع اوراق بدهی در ایران است که کارکرد اصلی آن مانند سایر اوراق بدهی تامین مالی پروژه‌های دولتی یا خصوصی مانند طرح های عمرانی، زیرساختی، اقتصادی و . است.
اوراق مشارکت اوراقی است که به قیمت اسمی منتشر می‌شود و دارای سررسید است و به بیان دیگر برای مدت معینی منتشر شده است. دارنده این اوراق در فواصل زمانی مشخص و متناسب با قیمت اسمی پرداختی خود سود معینی دریافت می‌کند. لازم به ذکر است این سود علی الحساب است و در برخی مواقع سود قطعی نیز به حساب دارندگان واریز می‌شود. در نهایت با فرارسیدن سررسید اوراق و تسویه، رابطه دارندگان اوراق با شرکت منتشر کننده قطع می‌شود.

ویژگی‌‌های اوراق مشارکت

1- اوراق مشارکت می‌توانند با نام یا بی‌نام باشند و این در مورد تمامی انواع اوراق مشارکت صدق می‌کنند. با‌نام یا بی نام بودن اوراق مشارکت در زمان تبلیغات رسانه ای اعلام می‌شود. اوراق مشارکت بانام به اسم دارنده و مالک اوراق بوده و حتی در صورت مفقودی یا سرقت نیز به شخصی جز مالک آن سود و اصل سپرده تعلق نمی گیرد و امکان فروش آن نیز وجود نخواهد داشت. اوراق مشارکت بی نام اما در وجه حامل بوده و لذا مالک می بایست توجه ویژه ای در خصوص نگهداری آن داشته باشد.

2- سود علی الحساب و سود قطعی: سود اوراق مشارکت به صورت علی الحساب بوده به این معنی که پس از اتمام پروژه و در سررسید نهایی ناشر موظف است سود قطعی را محاسبه کند و مابه التفاوت با سود علی الحساب را در صورتیکه بیشتر باشد به حساب دارندگان واریز نماید، هرچند این اتفاق به ندرت اتفاق می‌افتد.

3- وجود ارکانی مانند ضامن در اوراق مشارکت باعث می شود که این اوراق از ریسک اندکی برخودار باشند و به تبع آن بازدهی کمتری نسبت به سایر اوراق بهادار پررریسک تر مانند سهام دارند. با این وجود اما به دلیل اینکه این اوراق از جذابیت برخودار باشند عموما بازدهی بیشتر از سپرده های بانکی به دارندگان پرداخت می شود. و معمولا سود آن تابعی است از سود بانکی و نرخ بازدهی سالانه آن بین 3 تا 6 درصد بیشتر است.

4- تضمین پرداخت سود: چهارمین ویژگی اوراق مشارکت که لازم است به آن اشاره شود این است که سود اوراق مشارکت معاف از مالیات است که این یکی از جذابیت های این اوراق است.

5- اوراق مشارکت در بازار ثانویه نیز قابل خرید و فروش هستند. در صورتیکه اوراق مشارکت غیرقابل معامله در بورس باشد فرد دارنده این اوراق می تواند به مراجعه به یکی از شعب بانک عامل اوراق خود را قبل از سررسید به فروش برساند. در صورتیکه این اوراق قابلیت معامله در بورس را داشته باشند نیز می توانند آن را مانند سهام به فروش برساند.

6- اوراق مشارکت می توانند به کسر فروخته شوند. این اوراق عموما در دسته سرمایه گذاری های کوتاه مدت قرار می گیرند و به ارزشی کمتر از ارزش اسمی به فروش می روند. سود سرمایه گذار نیز حاصل تفاوت قیمت اوراق در زمان خرید و قیمت اسمی آن در زمان سررسید است.

7- سود اوراق مشارکت به صورت دوره ای و با کوپن های ماهانه، سه ماهه یا سالانه پرداخت می شوند.

انواع اوراق مشارکت

اوراق مشارکت را می‌توان بر اساس محل معامله یا بر اساس قابلیت تبدیل آن به دسته بندی های مختلفی تقسیم نمود. اوراق مشارکت بر اساس محل معامله به دو دسته تقسیم می‌شوند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

1- اوراق مشارکت بورسی

به اوراق مشارکتی که قابلیت معامله در بازار بورس یا فرابورس را دارد اوراق مشارکت بورسی می‌گویند که شامل:

اوراق مشارکت ساده:

رایج ترین نوع از اوراق مشارکت است که به دلیل عدم پیچیدگی و سادگی در معامله گزینه سرمایه گذاری مناسبی برای عموم محسوب می‌شود. این اوراق می‌توانند با نام یا بی‌نام باشند و دارنده اوراق تا زمان سررسید اوراق می‌تواند صبر کند و سود و اصل سرمایه خود را دریافت کند یا پیش از موعد سررسید در بازار سرمایه آن را به فروش برساند یا به ناشر ارائه کند.

اوراق مشارکت قابل تبدیل و اوراق مشارکت قابل تعویض:

شرکت‌های سهامی عام طبق قانون اوراق مشارکت مصوب 1376 مجلس شورای اسلامی می‌توانند اوراق قابل تبدیل یا قابل تعویض منتشر کنند. ویژگی مهم این اوراق این است که در زمان سررسید قابلیت تعویض با سهام سایر شرکت‌های پذیرفته شده در سازمان بورس یا حتی در زمان تحقق افزایش سرمایه نیز قابلیت تبدیل به سهام شرکت مربوطه را دارند. این نوع از اوراق در بازار سرمایه چندان مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.

2- اوراق مشارکت غیربورسی

برخلاف دسته قبل این نوع از اوراق مشارکت قابلیت خرید و فروش در بستر سازمان بورس و بازار سرمایه را ندارند و به اوراقی گفته می‌شود که تحت نظارت بانک مرکزی منتشر و در شعب بانک‌های عامل معامله می‌شوند. به بیانی دیگر این نوع از اوراق در بازار پول معامله می‌شوند. در صورتیکه از بازار پول، کارکرد آن و ابزارهای معامله شده در آن میخواهید اطلاعات دقیقی کسب کنید پیشنهاد می‌کنیم مقاله بازار پول چیست را مطالعه بفرمایید.

اوراق مشارکت غیربورسی را می‌توان در دسته‌های زیر قرار داد:

اوراق مشارکت بانک مرکزی

گاهی دولت به منظور اجرای طرح‌های عمرانی، زیرساختی و غیره نیاز به نقدینگی دارد و بنابراین این اوراق برای تامین مالی اینگونه طرح‌ها منتشر می شوند. این اوراق قابلیت بازخرید توسط بانک عامل را دارند و همانطور که گفته شد قابلیت معامله در بورس اوراق بهادار را ندارند.

اوراق مشارکت وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی

علاوه بر دولت، شرکت ها و سازمان های دولتی نیز نیاز به تامین مالی دارند که این اوراق به این منظور منتشر می‌شوند. مانند اوراق مشارکت بانک مرکزی این اوراق نیز قابل بازخرید بوسیله بانک عامل هستند و در بورس معامله نمی‌شوند.

نحوه خرید و فروش اوراق مشارکت

حال که با اوراق مشارکت و انواع آن آشنا شدیم چگونه اوراق مشارکت بخریم؟ فروش اوراق مشارکت به چه صورت است؟ آیا می‌توانیم آن را در بازار ثانویه به فروش برسانیم؟

خرید اوراق مشارکت

اوراق مشارکت خارج از بورس (غیر بورسی) را می توان با در دست داشتن مدارک شناسایی و مورد نیاز و مراجعه به یکی از شعب بانک عامل خریداری نمود. در خصوص اوراق مشارکت بورسی نیز شخص سرمایه گذار پس از انتخاب اوراق مورد نظر می بایست نسبت به اخذ کد معاملاتی اقدام نماید سپس وارد سیستم پنل کارگزاری مورد نظر شود و سفارش خود را به صورت آنلاین ارسال نماید و در نهایت اوراق خریداری شده در پنل معاملاتی قرار می گیرد.
در صورتیکه قصد سرمایه گذاری و خرید اوراق بهادار را دارید می توانید به صورت غیرحضوری و در کمترین زمان ممکن کد بورسی دریافت کنید. برای دریافت کد بورسی کلیک نمایید.

فروش اوراق مشارکت

فروش اوراق مشارکت بورسی و غیربورسی نیز مانند خرید آن ها است و برای فروش اوراق بورسی می بایست از طریق پنل کارگزاری اقدام شود و همچنین جهت فروش اوراق مشارکت غیربورسی نیز به بانک عامل مورد نظر مراجه و اوراق فروخته شود.

کارمزد خرید و فروش اوراق مشارکت

خرید و فروش اوراق مشارکت نیز مشمول پرداخت کارمزد است و سقف این کارمزد 0.000726 برای خرید و 0.000774 برای فروش است که در مجموع 0.0015 مبلغ کل معامله است.

مالیات خرید و فروش اوراق مشارکت

طبق ماده ۷ قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت، مبالغ پرداختی و یا تخصیصی بابت سود متعلق به اوراق مشارکت مشمول مالیات مقطوع به نرخ پنج درصد هست و به سود اوراق مشارکت و معاملات اوراق مذکور هیچ‌گونه مالیات دیگری تعلق نمی‌گیرد.

همچنین پرداخت‌کنندگان سود اوراق مشارکت اعم از علی‌الحساب و قطعی مکلف‌اند، در هر پرداخت یا تخصیص، مالیات متعلق را به نرخ مذکور کسر و ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ پرداخت یا تخصیص به حسابی که توسط خزانه‌داری کل تعیین می‌شود، واریز و رسید آن را ظرف۳۰ روز از تاریخ واریز همراه با فهرستی متضمن میزان سود پرداختی به حوزه مالیاتی مربوط تسلیم نمایند. پرداخت‌کنندگان سود اوراق مشارکت، درصورت تخلف از انجام تکالیف مذکور مشمول مقررات متن ماده (۱۹۹) قانون مالیات‌های مستقیم مصوب اسفند ماه ۱۳۶۶، خواهند بود.

تفاوتهای اوراق‌ قرضه و اوراق ‌مشارکت

اوراق مشارکت برای تامین مالی پروژه ها و طرح های مشخصی منتشر می‌شود در حالیکه چنین الزامی برای اوراق قرضه وجود ندارد.
همانطور که گفته شد اوراق مشارکت دارای سود علی الحساب است و سود قطی آن در انتهای سررسید و پایان پروژه مشخص می‌شود در حالیکه سود اوراق قرضه از پیش معین شده است.
ناشرین اوراق مشارکت ملزم هستند که در مقاطعی وضعیت اجرایی و عملکردی خود را به اطلاع عموم برسانند در حالیکه چنین الزامی برای ناشرین اوراق قرضه وجود ندارد.
به تفاوت های اوراق قرضه و اوراق مشارکت اشاره کردیم. در صورتیکه تمایل دارید در مورد تفاوت های اوراق مشارکت و سهام نیز بدانید پیشنهاد میکنیم مقاله تفاوت اوراق مشارکت و سهام چیست را مطالعه بفرمایید.

سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری

تا اینجا با مفهوم اوراق مشارکت آشنا شدیم، انواع آن را برشمردیم و دانستیم خرید اوراق مشارکت به چه صورت است؟ همانطور که متوجه شدید برای خرید و فروش اوراق مشارکت می‌بایست از زمان انتشار اوراق مشارکت بورسی و غیربورسی اطلاع کامل داشته باشید و در زمان مناسب آن‌ها را خریداری کنید. اما این امر همواره امکان پذیر نیست و برای افرادی که مشغله زیادی دارند رصد بازار کاری بس دشوار است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری یکی از ابزارهای بازار سرمایه هستند که امکان سرمایه گذاری در انواع اوراق بهادار را دارند و به این دلیل راه حل مناسبی برای آن دسته از افرادی هستند که امکان و فرصت خرید و فروش مستقیم اوراق بهادار اعم از سهام، اوراق مشارکت و اوراق مشتقه را ندارند. همانطور که در مقاله آشنایی با انواع صندوق‌های سرمایه گذاری اشاره شد، صندوق های سرمایه گذاری می‌توانند سهامی ، درآمد ثابت ، مختلط و . باشند.

صندوق های درآمد ثابت آن دسته از صندوق های سرمایه گذاری هستند که بیشتر دارایی خود را در اوراق بهادار با درآمد ثابت همچون اوراق خزانه اسلامی، اوراق مشارکت و صکوک سرمایه گذاری می‌کنند. علاوه بر این بخش کوچکی از دارایی خود را نیز در سهام و گواهی های سپرده سرمایه گذاری می‌کنند. بنابراین اگر قصد خرید اوراق مشارکت را دارید آسان‌ترین راه این است که واحدهای صندوق های سرمایه گذاری نحوه خرید اوراق مشارکت با درآمد ثابت را خریداری نمایید.

لازم به ذکر است که صندوق های درآمد ثابت به دو نوع قابل معامله (ETF) و صدور و ابطالی تقسیم می‌شوند. در صورتیکه قصد خرید صندوق های درآمد ثابت و بدون ریسک را دارید بر روی این لینک کلیک کنید. همچنین می‌توانید پس از ورود به پنل آنلاین معاملاتی خود نماد کمند یا کارا را جستجو نمایید و صندوق های درآمد ثابت ETF کاریزما را خریداری نمایید.

سخن پایانی

اوراق مشارکت نوعی اوراق بهادار است که یکی از ابزارهای بدهی بازار مالی محسوب می‌شود و جهت تامین مالی پروژه های عمرانی و اقتصادی دولتی و شرکتهای خصوصی منتشر می‌شود. این ورقه نشان دهنده مشارکت سرمایه گذاران در اجرای یک طرح است و به دارندگان آن طی بازه های زمانی مشخص سود علی الحساب معینی تعلق می‌گیرد.

سوالات متداول

اوراق مشارکت به چه منظور منتشر می‌شود؟

اوراق مشارکت جهت تامین مالی پروژه‌های دولتی یا خصوصی مانند طرح های عمرانی، زیرساختی، اقتصادی و . است.

خرید و فروش اوراق مشارکت چطور انجام می‌شود؟

اوراق مشارکت می‌تواند در بورس اوراق بهادار یا شعب بانکهای عامل خرید و فروش شوند.

سود اوراق مشارکت چقدر است؟

سود اوراق مشارکت به صورت علی الحساب است و عموما 3 تا 6 درصد بیشتر از سود بانکی است. لازم به ذکر است که در صورت بازدهی بیشتر پروژه و طرح مورد نظر مازاد سود نیز به صورت سود قطعی به حساب دارندگان اوراق مشارکت واریز خواهد شد که در مواردی این اتفاق رخ می‌دهد.

اوراق مشارکت

اوراق مشارکت در اصطلاح علم اقتصاد، نوعی از اوراق بهادار است؛ طبق قانون، اوراق مشارکت اوراقی بانام یا بی‌نام است که به قیمت اسمی و برای مدت زمان معین منتشر می‌شود. این اوراق توسط دولت، شهرداری، شرکت‌های دولتی و خصوصی برای تأمین اعتبار طرح‌های عمرانی یا زیر ساختی در کشور تکمیل و برای توسعه طرح‌های سودآور تولیدی منتشر می‌گردد. سرمایه‌گذار نسبت به قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت در سود حاصل از پروژه مدعی می‌باشد. اوراق مشارکت در حکم یکی از ابزارهای بازار بدهی به شمار می‌رود و در سه نوع کوپن‌دار، اوراق قرضه با نرخ بهره صفر (بدون بهره) و اوراق قرضه بدون سررسید تقسیم‌بندی می‌شود. هدف از این کار تأمین مالی و جذب سرمایه توسط شرکت‌های ناشر اوراق جهت انجام پروژه‌های عمرانی و انتفاعی است. اوراق مشارکت معمولاً به صورت یک ساله یا چند ساله (دو یا پنج سال) منتشر می‌شود.

در حالت کلی سه نوع اوراق مشارکت در ایران منتشر می‌شود که شامل موارد زیر است:

1) اوراق مشارکت بانک مرکزی: این اوراق به منظور اجرای سیاست‌های اقتصادی دولت توسط بانک مرکزی نحوه خرید اوراق مشارکت منتشر می‌شود و قابلیت بازخرید توسط بانک عامل را دارد. این دسته از اوراق در بورس اوراق بهادار قابل معامله نیست.

2) اوراق مشارکت وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی: این اوراق مشارکت توسط وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی جهت تأمین مالی پروژه‌های عمرانی منتشر می‌شود و قابلیت بازخرید توسط بانک عامل را دارد. اوراق مشارکت وزارتخانه‌ها و شرکت‌ها در بورس معامله نمی‌شود.

3) اوراق مشارکت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس: اوراق مشارکتی است که به منظور تأمین مالی توسط شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار منتشر می‌شود. این گونه اوراق در بورس اوراق بهادار قابل معامله است.

انواع اوراق مشارکت

اوراق مشارکت ساده: اوراق مشارکت ساده ورقه بهاداری است؛ که دارنده آن سود حاصل از مشارکت را به ترتیب مورد توافق، در مواعد مقرر دریافت می‌کند و در سررسید ورقه تنها حق مطالبه اسمی اوراق را از ناشر دارد.

اوراق مشارکت مرکب: اوراق مشارکت مرکب ورقه بهاداری است؛ که دارنده آن علاوه بر دریافت سود مشارکت در سررسید اوراق می‌تواند مبلغ اسمی ورقه را مطالبه کند یا اوراق خود را با سهام تعویض، یا به آن تبدیل نماید. این نوع اوراق به دو صورت منتشر می‌شوند:

الف ) اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام
اوراقی است که توسط شرکت‌های سهامی عام منتشر و در سررسید نهایی با سهام سایر شرکت‌های پذیرفته در سازمان بورس اوراق بهادار تعویض می‌شود.

ب) اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام
اوراقی است که توسط شرکت‌های سهامی عام منتشر شده و لازم است تا سرمایه شرکت افزایش پیدا کند، سرمایه‌گذار می‌تواند با تبدیل اوراق به سهام، به جای دریافت اصل مبلغ، در سود شرکت سهیم باشد.

بانام یا بی‌نام: یک نوع دسته‌بندی در مورد اوراق مشارکت بانام یا بی‌نام می‌باشد که در تبلیغات رسانه‌ای این مورد را اعلام می‌کنند. اوراق بانام تنها به اسم دارنده آن ثبت شده و حتی در صورت سرقت یا مفقودی ورقه امکان فروش و بهره‌مندی از مزایا وجود ندارد؛ اگر اوراق بی‌نام باشد در حقیقت در وجه حامل بوده و می‌بایست نسبت به مراقبت از اوراق، توجه ویژه‌ای نمود. برخی از افرادی که سرمایه سنگینی را در این سرمایه‌گذاری وارد می‌کنند، این اوراق را در صندوق امانات بانکی نگه می‌دارند.

اشخاص دخیل در صدور اوراق مشارکت

ناشر: به موجب ماده 27 آیین نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت، " ناشر موظف است پس از اخذ مجوز انتشار اوراق مشارکت، نسبت به تهیه و تحویل امیدنامه مورد تأیید بورس، حسابرس و امین اقدام نماید."
همچنین به موجب ماده 10 آیین نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت، پس از موافقت سازمان بورس باید مراتب را از طریق رسانه جمعی به اطلاع عموم برساند.

امین:نحوه خرید اوراق مشارکت به موجب بند 5 ماده 1 آیین نامه قانون تسهیل، "امین بانک، موسسه بیمه، یا هر شخصیت حقوقی مورد تأیید بورس که از طرف ناشر انتخاب می‌شود تا در راستای حفظ منافع دارندگان اوراق مشارکت به ترتیبی که در این آیین نامه مقرر است، وظایف محوله را انجام دهد."

عامل: به موجب بند ط ماده 1 آیین نامه قانون تسهیل، "عامل، بانکی است که از طرف ناشر نسبت به عرضه اوراق برای فروش، پرداخت سود علی‌الحساب و قطعی، بازپرداخت اصل مبلغ اوراق مشارکت در سررسید یا بازخرید آن قبل از سررسید، کسر و پرداخت مالیات موضوع ماده (7) قانون و انجام سایر امور مرتبط، طبق قرارداد عاملیت مبادرت می‌ورزد."

ضامن: به موجب بند ی ماده 1 آیین نامه اجرایی قانون تسهیل، "ضامن شخصیت حقوقی‌ای که بازپرداخت سود علی‌الحساب، اصل مبلغ اوراق مشارکت یا بخشی از این وجوه و خرید اوراق مشارکت منتشر شده را که در عرضه عمومی به فروش نرسیده است، تضمین می‌کند. ضامن با پیشنهاد ناشر و تأیید امین تعیین می‌شود. وجود ضامن به نحوه خرید اوراق مشارکت اختیار ناشر است که ضروری است در امیدنامه قید شود".

حسابرس: به موجب بند ک ماده 1 آیین نامه اجرایی قانون تسهیل، "حسابرس موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران، که امکان‌سنجی فنی، اقتصادی و مالی طرح نوسازی و توسعه شرکت را تأیید می‌کند؛ گزارش پیشرفت کار، نرخ بازده و دیگر اطلاعات مالی طرح سرمایه‌گذاری را به اطلاع دارندگان اوراق مشارکت می‌رساند. حسابرس می‌تواند در عین حال حسابرس شرکت ناشر هم باشد".

نحوه خرید اوراق مشارکت

براساس قانون، ناشر اعم از بورسی و غیر بورسی موظف است که یک بانک را به‌ عنوان بانک عامل معرفی نماید تا سرمایه‌گذاران از طریق آن بانک اقدام به خرید اوراق نمایند و سودهای دوره‌ای و همچنین اصل سرمایه در پایان دوره را نیز از همان بانک دریافت نمایند. توجه گردد که در طی چند سال اخیر مبلغ ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ (یک‌میلیون) ریال به‌ عنوان مبلغ اسمی اوراق مشارکت شناسایی‌ شده است و عموماً شما به‌ عنوان یک سرمایه‌گذار بایستی حداقل ۱۰ ورقه معادل ۱۰ میلیون ریال را خریداری نمایید تا اوراق به شما واگذار گردد.